วะสะฏียะฮ์: คุณสมบัติและการประยุกต์ใช้หลักวะสะฏียะฮ์ในหลักสูตรศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาอิสลามศึกษาและกฎหมายอิสลาม คณะวิทยาการอิสลาม

ผู้แต่ง

  • อุสมาน ยูนุ คณะวิทยาการอิสลาม มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี
  • อิบรอฮีม ณรงค์รักษาเขต คณะวิทยาการอิสลาม มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์

คำสำคัญ:

วะสะฏียะฮ์, ผลลัพธ์การเรียนรู้ของหลักสูตร, ผลลัพธ์การเรียนรู้ของรายวิชา, Course Learning Outcomes (CLOs)

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาคุณสมบัติของหลักวะสะฏียะฮ์ในอิสลาม 2) เพื่อศึกษารูปแบบการประยุกต์ใช้หลักวะสะฏียะฮ์ในหลักสูตรศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาอิสลามศึกษาและกฎหมายอิสลาม คณะวิทยาการอิสลาม

วิธีการศึกษา การศึกษานี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการศึกษาวิเคราะห์เอกสารที่เป็นแหล่งปฐมภูมิ เช่น หนังสือตัฟสีรของอิบนุกาษีร (Ibn Kathir) อิบนุ อัลอะเราะบี (Ibn Al-Arabi) อัชชันกิฏีย์ (As-Shanqity) อัฏเฏาะบะรีย์ (At-Tabari) หนังสืออรรถาธิบายหะดีษของอัลบุคอรีย์ (Al-Bukhari)  โดยอิบนุ หะญัร(Ibn Hajar)และหนังสืออรรถาธิบายหะดีษของมุสลิม (Muslim)  โดยอันนะวะวีย์ (Annawawi) รวมถึงหนังสืออัฏเฏาะฮาวิยะฮ์ (At-Tahawiyah)  นอกจากนั้นก็มีข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์เจาะลึกจากคณาจารย์ผู้ทรงคุณวุฒิด้านวะสะฏียะฮ์ ซึ่งคัดเลือกด้วยวิธีแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสัมภาษณ์แบบไม่มีโครงสร้าง

ผลการศึกษา พบว่า วะสะฏียะฮ์เป็นหลักการสำคัญที่มีความโดดเด่นในศาสนาอิสลาม เป็นหลักการที่มีคุณลักษณะที่ปราศจากความสุดโต่ง และความหย่อนยาน วะสะฏียะฮ์ประกอบด้วย 5 คุณลักษณะหลักที่สำคัญ คือ 1) ความดีงามและความประเสริฐ 2) ความเที่ยงตรงและการดำรงไว้ซึ่งความถูกต้อง 3) ความยุติธรรมและวิทยปัญญา 4) ความสะดวกง่ายดายและไม่ลำบากในการปฏิบัติ 5) ความเป็นกลางและสมดุล หลักวะสะฏียะฮ์ดังกล่าวถูกนำมาประยุกต์ใช้ในหลักสูตรศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาอิสลามศึกษาและกฎหมายอิสลาม คณะวิทยาการอิสลาม โดยได้กำหนดไว้ใน PLO 7 และ PLO 8

การนำผลการศึกษาไปใช้  คุณสมบัติของหลักวะสะฏียะฮ์สามารถนำไปประยุกต์ใช้กับหลักสูตรต่าง  ๆ และสามารถนำไปประยุกต์ใช้หน่วยงานและองค์กรต่าง ๆ ทั้งนี้เพื่อส่งเสริมการอยู่ร่วมกันอย่างสันติ ในส่วนของหลักสูตรนั้น หลักวะสะฏียะฮ์สามารถนำไปใช้ในการจัดการเรียนการสอนให้บรรลุ PLOs และ CLOs อย่างเป็นรูปธรรม

เอกสารอ้างอิง

Abi As-suod, M. (n.d.). Iršād al-ʿAql al-Salīm [The Guidance of Sound Reason]. Iḥīāʾ al-Turāṯ.

Al-Bukhari, M. (1993). Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Dār Ibn Kathīr.

