แนวทางการจัดทาแผนแม่บทชุมชนต่อการอนุรักษ์ระบบนิเวศ ภูมิปัญญา และการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่ป่าต้นน้าขมึน โดยเน้นกระบวนการมีส่วนร่วม

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาระดับการมีส่วนร่วมของประชาชนในชุมชนต่อการอนุรักษ์ระบบนิเวศภูมิปัญ ญาและการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่ป่าต้นน้าขมึ้น เก็บข้อมูลวิจัยเชิงปริมาณโดยใช้แบบสอบถามจากกลุ่มตัวอย่างที่ได้จากตารางของ Krejci & Morgan ที่ระดับความคลาดเคลื่อน .05 ได้ขนาดกลุ่มตัวอย่าง จานวน 383 คน และนามาวิเคราะห์หาค่าสถิติ ได้แก่ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ 2) เพื่อศึกษาแนวทางการจัดทาแผนแม่บทชุมชนต่อการอนุรักษ์ระบบนิเวศ ภูมิปัญญาและการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่ป่าต้นน้าขมึ้น เก็บข้อมูลวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้วิธีการสนทนากลุ่ม จากกลุ่มตัวอย่างสุ่มแบบเจาะจง ทั้ง 3 กลุ่ม จานวน 45 คน และนามาวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1. ระดับการมีส่วนร่วมของประชาชนในชุมชนต่อการอนุรักษ์ระบบนิเวศภูมิปัญญาและการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่ป่าต้นน้าขมึ้น โดยรวมอยู่ในระดับมาก เมื่อพิจารณาเป็นรายด้านด้านที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุด คือประชาชนมีส่วนร่วมเข้าประชุมเสนอปัญ หาและต้องการของชุมชน ในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่ป่าต้นน้าขมึ้น รองลงมาคือ ประชาชนมีส่วนร่วมในการรับผลประโยชน์ร่วมจากกิจกรรมการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ในบริเวณพื้นที่ป่าต้นน้าขมึ้น และประชาชนมีส่วนร่วมติดตามกิจกรรมและโครงการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมต่างๆ ในบริเวณพื้นที่ป่าต้นน้าขมึ้น ตามลาดับ 2. แนวทางการจัดทาแผนแม่บทชุมชนต่อการอนุรักษ์ระบบนิเวศ ภูมิปัญ ญาและการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่ป่าต้นน้าขมึ้น พบว่า จากการเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการสนทนากลุ่ม ผ่านผู้ให้ข้อมูลทั้ง 3 กลุ่ม เพื่อวิเคราะห์ศักยภาพชุมชน ที่สะท้อนให้เห็นถึงจุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และข้อจากัด ที่นามาสู่การกาหนดเป็นวิสัยทัศน์ ยุทธศาสตร์ มาตรการ แผนงาน โครงการ กิจกรรม ได้มีการยกแผนแม่บทฉบับร่าง จากการระดมความคิดเห็น โดยมีแนวทางการดาเนินงานจัดตั้งคณะทางานตัวแทนหมู่บ้านละ 2 คน จากที่ประชุม เชิญที่ปรึกษาผู้อาวุโสของตาบลมาให้ข้อคิดเห็นและข้อเสนอแนะ จากนั้นได้นาแผนแม่บทชุมชนฉบับร่างเข้าสภา เพื่อให้ผู้นาและตัวแทนพิจารณาความถูกต้องสมบรูณ์ พร้อมได้กาหนดผู้รับผิดชอบตามยุทธศาสตร์ ดังนี้ 1) ยุทธศาสตร์ความร่วมมือร่วมใจของคนในชุมชน 2) ยุทธศาสตร์การอนุรักษ์ระบบนิเวศและทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่ป่าต้นน้าขมึ้น และ 3) ยุทธศาสตร์การส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้ของชุมชน เรียงตามลาดับความสาคัญก่อนหลัง และได้นาเข้าบรรจุในแผนพัฒนาตาบลของเทศบาลตาบลเนินเพิ่ม เป็นแผนพัฒนาต่อไป