การอนุรักษ์และพัฒนาภูมิปัญญาการทอผ้าไหมลายหางกระรอกเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงการเรียนรู้ชุมชนบ้านดู่ ตำบลเมืองปัก อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาบริบทและภูมิปัญญาการทอผ้าไหมลายหางกระรอก 2) ศึกษาแนวทางการอนุรักษ์และพัฒนาภูมิปัญญาการทอผ้าไหมลายหางกระรอกและ3) ศึกษาปัญหาและอุปสรรคที่มีต่อการอนุรักษ์และพัฒนาการทอผ้าไหมลายหางกระรอก เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงการเรียนรู้ชุมชนบ้านดู่ ตำบลเมืองปัก อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา กลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลักครั้งนี้ คือ ประธานกลุ่มและสมาชิก ปราชญ์ชาวบ้าน เจ้าหน้าที่ภาครัฐและภาคเอกชน จำนวน 30 คน เลือกแบบเฉพาะเจาะจง โดยการใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึก แบบบันทึกการสังเกต แบบบันทึกการสนทนากลุ่มย่อย การวิเคราะห์ข้อมูล ใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหาแล้วนำเสนอข้อมูลเชิงพรรณนา
ผลการวิจัยพบว่า การทอผ้าไหมลายหางกระรอกเป็นเอกลักษณ์เฉพาะถิ่นที่มีประวัติอันยาวนาน มีการถ่ายทอดความรู้จากประสบการณ์และการลงมือปฏิบัติ มีการจัดตั้งกลุ่มการทอผ้าไหมลายหางกระรอกโดยมีการสร้างเครือข่ายในการส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงการเรียนรู้ชุมชนบ้านดู่ แนวทางการพัฒนาและอนุรักษ์ควรจัดทำหลักสูตรการทอผ้าให้กับสถาบันการศึกษาในพื้นที่ และส่งเสริมการบันทึกขั้นตอนและกระบวนการทอผ้าเพื่อเป็นหลักฐานการถ่ายทอดภูมิปัญญาการทอผ้าไหมลายหางกระรอกเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงการเรียนรู้ชุมชนบ้านดู่ ปัญหาและอุปสรรค พบว่าขาดการสืบทอดจากคนรุ่นใหม่ และขาดการส่งเสริมประชาสัมพันธ์ ข้อเสนอแนะ คือ หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรให้การสนับสนุนด้านความรู้ ทักษะ วัสดุ อุปกรณ์ และงบประมาณ ในการอนุรักษ์และพัฒนาภูมิปัญญาการทอผ้าไหมลายหางกระรอกเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงการเรียนรู้ชุมชนบ้านดู่ ตำบลเมืองปัก อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา เพื่อให้เกิดความยั่งยืนต่อไป
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ต้นฉบับที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารคณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ถือเป็นกรรมสิทธิ์ของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ ห้ามนำข้อความทั้งหมดหรือบางส่วนไปพิมพ์ซ้ำ เว้นเสียแต่จะได้รับอนุญาตจากมหาวิทยาลัยฯ เป็นลายลักษณ์อักษรReferences
กรมส่งเสริมวัฒนธรรม. (2564). มรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้. สืบค้น 9 พฤษภาคม 2565, จาก http://ich.culture.go.th/index.php/th/acticleich/1034-----m-s.
กัญญารินทร์ ไชยจันทร์. (2565). ภูมิปัญญาของปราชญ์ท้องถิ่นผ้าไหมมัดหมี่ในอำเภอชนบท จังหวัดขอนแก่น เพื่อการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์. วารสารการบริการและการท่องเที่ยวไทย. 17(2), 88-100.
จีรดาภรณ์ อินดี, สุนิสา ล้อลำเลียง, ชนะวงค์ พงษ์แปง, สุภาภรณ์ ตุ้ยตามพันธ์, สุดารัตน์
ปูไฝ และกชามาส แก้วกาศ. (2565). การอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นและเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจของผ้าทอพื้นเมือง ชุมชนบ้านเชิงดอยตำบลสบเตี๊ยะ อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่. วารสารข่วงผญา. 16(2), 13-25.
เชาวลิต อยู่เกิด, วิจิตรา ศรีสอน และศิโรตม์ ภาคสุวรรณ. (2564). การมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการแบบยั่งยืน: กรณีศึกษารูปแบบการจัดการขยะชุมชนตลาดสดแฮปปี้แลนด์ใหม่ เขตบึงกุ่ม กรุงเทพมหานคร. วารสารสหวิทยาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์. 4(2), 713-726.
ณมน ธนินธญางกูร, วรพจน์ พรหมจักร และสุภิภัตร์ บุญแน่น. (2561). การอนุรักษ์ภูมิปัญญาการทอผ้าฝ้ายบ้านหนอง กุงจารย์ผาง ตำบลหนองเรือ อำเภอโนนสัง จังหวัดหนองบัวลำภู. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด. 2(2), 23-34.
ณัฐริกา บุตรศรี, อักษร สวัสดี, วีรพล วีรพลางกูร และนภพร เชื้อขำ. (2563). การถ่ายทอดภูมิปัญญาพื้นบ้านในการทอผ้าไหมบ้านหลุ่งประดู่ตำบลหลุ่งประดู่ อำเภอห้วยแถลง จังหวัดนครราชสีมา. วารสารวิชาการมนุษยศาสตร์ และสังคมศาสตร์. 4(1). 56-67.