Fais, Faculty of Islamic Sciences, Prince of Songkla University. (2022). Bachelor of Arts program in Islamic studies and Islamic laws. https://fais.psu.ac.th/course/bachelor/1

Fais, Faculty of Islamic Sciences, Prince of Songkla University. (n.d.). Lecturer. https://fais.psu.ac.th/lecturer

Fais, Faculty of Islamic Sciences, Prince of Songkla University. (n.d.). Supporting staff. https://fais.psu.ac.th/supporting-staff

Fais, Faculty of Islamic Sciences, Prince of Songkla University. (n.d.). Vision and mission. https://fais.psu.ac.th/vision-mission

Ibn Al-ʿArabi, M. (2003). Aḥkām al-Qurʾān [The Legal Rulings of the Qur’an]. Dār al-Kutub al-ʿIlmiyyah.

Ibn Hajar, A. (1958). Fatḥ al-Bārī [The Opening of al-Bukhari]. Dār al-Maʿārif.

Ibn Kathīr, I. (1999). Tafsīr Ibn Kathīr [The Exegesis of Ibn Kathir]. Dār al-Ṭayyibah.

Kamali, M. H. (2010). Moderation and balance in Islam: The Qur’anic principle of wasatiyyah. International Institute of Advanced Islamic Studies (IAIS) Malaysia.

Katih, I. (2019). Wasadiyah in Islam and coexistence in a multicultural society, in terms of beliefs and ideas. Journal of Islamic Studies, Prince of Songkla University, 9(1), 32–48.

Al-Maidani, A. (2000). Al-ʾAǧniḥah al-Ṯalāṯah [The Three Wings]. Dār al-Qalam.

Mohd Nor, M. R. (2013). Wasatiyyah (moderation) in the context of Malaysian society. International Journal of West Asian Studies, 5(1), 45–54.

Al-Qaradawi, Y. (2010). Al-Wasatiyyah al-Islamiyyah bayna al-Ghuluw wa-al-Taqsīr [Islamic Moderation between Extremism and Negligence]. Dar Al-Shorouq.

Salleh, M. F. M. (2015). Embedding wasatiyyah in Islamic education: A case study in Malaysian context. Mediterranean Journal of Social Sciences, 6(4), 612–617.

As-Shanqity, M. (2019). Aḍwāʾ al-Bayān [The Lights of the Explanation]. Dār al-ʿAṭāʾāt al-ʿIlm.

Shekhul Islam. (n.d.). Wasaṭiyyah phū̂n ṭhān khxng kār xyū̀ r̀wm kạn xỳāng s̄ạnti nı s̄ạngkhm phh̄u wạtʹhnṭhrrm [The Foundations of Peaceful Coexistence in a Pluralistic Society]. Wasatiyyah Institute for Peace and Development.

As-Sinea, S. H. (2004). Ūsṭiyyat al-Islām [The Moderation of Islam]. Ministry of Islamic Affairs, Dawah, and Guidance.

At-Tabari, M. (2004). Tafsīr al-Ṭabarī. Arrisalah.

At-Tahawiyah, A. (2003). Sharḥ al-Ṭaḥāwiyyah [Commentary on al-Tahawiyyah]. Ministry of Islamic Affairs, Dawah, and Guidance.

Yunu, U. (2022). Distinctive features of Islamic law. Pattani Info Service.

Yunu, U., & Samoh, A. (2018). Penyelidikan serantau Islam dalam alam Melayu: al-Ūsṭiyyah wa al-Iʿtidāl [Moderation and Balance]. University of Malaya.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

28-06-2025

รูปแบบการอ้างอิง

ยูนุ อ., & ณรงค์รักษาเขต อ. (2025). วะสะฏียะฮ์: คุณสมบัติและการประยุกต์ใช้หลักวะสะฏียะฮ์ในหลักสูตรศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาอิสลามศึกษาและกฎหมายอิสลาม คณะวิทยาการอิสลาม. วารสารอิสลามศึกษา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, 16(1), 60–70. สืบค้น จาก https://so03.tci-thaijo.org/index.php/JOIS/article/view/280953

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย