กระบวนทัศน์การเคลื่อนย้ายใหม่ กับการศึกษาการเคลื่อนไหวทางการเมืองดิจิทัลในสื่อสังคมออนไลน์
Article Sidebar
เผยแพร่แล้ว:
มิ.ย. 30, 2022
คำสำคัญ:
กระบวนทัศน์การเคลื่อนย้ายใหม่ การเคลื่อนไหวทางการเมือง ดิจิทัล สื่อสังคมออนไลน์
Main Article Content
บทคัดย่อ
ในโลกร่วมสมัยที่เต็มไปด้วยการเคลื่อนย้ายไปของผู้คนผนวกกับการพัฒนาเทคโนโลยีต่าง ๆ เช่น เทคโนโลยีการสื่อสาร แนวคิดเกี่ยวกับการเคลื่อนย้ายได้เปลี่ยนไป เกิดกระบวนทัศน์การเคลื่อนย้ายใหม่ (new mobility paradigm) ซึ่งเสนอให้สนใจการเคลื่อนย้ายที่ไม่จำกัดแค่การเดินทางข้ามพรมแดนของผู้คน แต่เห็นการเคลื่อนย้ายในฐานะที่เป็นองค์ประกอบสำคัญในวิถีชีวิตร่วมใหม่ บทความวิชาการนี้มุ่งไปที่การเคลื่อนย้ายซึ่งเกิดขึ้นในบริบทการเคลื่อนไหวทางการเมืองปัจจุบัน โดยบทความมีวัตถุประสงค์สองประการ 1) เพื่อทบทวนข้อถกเถียงทางสังคมศาสตร์-มนุษยศาสตร์เกี่ยวกับการศึกษาเคลื่อนไหวทางการเมืองในยุคดิจิทัล และ 2) เสนอความเป็นไปได้ที่จะประยุกต์กระบวนทัศน์การเคลื่อนย้ายใหม่ในการศึกษาการเคลื่อนไหวทางการเมืองในยุคดิจิทัล บทความชวนให้พิจารณาเคลื่อนไหวทางการเมืองที่อยู่ท่ามกลางพลวัตของเทคโนโลยีการสื่อสารดิจิทัล ด้วยมุมมองที่ให้ความสำคัญกับความเป็นกรณีเฉพาะ (particularity) บริบทของการใช้สื่อ (context) และสารพัดสื่อที่หลากหลาย (polymedia) บทความชี้ด้วยว่ากระบวนทัศน์การเคลื่อนย้ายใหม่จะเปิดเส้นทางใหม่ในการศึกษาการเคลื่อนไหวทางการเมืองได้หลายแง่มุม ทั้งในเชิงประเด็นศึกษา กรอบการวิเคราะห์ และวิธีวิทยา
Article Details
How to Cite
บท
บทความวิจัย
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ลิขสิทธ์ที่ผู้เขียนบทความต้องยอมรับ
References
ขจรฤทธิ์ นิลกําแหง. (2559). การปฏิบัติการข่าวสารกับความมั่นคงของชาติ. รัฏฐาภิรักษ์, 58(3), 69-78.