ธมนพัชร์ ศรีษะพลภูสิทธิ, วิทยาธร ท่อแก้ว และกมลรัฐ อินทรทัศน์. (2564). รูปแบบการสื่อสารในการถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นของกลุ่มทอผ้าไหมยกทองจันทร์โสมา จังหวัดสุรินทร์. วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ. 6(1), 100-117.
ปภัสนันท์ อุ่นเมือง. (2556). วิธีการอนุรักษ์ผ้าหมี่ขิดของชุมชนบ้านนาข่า ตำบลนาข่า อำเภอเมือง จังวัดอุดรธานี (การศึกษาอิสระปริญญารัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต). ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
ประทับใจ สิกขา. (2555). ผ้าทอพื้นเมืองอีสานใต้. อุบลราชธานี: ศิริธรรมออฟเซ็ท.
ปิลันลน์ ปุณญประภา, พฤทธิ์ ศุภเศรษฐศิริ, นพดล อินทร์จันทร์ และกิตติกรณ์ นพอุดมพันธุ์. (2561). ปัจจัยที่ทำให้เกิดปัญหาต่อภูมิปัญญาและการสืบทอดผ้าทอไทยพวนบ้านใหม่ จังหวัดนครนายก. วารสารวิชาการนวัตกรรมสื่อและสังคม. 6(1), 159-168
พจนา สวนศรี และ สมภพ ยี่จอหอ. (2556). คู่มือมาตรฐานการท่องเที่ยวโดยชุมชน. เชียงใหม่: สถานบันการท่องเที่ยวโดยชุมชน. มหาวิทยาลัยพายัพ.
ภัทรวดี อัคลา และ การุณย์ บัวเผื่อน. (2558). วิธีการอนุรักษ์ผ้าไหมมัดหมี่ของชาวบ้านห้วยแคน อำเภอกุดรัง จังหวัดมหาสารคาม. วารสารสหวิทยาการวิจัย: ฉบับบัณฑิตศึกษา. 4(2), 95-101.
มาริสสา อินทรเกิด, ชรินพร งามกมล และวิชุตา อยู่ยงค์. (2561). การอนุรักษ์และสืบสานการทอผ้าไหมมัดหมี่ซิ่นตีนแดงของชุมชนบ้านหัวสะพานอำเภอพุทไธสง จังหวัดบุรีรัมย์. วารสารธุรกิจปริทัศน์. 10(1), 141-154.
วัฒนะ จูฑะวิภาต.(2555). ผ้าทอกับชีวิตคนไทย (รายงานการวิจัย). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิต.
วันชัย วัฒนศัพท์. (2558). การมีส่วนร่วมเพื่อการพัฒนาองค์กร. สืบค้น 3 มีนาคม 2565, จาก http://suthep.crru.ac.th/mgnt37.doc
ศิวาพร พยัคฆนันท์, อัครเดช สุพรรณฝ่าย, พรรณนิการ์ กงจักร, พุฒิพงษ์ รับจันทร์, อาภาพร บุญประสพ และรุจิเรศ รุ่งสว่าง. (2564). การพัฒนาศักยภาพการจัดการท่องเที่ยวชุมชนผ้าไหมทอมือ ตำบลสวาย อำเภอเมืองสุรินทร์ จังหวัดสุรินทร์. วารสารธรรมศาสตร์. 40(2), 130-156.
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2565). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 13(พ.ศ. 2566–2570). สืบค้น 9 พฤษภาคม 2565, จาก https://www.nesdc.go.th/downlond/document/Yearend/2021/plan13.pdf.
สำนักงานจังหวัดนครราชสีมา. (2565). ข้อมูลพื้นฐานจังหวัดนครราชสีมา ประเด็นการพัฒนาจังหวัดนครราชสีมาระยะ 5 ปี พ.ศ. 2561–2565. สืบค้น 4 มกราคม 2565, จาก https://www2.nakhonratchasima.go.th/content/vision.
สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา. (2565). หนึ่งตำบล หนึ่งผลิตภัณฑ์ อำเภอปักธงชัย. สืบค้น 18 มกราคม 2565, จากhttps://district.cdd. go.th/pakthongchai/service/one-tambon-one-product/
อรณิชชา ทศตา, สุกัญญา ใจอดทน และจันทร์จิรา ใจอดทน. (2560). การถ่ายทอดภูมิปัญญาพื้นบ้านในการทอผ้าไหม อำเภอบ้านเขว้า จังหวัดชัยภูมิ. วารสารวิทยาลัยนครราชสีมา (สาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์). 11(1). 117-128.
อรุณรัตน์ จำปากุล, สุทัศน์ ประทุมแก้ว และพระพรสวรรค์ ฐิติญาโณ. (2565). การพัฒนาหัตถกรรมผ้าไหมเชิงพุทธของชุมชนบ้านปะอาว ตำบลปะอาว อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. วารสาร มจร. อุบลปริทรรศน์. 7(3), 912-922.
B. Saheb Zadeh & Nobaya Ahmad. (2010). Participation and Community Development. Current Research Journal of Social Sciences. 2(1), 13-14.
The Association of Southeast Asian Nations (ASEAN). (2016). ASEAN Community Based Tourism Standard. Jakarta: ASEAN Secretariat.
World Tourism Organization. (2005). Making Tourism More Sustainable A Guide for Policy Makers. Retrieved August 19, 2022, from https:// wedocs.unep.org/bitstream/handle/20.500.11822/8741/Making%20Tourism%20More%20Sustainable_%20A%20Guide%20for%20Policy%20Makers2005445.pdf?sequence=3&isAllowed=y.