แนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาขอนแก่น เขต 5
คำสำคัญ:
ภาวะผู้นำเชิงจริยธรรม, ผู้บริหารสถานศึกษา, สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาขอนแก่น เขต 5, การพัฒนาแนวทางบทคัดย่อ
ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: ในศตวรรษที่ 21 การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยีอย่างรวดเร็ว ได้ส่งผลให้ระบบการบริหารการศึกษาต้องเผชิญกับความท้าทายใหม่ที่ซับซ้อนมากขึ้น ผู้บริหารสถานศึกษาจึงจำเป็นต้องมีภาวะผู้นำที่ไม่เพียงมุ่งผลสัมฤทธิ์เชิงวิชาการ แต่ต้องมีจิตสำนึกด้านคุณธรรม จริยธรรม และความโปร่งใส เพื่อเป็นแบบอย่างและขับเคลื่อนองค์กรสู่ความยั่งยืน งานวิจัยนี้
มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาสภาพปัจจุบัน สภาพที่พึงประสงค์ และความต้องการจำเป็นของภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาขอนแก่น เขต 5 และ (2) พัฒนาแนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาขอนแก่น เขต 5
ระเบียบวิธีการวิจัย: การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยและพัฒนา ประกอบด้วย 2 ระยะ คือ ระยะที่ 1 ศึกษาสภาพปัจจุบัน สภาพที่พึงประสงค์ และความต้องการจำเป็น โดยใช้แบบสอบถามกับกลุ่มตัวอย่าง 311 คน ที่ได้จากการสุ่มแบบแบ่งชั้นภูมิ ผลการวิเคราะห์ใช้สถิติพรรณนา และการวิเคราะห์ความต้องการจำเป็นเชิงลำดับความสำคัญ (PNIModified) ระยะที่ 2 พัฒนาแนวทางภาวะผู้นำเชิงจริยธรรม จากผลการสังเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ โดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกผู้บริหารสถานศึกษาที่มีผลงานดีเด่น จำนวน 6 คน และการประเมินความเหมาะสมและความเป็นไปได้ของแนวทางโดยผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 9 ท่าน
ผลการวิจัย: สภาพปัจจุบันของภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้บริหารสถานศึกษาอยู่ในระดับปานกลาง (= 3.49, S.D. = 0.72) ขณะที่สภาพที่พึงประสงค์อยู่ในระดับมากที่สุด (= 4.65, S.D. = 0.50) โดยด้านที่มีความต้องการจำเป็นสูงสุดคือ ด้านความน่าเคารพ (PNIModified = 0.39) แนวทางที่พัฒนาขึ้นครอบคลุมองค์ประกอบหลัก 5 ด้าน ได้แก่ ความซื่อสัตย์ ความรับผิดชอบ ความยุติธรรม ความน่าเคารพ และความไว้วางใจ ซึ่งได้รับการประเมินจากผู้ทรงคุณวุฒิว่ามีความเหมาะสมและความเป็นไปได้ในระดับมากที่สุด (= 4.82, S.D. = 0.37 และ = 4.76, S.D. = 0.50 ตามลำดับ)
สรุปผล: แนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมที่ได้จากการวิจัยนี้มีความครบถ้วน ชัดเจน
และสามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้จริงในบริบทของสถานศึกษา ช่วยส่งเสริมให้ผู้บริหารสถานศึกษามีคุณธรรม โปร่งใส และมีความรับผิดชอบต่อการบริหารงานมากขึ้น อันเป็นปัจจัยสำคัญในการขับเคลื่อนโรงเรียนสู่การเป็นองค์กรคุณธรรมและยั่งยืน
เอกสารอ้างอิง
กัญญาภัค ไข่เพชร และจุฬาพรรณภรณ์ ธนะแพทย์. (2565). ภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้บริหาร สถานศึกษาในยุคศตวรรษที่ 21. วารสาร มจร อุบลปริทรรศน์, 7(2), 51-64.
จิตรานุช วรรณวิจิตร และสุนทร คล้ายอ่ำ. (2568). ภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่ การศึกษาประถมศึกษาเชียงราย เขต 3. เสฏฐวิทย์ปริทัศน์, 5(2), 1078-1091.
ฉันท์ชนก หนูไชยทอง, วาธิณีย์ พหุพัฒนา และรุจิรา อ่อนแก้ว. (2568). ภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้บริหารสถานศึกษาในยุคการเปลี่ยนแปลงสมัยใหม่. วารสารสังคมศึกษาปริทรรศน์, 1(3), 127-137.