ประชาไท. (2563). ถ่ายทอดสดการชุมนุมประชาชนปลดแอก. สืบค้นเมื่อ 16 ธันวาคม 2563 จาก https://www.facebook.com/watch/live/?v=839636646444160&ref=watch_permalink
ทีมข่าวบีบีซีไทย. (2563, กรกฎาคม 29). ชาวไทยในต่างประเทศ ร่วมแสดงพลังเรียกร้องประชาธิปไตย "ขับไล่เผด็จการ".บีบีซีไทย. สืบค้นเมื่อ 16 ธันวาคม 2563 จาก https://www.bbc.com/thai/international-53584460
ทีมข่าวไทยรัฐ (2564, มีนาคม 1). "คุมสื่อ ตัดเน็ต บล็อกโซเชียล" แต่ยังปิดกั้นเสียงชาวเมียนมาไม่ได้ในปี 2021. ไทยรัฐ. สืบค้นเมื่อ 10 มีนาคม 2564 จาก https://www.thairath.co.th/news/foreign/2040983
ทีมข่าวโพสต์ทูเดย์. (2563, ตุลาคม 14). เพื่อประชาธิปไตย! อินเดียเข้าร่วมพันธมิตรชานมไทย-ไต้หวัน. โพสต์ทูเดย์. สืบค้นเมื่อ 16 ธันวาคม 2563 จาก https://www.posttoday.com/world/635471
ทีมข่าวสดออนไลน์ (2563, ตุลาคม 19). ส่องแอพฯ คู่กาย "คนไปม็อบ" คุยเพลินไม่พึ่งเน็ต ก่อนสั่งปิด 'เทเลแกรม'. ข่าวสดออนไลน์.เข้าถึงเมื่อ 15 ธันวาคม 2563 จาก https://www.khaosod.co.th/special-stories/news_5142484
ทีมข่าวสดออนไลน์ (2563, พฤศจิกายน 11). ชาวเน็ตแห่แบนช่องดัง ซัดรายงานข่าวผู้ชุมนุมบิดเบือนลำดับเหตุ-ข้อเท็จจริง. มติชนสุดสัปดาห์.เข้าถึงเมื่อ 15 ธันวาคม 2563 จาก https://www.matichonweekly.com/hot-news/article_368090
ทีมข่าวไบร์ททูเดย์ (2563, ตุลาคม 19). สัญลักษณ์ภาษามือ การสื่อสารของม็อบราษฎร มีความหมายอย่างไร?. ไบร์ททูเดย์.เข้าถึงเมื่อ 15 ธันวาคม 2563 จาก https://www.brighttv.co.th/lifestyle/sign-language
สุรัชนี ศรีใย. (2020, เมษายน 3). ‘ลงถนน’ ยังจำเป็นไหม ในยุคที่สังคมเคลื่อนไหวผ่านโซเชียลมีเดีย. The Standard. เข้าถึงเมื่อ 13 ธันวาคม 2563 จาก https://thestandard.co/political-rally/
Allman, K. (2014, September 5). Activism on the Move: Mediating Protest Space in Egypt with Mobile Technology. Jadaliyya. Retrieved December 17, 2020 from https://www.
jadaliyya.com/Details/30871
Bessi, A. & Ferrara, E. (2016). Social bots distort the 2016 U.S. Presidential election online discussion. First Monday, 21(11), http://dx.doi.org/10.5210/fm.v21i11.7090
Castells, M. (2003). The Internet galaxy: Reflections on the Internet. Oxford: Business, and Society Oxford University Press.
Cresswell, T. (2010). Toward a Politics of Mobility. Environment and Planning D: Society and Space, 28, 17-31.
Curran, J., Coen, S., Aalberg, T., Hayashi, K., Jones, P. K., Splendore, S. et al. (2013). Internet revolution revisited: A comparative study of online news. Media, Culture and Society, 35(7), 880–897.
Dahlberg, L. (2004). Net-Public sphere research: Beyond the “First Phase”. Javnost Ljubljana, 11(1), 27–44.
Dartnell, M. (2006). Insurgency Online: Web Activism and Global Conflict. Toronto: University of Toronto Press.
Forlano, L. (2006). Activist Infrastructures: The Role of Community Wireless Organizations in Authenticating the City. Eastbound, 2006, 49-66.
Gagliardone, I. & Pohjonen, M. (2016). Engaging in Polarized Society: Social Media and Political Discourse in Ethiopia. In B. Mutsvairo (ed.), Digital Activism in the Social Media Era (pp.25-44). Cham, Switzerland: Springer Nature
Gerbaudo, P. (2012). Tweets and the Streets: Social Media and Contemporary Activism. London: Pluto Press.
Gupta, A. & Ferguson, J. (1992). Beyond "Culture": Space, Identity, and the Politics of Difference. Cultural Anthropology, 7(1), 6-23.
