The Roles of Thai Sangha in Franco – Thai War
Article Sidebar
Published:
Jun 23, 2020
Keywords:
Thai Sangha Franco-Thai War
Main Article Content
Abstract
This article aimes to demonstrate the role of Thai Sangha and their participation in Franco-Thai War. The study revealed that Thai Sangha had performed various significant and distinctive roles both before and after the war. Their roles could be classified into 8 aspects: 1) supporting the reclaiming of territories, 2) making of religious objects a means to give moral support and encouragement
to field officers, 3) being secret agents, 4) assisting in the combat zone, 5) being donor of consumer goods and money, 6) supporting the conversion policy (from Christianity to Buddhism), 7) being the governing body of the Sangha in the reclaimed territory, 8) educational management in the reclaimed territory.
Article Details
Section
Academic Article
ต้นฉบับที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารคณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ถือเป็นกรรมสิทธิ์ของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ ห้ามนำข้อความทั้งหมดหรือบางส่วนไปพิมพ์ซ้ำ เว้นเสียแต่จะได้รับอนุญาตจากมหาวิทยาลัยฯ เป็นลายลักษณ์อักษร
References
กองโฆษณกาการ. (2484). ประเทศไทยเรื่องการได้ดินแดนคืน. พระนคร: โรงพิมพ์กรมรถไฟ.
กองบรรณาธิการข่าวสด. (2553). อมตะพระเกจิ 77 จังหวัด. กรุงเทพฯ: มติชน.
กองบรรณาธิการข่าวสด. (2556). สุดยอด - อมตะ 109 เหรียญมงคล. พิมพ์ครั้งที่ 13, กรุงเทพฯ: มติชน.
การบริจาคธงชาติเป็นของขวัญแก่พี่น้องชาวไทยในแคว้นหลวงพระบาง. (2484). ข่าวโฆษณาการ. 4(3), 694–695.
การสาสนา, กรม. (2485). แถลงการณ์คณะสงฆ์ เล่ม 30 ภาค 2. พระนคร: โรงพิมพ์สาสนศึกษา.
การสาสนา, กรม. (2485). แถลงการณ์คณะสงฆ์ เล่ม 30 ภาคพิเศษ ฉบับที่ 4. พระนคร: โรงพิมพ์สาสนศึกษา.
การสาสนา, กรม. (2488). แถลงการณ์คณะสงฆ์ เล่ม 33 ภาค 3. พระนคร: โรงพิมพ์สาสนศึกษา.
การสำรวจผู้ถือศาสนาโรมันคาธอลิค ณ จังหวัดขอนแก่น. (2484). ข่าวโฆษณาการ. 4(3): 763.
ข่าวการศึกษาผู้ใหญ่. (2485). วิทยาจารย์. 42(1), 121 – 130.
ข่าวมิซซังภาคอีสาน. (1941). สารสาสน์. 25, 312.
ความตกลงระงับกรณีระหว่างประเทศไทยกับประเทศฝรั่งเศส, (2489, 9 ธันวาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 63.
โครงการจัดการศึกษาผู้ใหญ่ในดินแดนที่ไทยเข้าปกครอง. (2484). ข่าวโฆษณาการ. 4(3), 644–645.
โฆษณาการ, กรม. (2484). ประมวลข่าวราชการในกรณีพิพาทระหว่างประเทศไทยกับอินโดจีนฝรั่งเศส. พระนคร: โรงพิมพ์พานิชศุภผล. (พิมพ์เนื่องในงานพระราชทานเพลิงศพ คุณหญิงเล็กราชสีหยศ (ต.จ.) ณ เมรุวัดสระเกศ วันที่ 2 กันยายน พุทธศักราช 2484)
จัดระเบียบคณะสงฆ์ในเขตที่ยึดได้. (2484). ข่าวโฆษณาการ. 4(3), 720.
เฉลียว จันทรทรัพย์. (ม.ป.ป.). เหรียญพุทธคุณ ธรรมคุณ สังฆคุณ. ม.ป.ท.
ชาญวิทย์ เกษตรศิริ. (2551). ประวัติการเมืองไทยสยาม พ.ศ.2475 – 2500. พิมพ์ครั้งที่ 5, กรุงเทพฯ: มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
ชาญวิทย์ เกษตรศิริ. (2553). (บรรณาธิการ) แม่: กลับจากบ้านโป่งถึงปากน้ำ. พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ: Dream Catcher Graphic.
