แนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำเหนือผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาร้อยเอ็ด
คำสำคัญ:
ภาวะผู้นำเหนือผู้นำ, ผู้บริหารสถานศึกษา, การพัฒนาแนวทาง, การเสริมพลังเชิงบวกบทคัดย่อ
ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: ในยุคแห่งการเปลี่ยนแปลงของศตวรรษที่ 21 การพัฒนาผู้บริหารสถานศึกษาให้มีภาวะผู้นำเหนือผู้นำ ถือเป็นปัจจัยสำคัญในการยกระดับคุณภาพการศึกษา เนื่องจากภาวะผู้นำลักษณะนี้มุ่งเน้นการพัฒนาผู้ตามให้สามารถนำตนเองได้อย่างมีประสิทธิภาพ งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาสภาพปัจจุบัน สภาพที่พึงประสงค์ และความต้องการจำเป็นของภาวะผู้นำเหนือผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาร้อยเอ็ด และ (2) พัฒนาแนวทางการเสริมสร้างภาวะผู้นำเหนือผู้นำที่เหมาะสมกับบริบทของสถานศึกษา
ระเบียบวิธีการวิจัย: เป็นการวิจัยเชิงพัฒนา ประกอบด้วย 2 ระยะ คือ ระยะที่ 1 การวิจัยเชิงปริมาณ ใช้แบบสอบถามเก็บข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่าง 345 คน ซึ่งได้จากการสุ่มแบบแบ่งชั้นตามขนาดสถานศึกษา และระยะที่ 2 การวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลด้วยแบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างจากผู้บริหารสถานศึกษาที่มีผลงานดีเด่น จำนวน 6 คน และผู้ทรงคุณวุฒิ 9 ท่าน ใช้สถิติพรรณนา ได้แก่ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และดัชนีความต้องการจำเป็น (PNIModified) รวมทั้งการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา
ผลการวิจัย: สภาพปัจจุบันของภาวะผู้นำเหนือผู้นำอยู่ในระดับมาก ส่วนสภาพที่พึงประสงค์อยู่ในระดับมากที่สุด โดยด้านที่มีความต้องการจำเป็นสูงสุดคือ การส่งเสริมให้บุคลากรเป็นผู้นำตนเอง แนวทางการเสริมสร้างภาวะผู้นำเหนือผู้นำที่พัฒนาขึ้นประกอบด้วย 7 ด้าน ได้แก่ การส่งเสริมให้บุคลากรเป็นผู้นำตนเอง การเป็นแบบอย่าง การตั้งเป้าหมายด้วยตนเอง การคิดเชิงบวก การให้รางวัลเชิงสร้างสรรค์
การสร้างทีมงาน และการสร้างวัฒนธรรมผู้นำตนเอง ผลการประเมินจากผู้ทรงคุณวุฒิพบว่า แนวทางดังกล่าวมีความเหมาะสมและความเป็นไปได้ในระดับมากที่สุด
สรุปผล: แนวทางการเสริมสร้างภาวะผู้นำเหนือผู้นำที่พัฒนาขึ้นสามารถนำไปใช้ได้จริงในบริบทของโรงเรียนไทย เพื่อเสริมสร้างให้ผู้บริหารเป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลง และพัฒนาครูให้เป็นผู้นำตนเอง
อันนำไปสู่การสร้างองค์กรแห่งการเรียนรู้ที่ยั่งยืน
เอกสารอ้างอิง
เกียรติศักดิ์ พานิชพัฒธนกุล, เมธา หริมเทพาธิป และชิสา กันยาวิริยะ. (2568). ภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลง: การศึกษาเชิงวิเคราะห์. วารสารสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม, 6(1), 118-124.
ชญานิศ อินทะวงศ์ โรเบิร์ตสัน, วัลลภา อารีรัตน์ และปาริชาต ทุมนันท์. (2565). แนวทางการพัฒนา ภาวะผู้นำแบบเสริมพลังของผู้บริหารสถานศึกษาในโรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ประถม ศึกษาหนองคาย เขต 1. วารสารปัญญาปณิธาน, 7(2), 83-96.