Gurak, L.J. & Logie, J. (2003). Internet Protests, from Text to Web. In M. McCaughey & M. D. Ayers (eds.), Cyberactivism: Online Activism in Theory and Practice (pp. 25-46). London: Routledge.
Howard, P. & Hussain, M. (2013). Democracy’s fourth wave?: Digital media and the Arab Spring. Oxford: Oxford University Press.
Horst, H. A. & Miller, D. (2012). Digital Anthropology. London: Bloomsbury Publishing Plc.
Hu, C. (2019, September 12). What Hong Kong's masked protesters fear. CNN. Retrieved December 17, 2020 from https://edition.cnn.com/2019/09/09/asia/smart-lamp-hong-kong-hnk-intl/index.html
Kaiman, J. (2014, October 29). Hong Kong protests bring crisis of confidence for traditional media". The Guardian. Retrieved December 13, 2020 from https://www.theguardian.
com/world/2014/oct/29/hong-kong-protests-confidence-media
Kang, J. (2017). Internet activism transforming street politics: South Korea’s 2008 ‘Mad Cow’ protests and new democratic sensibilities. Media, Culture & Society, 39(5), 750-761.
Khalil, A. (2011). Route to revolution. Index on Censorship, 40(1), 62-64.
Larkin, B. (2013). The Politics and Poetics of Infrastructure. Annual Review of Anthropology, 42, 327–43.
Lipin, M. & Haghjoo, R. (2020, June 27). Iran Internet Activist Defies Summons to Prison for Criticizing Government. VOA News on Iran. Retrieved December 17, 2020 from https://www.voanews.com/middle-east/voa-news-iran/iran-internet-activist-defies-summons-prison-criticizing-government
Marcus, G. E. (1999). What Is At Stake–And Is Not–In The Idea And Practice Of Multi-Sited Ethnography. Canberra Anthropology, 22(2), 6-14.
Mare, A. (2017). Tracing and archiving R ‘constructed’ data on Facebook pages and groups: reflections on fieldwork among young activists in Zimbabwe and South Africa. Qualitative Research, 17(6), 645–663.
McAdam, D., McCarthy, J.D. & Zald, M.N. (1996). Comparative perspectives on social movements: Political opportunities, mobilizing structures, and cultural framings. New York: Cambridge University Press.
Mccaughey, M. & Ayers, M.D. (2003). Cyberactivism: online activism in theory and practice. London: Routledge.
Miller, D. (2005). Materiality: An Introduction. In D. Miller (ed.), Materiality (pp.1-50). London: Duke University Press.
Morley, D. (2017). Communications and Mobility. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, Inc.
Mutsvairo, B. (2016). Dovetailing Desires for Democracy with New ICTs’ Potentiality as Platform for Activism. In B. Mutsvairo (ed.), Digital Activism in the Social Media Era: Critical Reflections on Emerging Trends in Sub-Saharan Africa (pp. 3-24). Cham, Switzerland: Springer.
Oliver, M. (2020). Infrastructure and the Post-Truth Era: is Trump Twitter’s Fault?. Postdigital Science and Education, 2, 17–38.
Postill, J. & Pink, S. (2012). Social media ethnography: the digital researcher in a messy web. Media International Australia, 145, 123–134.
Pink, S., Horst, H., Postill, J., Hjorth, L., Lewis, T. & Tacchi, J. (2016). Digital Ethnography: Principles and Practice. Los Angeles: Sage.
Poell, T. (2020). Social media, temporality, and the legitimacy of protest. Social Movement Studies, 19(5-6), 609-624.
Shaw, I. S. & Luo, D. (2016). Citizen Journalism, Cyber-Activism, and ‘Crowdsourcing’: Discussing the Sacking of Sierra Leone’s Vice President Sam Sumana on Facebook and Twitter. In Mutsvairo, Bruce, ed. Digital Activism in the Social Media Era: Critical Reflections on Emerging Trends in Sub-Saharan Africa. Cham, Switzerland: Palgrave Macmillan.
