นิตยสารฉลาดซื้อกับบทบาทของระบบเฝ้าระวังสินค้าและบริการด้านสุขภาพต่อผู้บริโภคในประเทศไทย

บทคัดย่อ

งานวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาบทบาทของระบบเฝ้าระวังสินค้าและบริการด้านสุขภาพจากการถอดบทเรียนโครงการของศูนย์ทดสอบฉลาดซื้อ  2) เพื่อศึกษาบทเรียนของระบบเฝ้าระวังสินค้าและบริการด้านสุขภาพที่สามารถแก้ปัญหาและสร้างความตระหนักรู้แก่ผู้บริโภค 3) เพื่อศึกษาการรับรู้ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับสินค้าและบริการด้านสุขภาพของผู้บริโภคที่ส่งผลเชิงบวกต่อการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม 4) เพื่อพัฒนาแนวทางการสื่อสารและส่งเสริมการตระหนักรู้ของผู้บริโภคในการเฝ้าระวังสินค้าและบริการด้านสุขภาพในประเทศไทย งานวิจัยนี้เป็นการวิจัยแบบผสมผสาน โดยวิธีวิจัยเชิงปริมาณเก็บข้อมูลแบบสอบถามจากสมาชิกนิตยสารฉลาดซื้อ จำนวน 400 คน และวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยการสำรวจเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก โดยมีผู้ให้ข้อมูลจำนวน 25 คน ได้แก่ กลุ่มผู้ที่เกี่ยวข้องในการผลิตสื่อ กลุ่มผู้บริหารและคณะกรรมการมูลนิธิเพื่อผู้บริโภค กลุ่มสมาชิกนิตยสารฉลาดซื้อที่เป็นสมาชิกมากกว่า 10 ปี กลุ่มภาคีเครือข่าย และกลุ่มนักวิชาการ ผลการศึกษา พบว่า บทบาทหลักบทบาทของระบบเฝ้าระวังสินค้าและบริการด้านสุขภาพ คือ บทบาทการคุ้มครองผู้บริโภค โดยมีกระบวนการทำงาน ได้แก่ 1) สำรวจปัญหาและเฝ้าระวัง 2) ทดสอบสินค้าและบริการ 3) การสื่อสารเผยแพร่ข้อมูล และ4) การสร้างเครือข่ายผู้บริโภค และบทเรียนของระบบเฝ้าระวังสินค้าและบริการด้านสุขภาพที่สามารถแก้ปัญหาและสร้างความตระหนักรู้แก่ผู้บริโภค คือ บทเรียนเรื่องสินค้าและบริการที่ไม่ได้มาตรฐาน  และการรับรู้ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับสินค้าและบริการด้านสุขภาพของผู้บริโภคที่ส่งผลเชิงบวกต่อการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม พบว่า ผู้บริโภครับรู้ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับสินค้าและบริการด้านสุขภาพของผู้บริโภคในประเทศไทย ผ่านสื่ออินเทอร์เน็ต มากที่สุด รองลงมา เจ้าหน้าที่มูลนิธิเพื่อผู้บริโภค ส่วนสื่อที่ทำให้กลุ่มตัวอย่างเปิดรับข้อมูลระบบเฝ้าระวังสินค้าและบริการด้านสุขภาพของศูนย์ทดสอบฉลาดซื้อ พบว่า สื่ออินเทอร์เน็ตมากที่สุด เช่นเดียวกัน รองลงมา สื่อสิ่งพิมพ์ และจากการรับรู้ข้อมูลผลทดสอบสินค้าและบริการ ต่อการสร้างการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม พบว่า สามารถสร้างพฤติกรรมใหม่หลังการรับรู้ข้อมูลผลทดสอบสินค้าและบริการ มากที่สุด รองลงมา ลดพฤติกรรมที่มีความเสี่ยงในการเลือกซื้อสินค้าและบริการ และสามารถควบคุมตนเองในการซื้อสินค้าและบริการที่ไม่จำเป็น โดยสมาชิกนิตยสารฉลาดซื้อให้เหตุผลในการติดตามและเป็นสมาชิก เกิดจากการรับรู้ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับสินค้าและบริการด้านสุขภาพของผู้บริโภค พบว่า เป็นนิตยสารที่ไม่รับโฆษณา มีค่าเฉลี่ยมากที่สุด อยู่ในระดับ 4.04 รองลงมา ข้อมูลผลทดสอบมาจากแหล่งที่น่าเชื่อถือ ออกแบบนิตยสารได้น่าสนใจ เนื้อหาในนิตยสารทันยุคทันสมัย  ใช้เป็นข้อมูลประกอบการเลือกซื้อสินค้าและบริการ มีค่าเฉลี่ยเท่ากัน อยู่ในระดับ 4.00 เปิดเผยชื่อยี่ห้อสินค้าที่ทดสอบอย่างตรงไปตรงมา มีระดับค่าเฉลี่ยอยู่ที่ 3.99  และแนวทางการสื่อสารและส่งเสริมการตระหนักรู้ของผู้บริโภคในการเฝ้าระวังสินค้าและบริการด้านสุขภาพในประเทศไทย พบว่า ต้องมีการกำหนดแนวทางการสื่อสารดังนี้ 1) กำหนดรูปแบบการทำงานภายใต้บทบาทให้ชัดเจน กำหนดวัตถุประสงค์ของการสื่อสาร กำหนดกลุ่มเป้าหมายของผู้รับสาร กำหนดรูปแบบของสื่อที่จะเผยแพร่ 2) การใช้เครื่องมือการสื่อสารให้สอดคล้องกับกลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ สื่อบุคคล สื่อมวลชน สื่ออินเทอร์เน็ต สื่อเฉพาะกิจ 3) การเลือกวิธีการสื่อสารและเนื้อหาสารให้สอดคล้องกับกลุ่มเป้าหมาย 4) การสร้างเครือข่ายผู้บริโภคในการสื่อสาร 5) การสื่อสารแบบมีส่วนร่วมกับผู้บริโภค