กระบวนการมีส่วนร่วมการจัดการข้อมูลของกลุ่มผู้ใช้น้ำชุมชน กรณีศึกษา หมู่บ้านท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถี 5 แห่ง ของจังหวัดบุรีรัมย์

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาการมีส่วนร่วมในการจัดการข้อมูลของกลุ่มผู้ใช้น้ำ กรณีศึกษาหมู่บ้านท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถี 5 แห่งของจังหวัดบุรีรัมย์ 2) ศึกษาการมีส่วนร่วมในการจัดทำแผนผังน้ำของกลุ่มผู้ใช้น้ำ กรณีศึกษาหมู่บ้านท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถี 5 แห่งของจังหวัดบุรีรัมย์ พื้นที่ศึกษาคือ ตำบลถลุงเหล็ก ตำบลโคกกลาง ตำบลหนองโสน ตำบลจรเข้มาก และตำบลบ้านยาง จังหวัดบุรีรัมย์ เครื่องมือที่ใช้คือแบบสัมภาษณ์เจาะลึก การจัดเวทีสนทนากลุ่ม การวิเคราะห์ปัญหา การสังเกต และการเดินสำรวจภาคสนาม ทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยแปลความจากข้อมูลที่ได้ตามประเด็นในแบบสัมภาษณ์เจาะลึก และการระดมสมอง ผลการวิจัยพบว่า ประชากรในพื้นที่ศึกษาทั้ง 5 ตำบล ประกอบอาชีพเกษตรกรรมที่อาศัยน้ำฝนเป็นหลัก มีปริมาณฝนที่ตกน้อย ประกอบกับมีแหล่งกักเก็บน้ำไม่เพียงพอ ได้ส่งผลต่อปริมาณและคุณภาพของผลผลิตทางการเกษตร แต่ในทุกตำบลก็มีลำน้ำไหลผ่านทำให้สามารถสร้างกลไกของการสร้างการมีส่วนร่วมในการจัดการข้อมูลของกลุ่มผู้ใช้น้ำทั้ง 5 แห่ง เพื่อบริหารจัดการน้ำได้ ด้วยความร่วมมือขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้นำชุมชน ผู้แทนประชาชนในตำบล ผู้เชี่ยวชาญด้านการจัดการน้ำ และผู้แทนจากมหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์ มีกลไกดำเนินงานคือ 1) การสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับการบริหารจัดการน้ำชุมชน 2) การจัดตั้งกลุ่มบริหารจัดการน้ำ 3) การเข้าร่วมกิจกรรมในเวทีนวัตกรรมการบริหารจัดการน้ำและเยือนถิ่นแผ่นดินปราชญ์ ภายใต้แนวคิดน้ำกับวิถีชีวิตชุมชนอีสาน และเข้าร่วมกิจกรรมศึกษาดูงานการบริหารจัดการน้ำ 4) การเข้าร่วมเวทีจัดการข้อมูลของกลุ่มผู้ใช้น้ำระดับตำบล เพื่อสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับบทบาทหน้าที่ สถานการณ์ปัญหาด้านน้ำของตำบล และจัดทำข้อมูลเชิงพื้นที่เพื่อประกอบแผนบริหารจัดการน้ำ และ 5) การมีส่วนร่วมของกลุ่มผู้ใช้น้ำในการจัดทำแผนผังน้ำ จึงได้แผนผังน้ำของทุกตำบลคือ ตำบลถลุงเหล็กจัดทำแผนผังน้ำบริเวณลำห้วยแป้น ตำบลโคกกลางจัดทำแผนผังน้ำบริเวณลำปลายมาศ ตำบลหนองโสนจัดทำแผนผังน้ำบริเวณคลองช่องแมว ตำบลจระเข้มากจัดทำแผนผังน้ำบริเวณลำปะเทีย และตำบลบ้านยางจัดทำแผนผังน้ำบริเวณลำพังชู