“Chaw Poo-Phan”: The Socio-economic Changes of the Communities around Bo Phan Khan in Suwannaphum District, Roi Et Province during 1981-2017

Main Article Content

Narawit Daorueang

Abstract

This article wants to show socio-economic change. arising from various development projects of the state, which play an important role in making a local belief of Chaw Poo-Phan  change dynamically with a historical study method employed, It was found that before 1981, Poo-Phan's belief played a role as a ghost who took care of salt wells and looked after the peace of communities living around Bo Phan Khan and other communities who came to make salt such as communities in Phanomprai and Suwannaphum district, Roi Et Province and Rasisalai district Sisaket Province. Later, in 1981, after the construction of irrigation to block the Siaw river causing the salt ponds to flood and became a large basin, As a result, the community could no longer produce salt. The holy power of the Poo-Phan's faith began to loosen and changed a role as the keeper of the water source instead. However, since  2007, Chaw Poo-Phan's divine power had once again spread over a wide area. Under the context of tourism by local communities Chaw Poo-Phan therefore has a new role as a belief that inspires success in life, fortune, rank, and fame in people's lives. In addition, the Chaw Poo-Phan belief is used as bargaining power for the community to negotiate with bureaucracy, ritual leaders, and the Buddhist clergy in complex ways.

Article Details

Section
Research Articles

References

กรมพัฒนาที่ดิน. (2540). สรุปโครงการพัฒนาทุ่งกุลาร้องไห้. กรุงเทพฯ: กรมพัฒนาที่ดิน.

เกษม เพ็ญภินันท์. (2550). สู่พรมแดนความรู้เรื่องวัฒนธรรมบริโภค : ความเป็นปกติวิสัยของการบริโภควัฒนธรรมในชีวิตประจำวัน. กรุงเทพฯ:ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร.

ขาว สมอาษา. (2552). การต่อรองเชิงอำนาจเพื่อการจัดการทรัพยากรธรรมชาติของชาวชุมชนบ่อพันขัน (วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต). มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.

คายส์ ชาร์ลส์ เอฟ. (2552) แนวคิดท้องถิ่นภาคอีสานนิยมในประเทศไทย. แปลโดย รัตนา โตสกุล

อุบลราชธานี : ศูนย์วิจัยอนุภาคลุ่มแม่น้ำโขง คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี

จิราพร แซ่เตียว. (2565). ชาวนายุคดิจิทัลแห่งทุ่งกุลา. วารสารเมืองโบราณ. 48(1), 29.

ณัฐวิทย์ พิมพ์ทอง. (2565). บทบาทของ “ผีปู่ผ่าน” หลังยุคทำเกลือ. วารสารเมืองโบราณ. 48(1), 55-56.

เดช ภูสองชั้น. (2546). ประวัติศาสตร์สามัญชนคนทุ่งกุลา. กรุงเทพฯ: มติชน.

ธิติญา เหล่าอัน. (2553). ความเปลี่ยนแปลงเศรษฐกิจของชาวนาอีสานตั้งแต่ 2500-2550 ศึกษากรณีหมู่บ้านกู่กาสิงห์อำเภอเกษตรวิสัย จังหวัดร้อยเอ็ด (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

นราวิทย์ ดาวเรือง (2564) เจ้าพ่อศรีนครเตา: การกลายเป็น “ผีใหญ่” ภายใต้ความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ-สังคมในพื้นที่ทุ่งกุลาร้องไห้ ตั้งแต่หลังทศวรรษที่ 2500-2560 (วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต). มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

นิธิ เอียวศรีวงศ์. (2551) ผีแม่ม่าย. ศิลปวัฒนธรรม. 29 (8), 126

นิธิ เอี่ยวศรีวงศ์. (2558). ผีบรรพบุรุษ. มติชนสุดสัปดาห์. 35 (1832), 36-37

นิวัต กองเพียร. (2550). ไปเที่ยวทุ่งกุลาไหว้พระพุทธบาท. มติชนรายวัน. (11 พฤศจิกายน), 21 “บ่อพันขัน บ่อเกลือดึกดำบรรพ์ 2,500 ปีมาแล้วที่ทุ่งกุลาร้องไห้ในอีสาน”. (2549). หนังสือพิมพ์มติชน. (8 ธันวาคม), 34

