คุณค่าข่าวในวารสารศาสตร์ดิจิทัลศตวรรษที่ 21

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นงานศึกษาวิจัยเอกสาร นำข้อมูลที่ได้มาประมวลวิเคราะห์เพื่อตอบคำถามสำคัญที่ว่า ความเป็นข่าว การพิจารณาคุณค่าข่าว หรือ องค์ประกอบของข่าวเปลี่ยนไปอย่างไรในยุคสื่อข่าวดิจิทัลศตวรรษที่ 21 ทั้งนี้ วัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาแนวทางการทำงานใหม่ ๆ ติดตามความก้าวหน้าและสถานการณ์การทำข่าว การพิจารณาคุณค่าข่าวและองค์ประกอบของข่าวให้เท่าทันการเปลี่ยนแปลง และ 2) เพื่อแสวงหาความรู้ด้านวารสารศาสตร์ในการพัฒนาสื่อการสอนสำหรับวารสารศาสตร์ในยุคดิจิทัล  

ผลการศึกษาพบ 2  ประเด็นสำคัญ คือ ประการแรก เกณฑ์การพิจารณาคุณค่าข่าวในยุคสมัยใหม่ยังทับซ้อนกับเกณฑ์การพิจารณาคุณค่าข่าวแบบดั้งเดิมอยู่มาก แต่สิ่งที่ถกเถียงกันอย่างกว้างขวางคือลักษณะเฉพาะของผู้รับสารและคุณลักษณะของสื่อข่าวดิจิทัล ซึ่งส่งผลอย่างสำคัญกับ “กระบวนการได้มาซึ่งข่าว” และคุณภาพของงานข่าว-ภาพประกอบ รวมทั้งการนำลักษณะการเขียนข่าวที่เหมาะสมกับยุคสมัยใหม่มาเป็นส่วนหนึ่งในการพิจารณาคุณค่าข่าวด้วย ประการที่สอง ผู้ผลิตข่าวและองค์กรสื่อยังให้ความสำคัญกับ “เทคนิคเชิงการผลิต” มาประกอบการพิจารณาคุณค่าข่าว เพื่อใช้จัดระบบและกำหนดว่าจะรายงานหรือสืบข่าวต่อไปอย่างไร เกณฑ์พิจารณาความเป็นข่าวและให้คุณค่าข่าวเช่นนี้ถูกมองว่าเป็นตัวขับเคลื่อนหลักในกระบวนการผลิตข่าวที่มีอิทธิพลต่อการคัดสรรข่าว ขยายเรื่องราวและกำหนดการทำงานในห้องข่าว อย่างไรก็ตาม เทคโนโลยีดิจิทัลที่เปลี่ยนไป ทำให้เกิดเงื่อนไขประกอบการพิจารณาใหม่ ๆ เช่น การเกิดกลุ่ม “เนื้อหาแบบผู้ใช้สร้างขึ้น” (User-generated content- UGC) และการเกิดวารสารศาสตร์แบบมีส่วนร่วม (Participatory journalism) ประกอบกับอุปสรรคเรื่องการใช้ทรัพยากรและเวลาที่มีอย่างจำกัดมากขึ้น ตลอดจนอิทธิพลทางสังคม วัฒนธรรม การเมืองที่มีต่อนักข่าวโดยตรง ได้กลายเป็นเงื่อนไขสำคัญในการพิจารณาว่าอะไรควรจะเป็นข่าวมากขึ้น ในภูมิทัศน์สื่อใหม่นี้ ความมีค่าเป็นข่าวจึงกลายเป็นสิ่งที่แปรผันเคลื่อนไหวได้ไม่อยู่นิ่ง สิ่งสำคัญในปัจจุบัน คือ ผู้ที่พิจารณาคัดเลือกข่าวเพื่อนำเสนอข่าวควรให้ความสำคัญกับบริบทใหม่ดังกล่าว ใช้ประโยชน์จากความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในการเพิ่มคุณค่าข่าวและเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงและเผยแพร่ข่าว ให้เป็นการเพิ่มพูนศักยภาพความเป็นสื่อข่าวมืออาชีพไปด้วยพร้อม ๆ  กัน