ชาลี เอี่ยมกระสินธุ์. (2542). ศึกอินโดจีน. กรุงเทพฯ: เลิฟแอนด์ลิพเพรส.
ชัยเฉลิม นาคะประเวศ. (2554). ครั้งหนึ่งเมื่อนครจัมปาศักดิ์เป็นของเรา. พิมพ์ครั้งที่ 3, กรุงเทพฯ: รุ่งศิลป์การพิมพ์ (1977).
ดิเรก ชัยนาม. (2510). ไทยกับสงครามโลกครั้งที่ 2. พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ: แพร่พิทยา.
ถนอม โพธิ์ทองนาค. (2542). การปฏิบัติราชการสงครามกรณีพิพาทอินโดจีนฝรั่งเศส. อนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพ พ.อ.ถนอม โพธิ์ทองนาค ณ ฌาปนสถานวัดโสมนัสวิหาร กรุงเทพฯวันจันทร์ 27 ธันวาคม พุทธศักราช พ.ศ. 2542
ถาวร ช่วยประสิทธิ์. (2549). ทหารเหลือใช้สงคราม. พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ: สารคดี.
ธรรมการ, กรม. (2483). แถลงการณ์คณะสงฆ์ เล่ม 28. ม.ป.ท.
บัญชร ชวาลศิลป์. (2549). จากใต้สู่อีสาน ผลึกแห่งชีวิต พล.อ.เปรม ติณสูลานนท์. กรุงเทพฯ: มติชน.
ประกาศสถาปนาสมเด็จพระวันรัตขึ้นเป็นสมเด็จพระสังฆราช, (2481, 15 พฤศจิกายน). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 55.
ประเสริฐ สุดบรรทัด. (2484). กองพันทหารเสือ บันทึกการรบกับอินโดจีนของฝรั่งเศส. อนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพ พันโทประเสริฐ สุดบรรทัด ณ ฌาปนสถานวัดพระศรีมหาธาตุฯ บางเขน วันอาทิตย์ที่ 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2523.
ผาสุก พงษ์ไพจิตร และคริส เบเกอร์. (2546). เศรษฐกิจการเมืองไทยสมัยกรุงเทพฯ. พิมพ์ครั้งที่ 3, กรุงเทพฯ: ซิลค์เวอร์ม.
แผน สุพรรณภูมิ. (2555). หลวงพ่อ 5 ยอดพระเกจิแห่งสยาม. กรุงเทพฯ: กอไผ่.
พรหม สูตรสุคนธ์. (2536). ชีวประวัตินายพรหม สูตรสุคนธ์. อนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพนายพรหม สูตรสุคนธ์ ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม วันอาทิตย์ที่ 12 ธันวาคม พ.ศ. 2536.
พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พุทธศักราช 2484, (2484, 14 ตุลาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 58.
พระราชบัญญัติจัดการปกครองดินแดนที่ประเทศไทยได้คืนจากประเทศฝรั่งเศส พุทธศักราช 2484, (2484, 22 กรกฎาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 58.
พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลจังหวัดลานช้าง ศาลจังหวัดนครจัมปาศักดิ์ ศาลจังหวัดพิบูลสงคราม ศาลจังหวัดพระตะบอง พุทธศักราช 2484, (2484, 12 สิงหาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 58.
พุฒิพงศ์ พุฒตาลศรี. (2552). การเผยแผ่คริสต์ศาสนาในสมัยพระสังฆราชเรอเน มารี ยอแซฟ แปร์รอส พ.ศ.2452 – 2490. (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต) กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ภูวมินทร์ วาดเขียน. (2561). “วิถีชีวิตและความเชื่อทางศาสนาของชาวไทยเชื้อสายเวียดนามชุมชนวัดพระคริสตประจักษ์ อำเภอบางไทร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา” วารสารวิชาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา. 6(2), 59–95.
โรงเรียนคาทอลิกสังกัดสังฆมณฑลจันทบุรี. ประวัติความเป็นมาของโรงเรียนคาทอลิกสังกัดสังฆมณฑลจันทบุรี (รสจ.). สืบค้นเมื่อ 29 มกราคม 2563, จาก http://www.escd.or.th/main/index.php/vision/9-2019-01-29-09-10-10/2-2019-01-29-09-17-05.
เลือดไทย. (ม.ป.ป.). พระนคร: อารยยุค.