Sheller, M. & Urry, J. (2006). The new mobilities paradigm. Environment and Planning A, 38, 207-226.
Shih, G. (2019, July 29). China sentences trailblazing online activist to 12 years in prison. The Washington Post. Retrieved December 17, 2020 from https://www.washington
post.com/world/asia_pacific/china-sentences-trailblazing-online-activist-to-12-years-in-prison/2019/07/29/ab796f00-b1d8-11e9-acc8-1d847bacca73_story.html
Srinivasan, R. & Fish, A. (2017). After the Internet. Cambridge: Polity Press.
Thomas, J. A. (2012). Live Stream Micro-Media Activism in the Occupy Movement Mediatized Co-presence, Autonomy, and the Ambivalent Face (Master Degree’s Thesis). TX: The University of Texas at Austin.
Urry, J. (2004). Connections. Environment and Planning D: Society and Space, 22, 27-37.
Van De Donk, W., Loader, B. D., Nixon, P. G., & Rucht, D. (2004). Introduction: Social movements and ICTS. In W. Van De Donk, B. D. Loader, P. G. Nixon, and D. Rucht (Eds.), Cyberprotest: New media, citizens and social movements (pp. 1–25). London: Routledge.
Zacchia, G., Carsi, M. & Botti, F. (2019). The complexity of #MeToo: the evolution of the Twitter campaign in Europe. In M. Corsi, L. Thissen & L. Zacchia (eds.), The #metoo Social Media Effect and Its Potentials for Social Change in Europe (pp.12-37). Brussels, Belgium: Foundation for European Progressive Studies.
ประชาไท. (2563). ถ่ายทอดสดการชุมนุมประชาชนปลดแอก. สืบค้นเมื่อ 16 ธันวาคม 2563 จาก https://www.facebook.com/watch/live/?v=839636646444160&ref=watch_permalink
ทีมข่าวบีบีซีไทย. (2563, กรกฎาคม 29). ชาวไทยในต่างประเทศ ร่วมแสดงพลังเรียกร้องประชาธิปไตย "ขับไล่เผด็จการ".บีบีซีไทย. สืบค้นเมื่อ 16 ธันวาคม 2563 จาก https://www.bbc.com/thai/international-53584460
ทีมข่าวไทยรัฐ (2564, มีนาคม 1). "คุมสื่อ ตัดเน็ต บล็อกโซเชียล" แต่ยังปิดกั้นเสียงชาวเมียนมาไม่ได้ในปี 2021. ไทยรัฐ. สืบค้นเมื่อ 10 มีนาคม 2564 จาก https://www.thairath.co.th/news/foreign/2040983
ทีมข่าวโพสต์ทูเดย์. (2563, ตุลาคม 14). เพื่อประชาธิปไตย! อินเดียเข้าร่วมพันธมิตรชานมไทย-ไต้หวัน. โพสต์ทูเดย์. สืบค้นเมื่อ 16 ธันวาคม 2563 จาก https://www.posttoday.com/world/635471
ทีมข่าวสดออนไลน์ (2563, ตุลาคม 19). ส่องแอพฯ คู่กาย "คนไปม็อบ" คุยเพลินไม่พึ่งเน็ต ก่อนสั่งปิด 'เทเลแกรม'. ข่าวสดออนไลน์.เข้าถึงเมื่อ 15 ธันวาคม 2563 จาก https://www.khaosod.co.th/special-stories/news_5142484
ทีมข่าวสดออนไลน์ (2563, พฤศจิกายน 11). ชาวเน็ตแห่แบนช่องดัง ซัดรายงานข่าวผู้ชุมนุมบิดเบือนลำดับเหตุ-ข้อเท็จจริง. มติชนสุดสัปดาห์.เข้าถึงเมื่อ 15 ธันวาคม 2563 จาก https://www.matichonweekly.com/hot-news/article_368090
ทีมข่าวไบร์ททูเดย์ (2563, ตุลาคม 19). สัญลักษณ์ภาษามือ การสื่อสารของม็อบราษฎร มีความหมายอย่างไร?. ไบร์ททูเดย์.เข้าถึงเมื่อ 15 ธันวาคม 2563 จาก https://www.brighttv.co.th/lifestyle/sign-language
สุรัชนี ศรีใย. (2020, เมษายน 3). ‘ลงถนน’ ยังจำเป็นไหม ในยุคที่สังคมเคลื่อนไหวผ่านโซเชียลมีเดีย. The Standard. เข้าถึงเมื่อ 13 ธันวาคม 2563 จาก https://thestandard.co/political-rally/
Allman, K. (2014, September 5). Activism on the Move: Mediating Protest Space in Egypt with Mobile Technology. Jadaliyya. Retrieved December 17, 2020 from https://www.
