เมื่อสองนายกรัฐมนตรีของสยามวิวาทกัน

บทคัดย่อ

“ด้วยคำโบราณว่า ท่านเสนาบดีผู้ใหญ่วิวาทกันเป็นอุบาทว์มักเกิดเหตุใหญ่ต่างๆ” คำกล่าวนี้ทำให้เชื่อได้ว่าความขัดแย้งระหว่างบุคคลสำคัญทางการเมืองอาจเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นอยู่เนืองๆ ในประวัติศาสตร์อันยาวนานของราชอาณาจักรสยาม ในความเป็นจริงแล้วหากศึกษาประวัติศาสตร์การเมืองของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ภาคพื้นทวีปก็จะพบว่าในอดีตที่ผ่านมาไม่นานช่วงทศวรรษ 1970-1990 ก็มีเรื่องราววิวาทกันของ “เสนาบดีผู้ใหญ่” ที่นำมาซึ่งความหายนะใหญ่หลวง ตั้งแต่ความขัดแย้งระหว่างเขมรสี่ฝ่ายในยุคที่ถูกเวียดนามยึดครอง (ค.ศ.1978-92) จนถึงกรณีนายกรัฐมนตรีฮุนเซนก่อรัฐประหารต้านนายกรัฐมนตรีรณฤทธิ์ เมื่อ ค.ศ.1997 และถ้าย้อนอดีตกลับไปอีกจนถึงต้นศตวรรษที่ 19 ยุครัชกาลที่ 2 ก็มีเหตุวิวาทกันระหว่างเจ้าพระยามหาเสนา (สมุหพระกลาโหม) กับเจ้าพระยาอภัยภูธร (สมุหนายก) แม้ว่าความขัดแย้งดังกล่าวจะเกิดขึ้นจากเหตุเล็กน้อยคือขบวนของเสนาบดีผู้ใหญ่ทั้งสองแย่งกันออกประตูรัตนพิศาลลงเรือไปงานพระเมรุจนเกิดเหตุต่อยตีกันในหมู่ผู้ติดตามทั้งสองฝ่าย เหตุวิวาทดังกล่าวนั้นทำให้ทางราชสำนักต้องตั้งคณะตุลาการมาชำระความแต่ก็ดูเหมือนจะไกล่เกลี่ยกันจนเรื่องจบลงได้โดยไม่มีผลร้ายแรง แม้กระนั้นหลังจากนั้นไม่นานพระยาช้างเผือกคู่พระบารมีของรัชกาลที่ 2 ก็ล้มในเวลาไล่เลี่ยกันถึง 2 ช้าง และต่อมาในปีเดียวกันพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยก็เสด็จสวรรคต ส่วนเจ้าพระยามหาเสนาหนึ่งในคู่กรณีก็อสัญกรรมต่อมาอีกไม่นานในต้นรัชกาลที่ 3