ประนุช ทรัพยสาร. (2525). วิวัฒนาการเศรษฐกิจหมู่บ้านในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย พ.ศ. 2394-2475 (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ประสิทธิ์ ลีปรีชา. (2560) เทพารักษ์ล้านนา:จากหอผีสู่ปูนปั้นศาลเจ้าและอนุสาวรีย์ท้องถิ่น. เชียงใหม่: ศูนย์วิจัยและบริการวิชาการคณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัย เชียงใหม่.

เผด็จ กาญจนกูล. (2528). การบรรยายเรื่องโครงการพัฒนาทุ่งกุลาร้องไห้ พ.ศ. 2528-2529. ศูนย์พัฒนาที่ดินโครงการพัฒนาที่ดินทุ่งกุลาร้องไห้ : เอกสารอัดสำเนา,

หน้า

พระปลัดอำพร สมอาษาและคณะวิจัย. (2553). โครงการวิจัยชุดประวัติศาสตร์ท้องถิ่นบ่อพันขัน ตำบลเด่นราษฎร์อำเภอหนองฮี จังหวัดร้อยเอ็ด. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย

พระเอกลักษณ์ อชิโต และคณะ. (2563). “ผี” ท้องถิ่นกับ การทําให้เป็นพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ในวัดทางศาสนาสู่การขับเคลื่อนเศรษฐกิจชุมชน: กรณีศึกษา วัดเจดีย์ (ไอ้ไข่) อําเภอสิชล จังหวัดนครศรีธรรมราช. วารสาร มจร สังคมศาสตร์ ปริทรรศน์. 9(4), 269-283

เมธินีย์ ชอุ่มผล. (2565). วิถีคนทำเกลือบ่อพนขัน. วารสารเมืองโบราณ. 48(1),78

วลัยลักษณ์ ทรงศิริ. (2556) นิเวศวัฒนธรรมในความเปลี่ยนแปลง. กรุงเทพฯ : มูลนิธิเล็กประไพ-วิริยะพันธุ์.

สมศรี ชัยวณิชยา. (2548). นโยบายพัฒนาภาคตะวันออกเฉียงเหนือของรัฐบาลไทยระหว่าง พ.ศ. 2494-2519 (วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต). กรุงเทพ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

สุเทพ สุนทรเภสัช. (2548) หมู่บ้านอีสานยุคสงครามเย็น : สังคมวิทยาหมู่บ้านภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์มติชน,

สุจิตต์ วงศ์เทศ, บรรณาธิการ. (2547). ทุ่งกุลาอาณาจักรเกลือ 2,500 ปี จากยุคแรกเริ่มล้าหลังสู่ยุคมั่งคั่งข้าวหอม. กรุงเทพฯ: ศิลปวัฒนธรรม.

สุนีย์ ประสงค์บัณฑิต. (2553). แนวคิดฮาบิทัสของปแอร บูรดิเยอ กับทฤษฎีทางมานุษยวิทยา. กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องคกรมหาชน)

สำนักเลขนุการคณะกรรมการบริหารโครงการพัฒนาทุ่งกุลาร้องไห้. (2527). รายงานโครงการพัฒนาทุ่งกุลาร้องไห้.กรุงเทพฯ:ศูนย์โครงการพัฒนาที่ดินทุ่งกุลาร้องไห้

กรมพัฒนาที่ดิน.

เอเจียน, ฟรองซัวร์ เอมมอนิเยร์. (2541). บันทึกการเดินทางในลาว(ภาคสอง พ.ศ.2440) Voyage dans le Laos Tome Premier 1895. แปลโดย ทองสมุทร โดเร และ สมหมาย เปรมจิตต์. เชียงใหม่ : สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

Hobsbawm,E. and Terence, R. (ed). (1983). The Invention of Tradition. Cambridge: Cambridge University Press.