ฐานันดร โชติผล, เบญจพร ชนะกุล และอโนทัย ประสาน. (2568). ภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้บริหารที่ส่งผลต่อความเป็นองค์กรแห่งความสุขของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ประถมศึกษานครศรีธรรมราชเขต 1. วารสารสหศาสตร์การพัฒนาสังคม, 3(2), 250-270.
ธนญา ราชแพทยาคม และศิริรัตน์ ทองมีศรี. (2567). ภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้บริหารสถานศึกษาใน ยุคดิจิทัล ของโรงเรียนสังกัดกรุงเทพมหานคร สำนักงานเขตบางกะปิ. วารสารวิชาการการจัดการภาครัฐและเอกชน, 6(1), 117–132.
ธีรพัฒน์ เพชรศรีจันทร์ และพิชญาภา ยืนยาว. (2562). ภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้บริหารสถานศึกษา ที่ส่งผลต่อความผูกพันต่อองค์การของข้าราชการครูโรงเรียนประถมศึกษาของรัฐในจังหวัดอุทัยธานี. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์, 6(5), 2233-2250.
บุญชม ศรีสะอาด. (2560). การวิจัยเบื้องต้น (พิมพ์ครั้งที่10). กรุงเทพฯ: สุวีริยาสาส์น.
พระครูปลัดอิทธิพล ปธานิโก (เพ่งผล). (2567). โลกาภิวัตน์ : ภาวะผู้นำเชิงจริยธรรม และธรรมาภิบาลกับการบริหารโรงเรียนที่มีประสิทธิภาพ. วารสารอนัมนิกาย, 4(1), 48-59.
พระมหาอานนท์ อคฺคปญฺโญ และพระสิริรัตนเมธี. (2566). ภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้บริหารท้องถิ่น. วารสารพุทธศาสน์ มจร อุบลราชธานี, 5(3), 512–522.
พัทยา เล็กปราง และสนั่น ประจงจิตร. (2567). การบริหารการเปลี่ยนแปลงในศตวรรษที่ 21. วารสารมจร อุบลปริทรรศน์, 9(3), 2469-2484.
พิไลวรรณ์ ธรรมเพ็ชร, ในตะวัน กำหอม และทิพย์วรรณ มูลศาสตร์. (2568). ภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมผู้บริหารกับการบริหารสถานศึกษาของบุคลากรทางการศึกษา สำนักงานเขตพื้นที่ การศึกษา. วารสารสถาบันพอดี, 2(5), 1–10.
วิไลลักษณ์ รู้กิจ, เอกราช โฆษิตพิมานเวช และสัมฤทธิ์ กางเพ็ง. (2567). ภาวะผู้นำเชิงคุณธรรมจริยธรรมของผู้บริหารสถานศึกษาในยุคการเปลี่ยนแปลงของโลก. วารสารมณีเชษฐารามวัดจอมมณี, 7(2), 427-446.
ศิริพร สิทธิศรี, สุชาติ บางวิเศษ และสุขุม พรมเมืองคุณ. (2565). แนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้บริหารโรงเรียนเอกชนในจังหวัดเลย. วารสารบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏ สกลนคร, 19(86), 79-88.
สิริพร นาคเนียม และสุธาสินี แสงมุกดา. (2568). ภาวะผู้นำเชิงคุณธรรมของผู้บริหารที่ส่งผลต่อองค์กรแห่งการเรียนรู้ของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษานนทบุรี. วารสารศรีสุวรรณภูมิปริทรรศน์, 3(2), 63–73.
สุระศักดิ์ ศิริมาตร และพิมพ์อร สดเอี่ยม. (2566). ภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้บริหารสถานศึกษาที่ ส่งผลต่อประสิทธิภาพการบริหารงานบุคคลในโรงเรียน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ประถมศึกษาเลย เขต 1. วารสารวิชาการรัตนบุศย์, 5(1), 558–573.
อธิวัฒน์ ทองแซม และกนกกร ศิริสุข. (2567). ความสัมพันธ์ระหว่างภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้ บริหารสถานศึกษากับความผูกพันในองค์กรของครูสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ประถมศึกษาตรัง เขต 1. วารสารพุทธศาสตร์ มจร. อุบลราชธานี, 6(3), 1053-1066.
