คณะสงฆ์สร้างชาติตามนโยบายรัฐนิยมในสมัยรัฐบาลจอมพล แปลก พิบูลสงคราม พ.ศ.2481 – 2487

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทของคณะสงฆ์ไทยในการสนับสนุนการดำเนินงานสร้างชาติตามนโยบายรัฐนิยมในสมัยรัฐบาลจอมพล แปลก พิบูลสงคราม ผลการศึกษาพบว่าเมื่อจอมพล แปลก พิบูลสงคราม เข้ารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีได้ประกาศนโยบายสร้างชาติที่มีเป้าหมายในการพัฒนาประเทศ รัฐบาลจอมพล แปลก พิบูลสงคราม ได้ดำเนินงานสร้างชาติโดยการออกประกาศ “รัฐนิยม” เพื่อใช้เป็นหลักปฎิบัติในการดำเนินงานสร้างชาติ รัฐบาลได้ขอความร่วมมือจากคณะสงฆ์ให้มีส่วนร่วมในการดำเนินงานสร้างชาติโดยการทำหน้าที่เทศนาอบรมประชาชนตามนโยบายรัฐนิยม การดำเนินงานเทศนาอบรมประชาชนของคณะสงฆ์ได้เริ่มต้นใน ปี พ.ศ.2482 ในหลายพื้นที่ของประเทศ การดำเนินงานอบรมประชาชนในบางจังหวัดคณะสงฆ์ได้ร่วมมือกับข้าราชการเพื่อให้เกิดประสิทธิภาพในการทำงานมากขึ้น ในช่วงปี พ.ศ.2482 – 2484 พระธรรมเทศนาที่ใช้ในการอบรมประชาชนปรากฏเนื้อหาเรื่องหน้าที่พลเมือง การประกอบอาชีพ การร่วมมือกับรัฐบาลในการสร้างชาติ การปฏิบัติตามรัฐนิยมฉบับต่างๆ ความสามัคคี การช่วยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน ฯลฯ ในปี พ.ศ.2485 จอมพล แปลก พิบูลสงคราม ได้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีอีกครั้ง ในช่วงระยะเวลานี้ได้เกิดสงครามมหาเอเชียบูรพา ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของสงครามโลกครั้งที่ 2 ส่งผลต่อการดำเนินงานเทศนาอบรมประชาชนตามนโยบายรัฐนิยม พระธรรมเทศนาที่ใช้ในการอบรมประชาชนในช่วงสถานการณ์สงครามปรากฏเนื้อหาเรื่องความสามัคคี ความเข้มแข็ง ความกล้าหาญ การประกอบอาชีพ ให้ประชาชนปฏิบัติตามนโยบายของรัฐบาล ให้ประชาชนเชื่อผู้นำคือจอมพล แปลก พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรี ซึ่งเนื้อหาของพระธรรมเทศนามีความสอดคล้องกับหลัก “วีระธัมของชาติไทย” 14 ข้อ ที่รัฐบาลออกประกาศ