ณัฐฐาภรณ์ แสงทอง. (2568). ภาวะผู้นำเชิงสร้างสรรค์ของผู้บริหารสถานศึกษาในสังกัดสำนักงานเขต พื้นที่การศึกษาประถมศึกษาศรีสะเกษ เขต 1. วารสารสหศาสตร์การพัฒนาสังคม, 3(3), 999-1013.
ณัฐวดี สิมมา, ธัญเทพ สิทธิเสือ และศุภธนกฤษ ยอดสละ. (2568). แนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงสร้างสรรค์ของผู้บริหารสถานศึกษายุคใหม่สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา สุรินทร์เขต 2.วารสารสหศาสตร์การพัฒนาสังคม, 3(2), 638-661.
ดารารัตน์ เกื้ออนันต์ และเสาวนี ศิริสุขศิลป์. (2567). ภาวะผู้นำเหนือผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษาที่ส่งผลต่อองค์การสมรรถนะสูงของสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา มุกดาหาร. วารสารการบริหารการศึกษา มมร. วิทยาเขตร้อยเอ็ด, 4(1), 222-236.
ดำหริ จันทชูโต, ตระกูล จิตวัฒนาการ และวิโรชน์ หมื่นเทพ. (2567). แนวทางการเสริมพลังอำนาจของผู้บริหารสถานศึกษา. วารสารวิทยาลัยสงฆ์นครลำปาง, 13(1), 225-238.
ดำหริ จันทชูโต, ตระกูล จิตวัฒนาการ และวิโรชน์ หมื่นเทพ. (2567). การพัฒนานวัตกรรมการเสริมพลังอำนาจของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาปทุมธานี.วารสารพุทธนวัตกรรมปริทรรศน์, 5(3), 194-208.
ทองคำ เกษจันทร์, เอกราช โฆษิตพิมานเวช และสอาด ภูนาสรณ์. (2565). ผู้บริหารสถานศึกษากับภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงเพื่อการบริหารสถานศึกษาในยุคศตวรรษที่ 21. วารสารพุทธศาสตร์ มจร.อุบลราชธานี, 4(2), 655-670.
ธิดารัตน์ สุจริต และกัญญ์รัชการย์ เลิศอมรศักดิ์. (2568). บทบาทของผู้บริหารสถานศึกษาในการพัฒนาชุมชนแห่งการเรียนรู้ (PLC). In Proceedings National & International Conference (Vol.18, No. 2, p. 444).
ธีรพงศ์ หอมชื่น และนิพิฐพนธ์ สนิทเหลือ. (2565). การใช้ภาวะผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษาเพื่อสร้างแรงจูงใจในการปฏิบัติงานของครูสังกัดสถาบันการอาชีวศึกษากรุงเทพมหานคร. Journal of Suvarnabhumi Institute of Technology (Humanities and Social Sciences), 8(2), 154-164.
ปภัสรินทร์ ประกอบเลิศ, พงษ์ศักดิ์ ศรีจันทร์ และพนายุทธ เชยบาล. (2568). ความต้องการจำเป็นและแนวทางในการพัฒนาทักษะการบริหารจัดการองค์กรสำหรับผู้นำในศตวรรษที่ 21 ของ ผู้บริหารสถาน ศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาขอนแก่น. วารสาร มจร อุบลปริทรรศน์, 10(1), 2681-2696.
พวงบุบผา สมัครกสิกิจ และสุกัญญา สุดารารัตน์. (2567). แนวทางการเสริมสร้างภาวะผู้นำใฝ่บริการที่พึงประสงค์ของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานนทบุรี เขต 2. วารสารวนัมฎองแหรกพุทธศาสตรปริทรรศน์, 11(1), 89-102.
วชิรวิทย์ สุราสา และเอกราช โฆษิตพิมานเวช. (2565). ผู้บริหารที่นำสถานศึกษาสู่ความสำเร็จบนวิถีแห่งความเปลี่ยนแปลง. วารสารมณีเชษฐารามวัดจอมมณี, 5(2), 186-201.