อเนชา วิลาไชย, สายันต์ บุญใบ และจิณณวัตร ปะโคทัง. (2568). ภาวะผู้นำแห่งอนาคตของผู้บริหารโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาในทศวรรษหน้า (พ.ศ. 2568–2578). วารสารวิจัยและพัฒนาอนุ ภูมิภาคลุ่มน้ำโขง, 4(2), 63-74.
อภิญรัตน์ สุนทรพรพันธ์, ศุภศิริ บุญประเวศ, สุขุม เฉลยทรัพย์, สุภาภรณ์ ตั้งดำเนินสวัสดิ์ และจิรานุช โสภา. (2568). ภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้บริหารกับการพัฒนาที่ยั่งยืน. วารสารการบริหารการศึกษา และนวัตกรรมการศึกษา, 5(1), 1-9.
อรุณรัตน์ วรรณปะเก, ชยากานต์ เรืองสุวรรณ และกฤษกนก ดวงชาทม. (2568). แนวทางการพัฒนา ภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัด สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาขอนแก่น เขต 1. วารสารสังคมศาสตร์เพื่อการพัฒนาท้องถิ่นมหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม,9(3), 696-713.
เอกชัย ลวดคำ และวีรภัทร ภัทรกุล. (2566). แนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงจริยธรรมของผู้บริหาร สถานศึกษา เขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาสุพรรณบุรี.วารสารปรัชญาปริทรรศน์, 28(1)
–24.
Brown, M. E., & Treviño, L. K. (2006). Ethical leadership: A review and future directions. The leadership quarterly, 17(6), 595-616.
Brown, M. E., Treviño, L. K., & Harrison, D. A. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97(2), 117–134.
Cronbach, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. psychometrika, 16(3), 297-334.
Den Hartog, D. N. (2015). Ethical leadership. Annu. Rev. Organ. Psychol. Organ.Behav., 2(1), 409-434.
Effendi, Y. R., & Erb, M. (2024). Servant Leadership: Implementing the Principal's Role in Creating a Humanistic Education. Journal of Leadership in Organizations, 6(1), 21-50.
Gerpott, F. H., Van Quaquebeke, N., Schlamp, S., & Voelpel, S. C. (2019). An identity perspective on ethical leadership to explain organizational citizenship behavior: the interplay of follower moral identity and leader group prototypicality. Journal of Business Ethics, 156(4), 1063-1078.
Hadkhanthung, K., Wanchan, N., Chayasappasit, C., & Wechayaluck, N. (2024). Guidelines for Enhancing Ethical Leadership in the 21st Century for School Administrators under the Sukhothai Primary Educational Service Area Office, Area 2. Higher Education Studies, 14(3), 28-37.
Janrada Phumitanon, Pha Agsonsua, Prayuth Chusorn. (2023). The Development of Ethical Leadership Development Model of School Administrators Under the Office of Primary Education Service Area. International Journal of Higher Education, 12(3), 108-115.
Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Sample size determination table. Educational and psychological Measurement, 30(3), 607-610.
Nemat, A. T., Becker, S. J., Lucas, S., Thomas, S., Gadea, I., & Charton, J. E. (2023). The principle-at-risk analysis (PaRA): Operationalising digital ethics by bridging principles and operations of a digital ethics advisory panel. Minds and Machines, 33(4), 737- 760.
Özdoğru, M., & Sarıer, Y. (2024). The relationship of ethical leadership with teachers’ organizational behavior, attitudes, and perceptions: A meta-analysis study. Humanities and Social Sciences Communications, 11(1), 1-14.
Phetsombat, P., & Na-Nan, K. (2023). A causal model of ethical leadership affecting the organizational citizenship behavior of teachers in the office of the basic education commission. Sustainability, 15(8), 6656.
Samaranayake, P. N. (2024). Navigating The Moral Prospect: Ethical Consideration in The Digital Age. Journal of Ethics and Emerging Technologies, 34(1), 1-13.
Sarmawa, I. W. G., Widyani, A. A. D., Sugianingrat, I. A. P. W., & Martini, I. A. O. (2020). Ethical entrepreneurial leadership and organizational trust for organizational sustainability. Cogent Business & Management, 7(1), 1818368.
Urooj, T., Sherazi, S. T., & Ali, S. (2024). Ethical leadership of head teachers and its impact on teachers’ motivation at the elementary level. Research Journal for Societal Issues, 6(1), 93-100.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 Journal for Developing the Social and Community
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์เป็นของผู้ประพันธ์บทความ