jadaliyya.com/Details/30871
Bessi, A. & Ferrara, E. (2016). Social bots distort the 2016 U.S. Presidential election online discussion. First Monday, 21(11), http://dx.doi.org/10.5210/fm.v21i11.7090
Castells, M. (2003). The Internet galaxy: Reflections on the Internet. Oxford: Business, and Society Oxford University Press.
Cresswell, T. (2010). Toward a Politics of Mobility. Environment and Planning D: Society and Space, 28, 17-31.
Curran, J., Coen, S., Aalberg, T., Hayashi, K., Jones, P. K., Splendore, S. et al. (2013). Internet revolution revisited: A comparative study of online news. Media, Culture and Society, 35(7), 880–897.
Dahlberg, L. (2004). Net-Public sphere research: Beyond the “First Phase”. Javnost Ljubljana, 11(1), 27–44.
Dartnell, M. (2006). Insurgency Online: Web Activism and Global Conflict. Toronto: University of Toronto Press.
Forlano, L. (2006). Activist Infrastructures: The Role of Community Wireless Organizations in Authenticating the City. Eastbound, 2006, 49-66.
Gagliardone, I. & Pohjonen, M. (2016). Engaging in Polarized Society: Social Media and Political Discourse in Ethiopia. In B. Mutsvairo (ed.), Digital Activism in the Social Media Era (pp.25-44). Cham, Switzerland: Springer Nature
Gerbaudo, P. (2012). Tweets and the Streets: Social Media and Contemporary Activism. London: Pluto Press.
Gupta, A. & Ferguson, J. (1992). Beyond "Culture": Space, Identity, and the Politics of Difference. Cultural Anthropology, 7(1), 6-23.
Gurak, L.J. & Logie, J. (2003). Internet Protests, from Text to Web. In M. McCaughey & M. D. Ayers (eds.), Cyberactivism: Online Activism in Theory and Practice (pp. 25-46). London: Routledge.
Howard, P. & Hussain, M. (2013). Democracy’s fourth wave?: Digital media and the Arab Spring. Oxford: Oxford University Press.
Horst, H. A. & Miller, D. (2012). Digital Anthropology. London: Bloomsbury Publishing Plc.
Hu, C. (2019, September 12). What Hong Kong's masked protesters fear. CNN. Retrieved December 17, 2020 from https://edition.cnn.com/2019/09/09/asia/smart-lamp-hong-kong-hnk-intl/index.html
Kaiman, J. (2014, October 29). Hong Kong protests bring crisis of confidence for traditional media". The Guardian. Retrieved December 13, 2020 from https://www.theguardian.
com/world/2014/oct/29/hong-kong-protests-confidence-media
Kang, J. (2017). Internet activism transforming street politics: South Korea’s 2008 ‘Mad Cow’ protests and new democratic sensibilities. Media, Culture & Society, 39(5), 750-761.
Khalil, A. (2011). Route to revolution. Index on Censorship, 40(1), 62-64.
Larkin, B. (2013). The Politics and Poetics of Infrastructure. Annual Review of Anthropology, 42, 327–43.
