การเมืองในราชสำนักฝ่ายใน ในสมัยรัชกาลที่ 5

บทคัดย่อ

จากที่ผู้วิจัยได้ศึกษาถึงการเมืองในราชสา นักฝ่ายใน ในสมัยรัชกาลที่ 5 นั้น ผู้วิจัยได้อธิบายถึงการเมืองในราชสา นักฝ่ายใน โดยจะแบ่งออกเป็นสองช่วงเวลา คือ ช่วงต้นรัชกาล (พ.ศ.2411 - 2428) และช่วงปลายรัชกาล (พ.ศ.2428 -2453) โดยใช้การทิวงคตของกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญในปีพ.ศ.2428 เป็นตัวแบ่ง เพื่อนามาอธิบายถึงการเมืองในราชสา นักฝ่ายใน ปรากฏผลว่าในช่วงต้นรัชกาล (พ.ศ.2411 - 2428) ซึ่งเป็นช่วงที่รัชกาลที่ 5 ยังมิได้ทรงมีพระราชอา นาจโดยสมบูรณ์ รวมทัง้ ยังมิได้มีการสถาปนาสมเด็จพระอัครมเหสี และไม่มีพระราชโอรสชั้นสมเด็จเจ้าฟ้านั้น พระภรรยาเจ้าที่เข้าถวายตัวรับราชการในช่วงเวลานี้นอกจากจะมีสาเหตุจากความพอพระทัยส่วนพระองค์แล้ว ยังมีสาเหตุจากการสนับสนุนหรืออย่างน้อยก็ไม่คัดค้านจากผู้ใหญ่และผู้มีอานาจในขณะนั้นร่วมด้วย ขณะที่ในช่วงปลายรัชกาล(พ.ศ.2428 - 2453) ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่รัชกาลที่ 5 ทรงมีความมัน่ คงในพระราชอา นาจและพระราชบัลลังก์อย่างสมบูรณ์พบว่านอกจากพระราชชายาเจ้าดารารัศมีแล้ว ไม่ทรงมีพระภรรยาเจ้าเพมิ่ ขึ้นเลย ซึ่งสาเหตุอาจเป็นเพราะรัชกาลที่ 5 ทรงมีความมัน่ คงในพระราชอา นาจและพระราชบัลลังก์อย่างสมบูรณ์ ประกอบกับทรงมีพระราชโอรสในพระยศสมเด็จเจ้าฟ้าชัน้ เอกหลายพระองค์ ทา ให้ไม่มีความจา เป็นที่จะต้องรับพระราชวงศ์พระองค์อื่นๆเข้ามาเป็นพระภรรยาเจ้าเพื่อประสูติกาลพระราชโอรสที่จะมาสืบราชสันตติวงศ์อีก นอกจากนี้ การที่รัชกาลที่ 5 ทรงสถาปนาพระอัครมเหสีอย่างชัดเจน รวมทัง้ ทรงแต่งตั้งพระราชโอรสขึ้นดารงตาแหน่งสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร ส่งผลให้ไม่ปรากฏกลุ่มอา นาจใดมีการสนับสนุนพระราชวงศ์พระองค์ใดให้ขึ้นดา รงตาแหน่งพระภรรยาเจ้าอีก