เพศสภาพ ภาษา และการเมืองในการนำเสนอภาพลักษณ์พระสงฆ์ผ่านสื่อ : กรณีศึกษาการวิเคราะห์หนังสือพิมพ์เดอะเนชั่นออนไลน์

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เป็นการวิเคราะห์ความสัมพันธ์เชิงซ้อนระหว่างเพศสภาพ ภาษา และการเมืองในการนำเสนอภาพลักษณ์พระสงฆ์ผ่านสื่อในประเทศไทย โดยศึกษาหัวข้อข่าวจำนวน 56 หัวข้อจากหนังสือพิมพ์เดอะเนชั่นออนไลน์ที่เผยแพร่ระหว่างปี พ.ศ. 2556 - 2566 ทำการวิเคราะห์โดยใช้ ทฤษฎีภาษาศาสตร์เชิงเพศสภาพ การวิเคราะห์ วาทกรรมเชิงวิพากษ์ ทฤษฎีการวางกรอบความคิด ทฤษฎีการสื่อสารทางการเมือง และแนวคิดอัตลักษณ์ทับซ้อน ผลการวิจัยแสดงให้เห็นภาพลักษณ์พระสงฆ์ที่ในหลายมุมมอง ซึ่งมีส่วนกำหนดบรรทัดฐานทางสังคม ความคาดหวังทางเพศสภาพ ตลอดจนพลวัตทางการเมือง ผลการวิเคราะห์พบว่า ร้อยละ 65 ของหัวข้อข่าวมีการใช้ภาษาที่สื่อถึง เพศสภาพ โดยมีสัดส่วนการใช้คำสรรพนามเพศชายร้อยละ 78 และเพศหญิงร้อยละ 22 การวางกรอบเนื้อหาเชิงการเมืองคิดเป็นร้อยละ 42 ขณะที่การวางกรอบแบบดั้งเดิม/อนุรักษ์นิยมคิดเป็นร้อยละ 45 นอกจากนี้ยังพบการใช้ภาษาที่ยังคงยึดเพศชายเป็นศูนย์กลางในการนำเสนอวิถีชีวิตสงฆ์ แม้ว่าการรายงานข่าวเกี่ยวกับการบวชของสตรีจะเพิ่มขึ้นร้อยละ 10 ต่อปี ซึ่งสะท้อนถึงพัฒนาการของวาทกรรมด้านเพศสภาพ เมื่อเปรียบเทียบกับงานวิจัยที่ผ่านมา พบความต่อเนื่องของแนวโน้มเดิมและการเปลี่ยนแปลงที่กำลังเกิดขึ้น โดยเฉพาะในมิติการนำเสนอเพศสภาพ ซึ่งสื่อมีบทบาทสำคัญในการต่อรองพื้นที่ของพระพุทธศาสนาในสังคมไทยร่วมสมัยโดยพยายามสร้างดุลยภาพระหว่างคุณค่าดั้งเดิมกับแนวคิดสมัยใหม่ การศึกษานี้ช่วยให้เกิดความเข้าใจเชิงปฏิสัมพันธ์ระหว่างการนำเสนอผ่านสื่อกับมุมมองทางสังคมด้านเพศสภาพและศาสนาในประเทศไทย พร้อมข้อเสนอแนะสำหรับผู้ปฏิบัติงานด้านสื่อ ผู้กำหนดนโยบาย และสถาบันศาสนา