วรรณวิสา จิตสว่าง, เบญจพร ชนะกุล และอโนทัย ประสาน. (2568). ภาวะผู้นำใฝ่ใจบริการของผู้บริหารสถานศึกษาที่ส่งผลต่อการมีส่วนร่วมของชุมชนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ประถมศึกษานครศรีธรรมราช เขต 2. วารสารสหศาสตร์การพัฒนาสังคม, 3(2), 237-249.
ศิริวัฒน์ ศิริศรีวัฒนกุล และนพพร ขุนค้า. (2568). ภาวะผู้นำเชิงเปลี่ยนแปลงกับการยกระดับองค์กรภาครัฐสู่ดิจิทัล. Journal of the Association of Researchers, 30(3), 152-171.
สมศักดิ์ ดลประสิทธิ์. (2564). แนวทางการจัดการศึกษาเพื่อพัฒนากำลังคนในศตวรรษที่ 21. คุรุสภาวิทยาจารย์, 2(1), 1-16.
สรรพสิทธิ์ ชมภูนุช, ทิวากร แสร์สุวรรณ, ศิรินดา สวนมาดี และโชติ บดีรัฐ. (2565). บริบทของแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 กับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น. Journal of Roi Kaensarn Academi, 7(3), 409-424.
สิริวรรณ กองธรรม และกัลยมน อินทุสุต. (2564). ภาวะผู้นำเหนือผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษากลุ่มสหวิทยาเขตเบญจสิริสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 2. Journal of Roi Kaensarn Academi, 6(1), 41-54.
สุพัตรา สันติรุ่งโรจน์. (2567). การเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างของสังคมในยุคดิจิทัล: ความท้าทายและโอกาส. วารสารนวัตกรรมสังคมศาสตร์, 1(2), 32-44.
สุพิศ ศรีบัว และจุฬาพรรณภรณ์ ธนะแพทย์. (2564). การบริหารสถานศึกษากับภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลง. วารสาร มจร อุบล ปริทรรศน์, 6(3), 783-798.
อรุณรัตน์ วรรณปะเก, ชยากานต์ เรืองสุวรรณ และกฤษกนก ดวงชาทม. (2568). แนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัด สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา ขอนแก่น เขต 1. วารสารสังคมศาสตร์เพื่อการพัฒนาท้องถิ่น มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม, 9(3), 696-713.
อลิษา พเยียสวัสดิ์, กฤษฏา พันธ์พงษ์บริบูรณ์ และประสงค์ ต่อโชติ. (2568). แนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำเหนือผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดสำนักการศึกษาเทศบาลนครขอนแก่น. วารสาร มจร อุบล ปริทรรศน์, 10(1), 2125-2140.
Arnold, J. A., Arad, S., Rhoades, J. A., & Drasgow, F. (2000). The empowering leadership questionnaire: The construction and validation of a new scale for measuring leader behaviors. Journal of organizational behavior, 21(3), 249-269.
Cronbach, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. psychometrika, 16(3), 297-334.
Fullan, M. (2023). The principal 2.0: Three keys to maximizing impact. John Wiley & Sons.
Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Sample size determination table. Educational and psychological Measurement, 30(3), 607-610.
Leithwood, K., & Jantzi, D. (2006). Transformational school leadership for large-scale reform: Effects on students, teachers, and their classroom practices. School effectiveness and school improvement, 17(2), 201-227.
Neck, C. P., & Houghton, J. D. (2006). Two decades of self‐leadership theory and research: Past developments, present trends, and future possibilities. Journal of managerial psychology, 21(4), 270-295.
Pearce, C. L., & Conger, J. A. (2003). All those years ago. Shared leadership: Reframing the hows and whys of leadership, 1-18.
Sims, H. P., & Manz, C. C. (1991). Superleadership: Beyond the myth of heroic leadership. Organ. Dyn, 19, 18-35.
Spreitzer, G. M. (1995). Psychological empowerment in the workplace: Dimensions, measurement, and validation. Academy of management Journal, 38(5), 1442-1465.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 Journal for Developing the Social and Community
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์เป็นของผู้ประพันธ์บทความ