Lipin, M. & Haghjoo, R. (2020, June 27). Iran Internet Activist Defies Summons to Prison for Criticizing Government. VOA News on Iran. Retrieved December 17, 2020 from https://www.voanews.com/middle-east/voa-news-iran/iran-internet-activist-defies-summons-prison-criticizing-government
Marcus, G. E. (1999). What Is At Stake–And Is Not–In The Idea And Practice Of Multi-Sited Ethnography. Canberra Anthropology, 22(2), 6-14.
Mare, A. (2017). Tracing and archiving R ‘constructed’ data on Facebook pages and groups: reflections on fieldwork among young activists in Zimbabwe and South Africa. Qualitative Research, 17(6), 645–663.
McAdam, D., McCarthy, J.D. & Zald, M.N. (1996). Comparative perspectives on social movements: Political opportunities, mobilizing structures, and cultural framings. New York: Cambridge University Press.
Mccaughey, M. & Ayers, M.D. (2003). Cyberactivism: online activism in theory and practice. London: Routledge.
Miller, D. (2005). Materiality: An Introduction. In D. Miller (ed.), Materiality (pp.1-50). London: Duke University Press.
Morley, D. (2017). Communications and Mobility. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, Inc.
Mutsvairo, B. (2016). Dovetailing Desires for Democracy with New ICTs’ Potentiality as Platform for Activism. In B. Mutsvairo (ed.), Digital Activism in the Social Media Era: Critical Reflections on Emerging Trends in Sub-Saharan Africa (pp. 3-24). Cham, Switzerland: Springer.
Oliver, M. (2020). Infrastructure and the Post-Truth Era: is Trump Twitter’s Fault?. Postdigital Science and Education, 2, 17–38.
Postill, J. & Pink, S. (2012). Social media ethnography: the digital researcher in a messy web. Media International Australia, 145, 123–134.
Pink, S., Horst, H., Postill, J., Hjorth, L., Lewis, T. & Tacchi, J. (2016). Digital Ethnography: Principles and Practice. Los Angeles: Sage.
Poell, T. (2020). Social media, temporality, and the legitimacy of protest. Social Movement Studies, 19(5-6), 609-624.
Shaw, I. S. & Luo, D. (2016). Citizen Journalism, Cyber-Activism, and ‘Crowdsourcing’: Discussing the Sacking of Sierra Leone’s Vice President Sam Sumana on Facebook and Twitter. In Mutsvairo, Bruce, ed. Digital Activism in the Social Media Era: Critical Reflections on Emerging Trends in Sub-Saharan Africa. Cham, Switzerland: Palgrave Macmillan.
Sheller, M. & Urry, J. (2006). The new mobilities paradigm. Environment and Planning A, 38, 207-226.
Shih, G. (2019, July 29). China sentences trailblazing online activist to 12 years in prison. The Washington Post. Retrieved December 17, 2020 from https://www.washington
post.com/world/asia_pacific/china-sentences-trailblazing-online-activist-to-12-years-in-prison/2019/07/29/ab796f00-b1d8-11e9-acc8-1d847bacca73_story.html
Srinivasan, R. & Fish, A. (2017). After the Internet. Cambridge: Polity Press.
Thomas, J. A. (2012). Live Stream Micro-Media Activism in the Occupy Movement Mediatized Co-presence, Autonomy, and the Ambivalent Face (Master Degree’s Thesis). TX: The University of Texas at Austin.
Urry, J. (2004). Connections. Environment and Planning D: Society and Space, 22, 27-37.
Van De Donk, W., Loader, B. D., Nixon, P. G., & Rucht, D. (2004). Introduction: Social movements and ICTS. In W. Van De Donk, B. D. Loader, P. G. Nixon, and D. Rucht (Eds.), Cyberprotest: New media, citizens and social movements (pp. 1–25). London: Routledge.
Zacchia, G., Carsi, M. & Botti, F. (2019). The complexity of #MeToo: the evolution of the Twitter campaign in Europe. In M. Corsi, L. Thissen & L. Zacchia (eds.), The #metoo Social Media Effect and Its Potentials for Social Change in Europe (pp.12-37). Brussels, Belgium: Foundation for European Progressive Studies.