กระบวนการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการประกอบการรื้อแยกซากเครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ : กรณีศึกษาพื้นที่ตำบลแดงใหญ่และตำบลบ้านเป้า

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีความมุ่งหมายเพื่อศึกษากระบวนการกระตุ้นให้ชุมชนปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการประกอบการรื้อแยกซากเครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ และการจัดการเศษวัสดุเหลือทิ้งอย่างถูกหลักอาชีวอนามัยและความปลอดภัย ซึ่งมีกลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ประกอบอาชีพรื้อแยกซากเครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ของจังหวัดบุรีรัมย์ ในตำบลแดงใหญ่ อำเภอบ้านใหม่ไชยพจน์ จำนวน  33  คน และตำบลบ้านเป้า อำเภอพุทไธสง จำนวน 35 คน ที่สมัครใจเข้าร่วมการเก็บรวบรวมข้อมูล การศึกษาครั้งนี้ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยใช้การสำรวจเชิงวิเคราะห์ (Analytical Survey Method) ร่วมกับการสังเกตพฤติกรรมและการสัมภาษณ์เชิงลึก โดยเน้นการปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research) ผู้วิจัยใช้การตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูลที่เก็บรวบรวมจากการสังเกตและการสัมภาษณ์เชิงลึก วิเคราะห์ความคลาดเคลื่อนและความสอดคล้องของเนื้อหาและข้อมูล และสรุปอธิบายเป็นภาพรวมของกระบวนการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่เป็นปรากฏการณ์ทางสังคม    

          การวิจัยในครั้งนี้กำหนดช่วงเวลาระหว่างเดือนกันยายน 2563 - เมษายน 2564 ใช้ระยะเวลา 8 เดือนผลจากการวิจัยพบว่ากระบวนการกระตุ้นให้ผู้ประกอบการในชุมชนปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการประกอบการรื้อแยกซากเครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ และการจัดการเศษวัสดุเหลือทิ้งอย่างถูกหลักอาชีวอนามัยและความปลอดภัย ใช้กระบวนการมีส่วนร่วม 4 ขั้นตอน คือ

          1.ขั้นการสร้างการรับรู้และความตระหนักถึงพิษภัยต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม เป็นกระบวนการสร้างความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับความสำคัญปัญหาและผลกระทบที่เกิดจากการประกอบการรื้อแยกซากเครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ที่จะส่งผลกระทบต่อ สุขอนามัยของผู้ประกอบการรื้อแยก สังคม ชุมชน และสิ่งแวดล้อม

1. การสร้างความเข้าใจและความตระหนักในการมีส่วนร่วมเพื่อแก้ไขปัญหาที่เกิดจากการประกอบการรื้อแยกซากเครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์และการจัดการเศษวัสดุเหลือทิ้ง


2. ขั้นการกระตุ้นและหนุนเสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ซึ่งเป็นกระบวนการสร้างแรงจูง และกระตุ้นให้ผู้ประกอบการในชุมชนปรับเปลี่ยนพฤติกรรม โดยใช้กิจกรรมการนัดหมายพบปะพูดคุยเป็นเครื่องมือทางสังคมที่ใช้กระตุ้นการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมผ่านทีมปฏิบัติงานในพื้นที่เข้าสังเกต สอบถาม พูดคุย ตรวจเช็คพฤติกรรมการปฏิบัติงานอย่างสม่ำเสมอ

          4.ขั้นตอนการกำกับและติดตามโดยภาครัฐและผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย โดยใช้บันทึกข้อตกลงความร่วมมือ ที่ออกโดยหน่วยงานท้องถิ่นของรัฐและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียเพื่อกำกับติดตามและกำหนดข้อตกลงในการร่วมกันบริหารจัดการซากเครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ในชุมชน

คำสำคัญ : การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ขยะอิเล็กทรอนิกส์ การจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์