วิศิษฎ์ จีระวุฒิ. (2509). สังเขปประวัติเจ้าพระคุณหลวงพ่อจง พุทฺธสฺสรมหาเถระ เจ้าอาวาสวัดหน้าต่างนอก.
อนุสรณ์ชีวิตหลวงพ่อจง ที่ระลึกในงานฌาปนกิจศพ วันที่ 6 มีนาคม พ.ศ. 2509.
สง่า จันทรสาขา. (2542). ชีวิตและการงาน. อนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพนายสง่า จันทรสาขา ณ เมรุวัดพระศรี
มหาธาตุวรมหาวิหาร วันอังคารที่ 10 สิงหาคม พ.ศ. 2542.
สมบัติ ธำรงธัญวงศ์. (2554). การเมืองการปกครองไทย: พ.ศ.1762 – 2500. พิมพ์ครั้งที่ 6, กรุงเทพฯ: เสมาธรรม.
สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (วาสนมหาเถร) สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก. (2554). บันทึกเรื่องต่าง ๆ วาสนา สมบัติ และเอกสารสำคัญบางฉบับของวัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม. กรุงเทพฯ: บริษัท พริ้นท์ ซิตี้ จำกัด.
สึกสาธิการ, กระซวง. (2484). รายงานการสึกสาผู้ใหย่ ประจำปีพุทธศักราช 2484. พระนคร: แย้มศรี.
สุรพศ ทวีศักดิ์. (2560). จากพุทธศาสนาแห่งรัฐสู่พุทธศาสนาที่เป็นอิสระจากรัฐ. กรุงเทพฯ: สยามปริทัศน์.
เสรี พงศ์พิศ. (2527). คาทอลิกกับสังคมไทย สี่ศตวรรษแห่งคุณค่าและบทเรียน. พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ: โกมลคีมทอง.
แสง นิ่มพฤทธิ์. (2501). ชีวประวัติของพระครูปลัดแฉ่ง ศีลปญฺญา (หลวงพ่อแฉ่ง) วัดศรีรัตนาราม (บางพัง) จังหวัดนนทบุรี. พิมพ์แจกในงานฌาปนกิจศพพระครูปลัดแฉ่ง ศีลปญฺญา ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม วันอาทิตย์ที่ 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2501 กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย.
สำนักงานสารสาสน์. (2510). ประวัติพระศาสนจักรสากลและพระศาสนจักรในประเทศไทย. พระนคร: โรงพิมพ์บริษัทไทยหัตถการพิมพ์.
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2483). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/4 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดกาญจนบุรี (5 ธันวาคม 2483)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2483). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/6 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดนราธิวาส (4 พฤศจิกายน 2483)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2483). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/11 เรื่องคณะกรมการจังหวัพระนครศรีอยุธยา รายงานเรื่องได้มีการชุมนุมชน ณ วัดนิเวศน์ธรรมประวัติ แสดงตำนานปลุกใจประชาชนให้ทราบถึงเรื่องฝรั่งเศสรังแกไทยเมื่อร.ศ.112 (ตอน 1) (30 ตุลาคม 2483)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2483). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/12 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดน่าน (28 ตุลาคม 2483)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2483). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/14 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดปทุมธานี (ตอน 1) (21 ตุลาคม 2483)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2483). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/16 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดอ่างทอง (ตอน 1) (4 พฤศจิกายน 2483, 29 มกราคม 2484, 31 มกราคม 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2483). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/21 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดภูเก็ต (29 ตุลาคม 2483)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2483). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/25 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดนครสวรรค์ (9 พฤศจิกายน 2483)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.3/75 เรื่องข้าหลวงประจำจังหวัดพระนครและธนบุรีรายงานเรื่องได้ไปเยี่ยมครอบครัวผู้ที่เปลี่ยนศาสนาในท้องที่อำเภอบางรัก (22 กุมภาพันธ์ 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.5/363 เรื่องคณะกรมการจังหวัดน่านรายงานเรื่องพระชยานันทมุนีเจ้าคณะจังหวัดน่าน พร้อมด้วยภิกษุสามเณรในท้องที่อำเภอสมาบุรีได้ประกอบพิธีทางศาสนาในวันวิสาขบูชา (19 พฤษภาคม 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.0601.4.2/571 เรื่องรายนามข้าราชการที่นับถือคริสต์ศาสนา (31 มกราคม 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/5 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดกำแพงเพ็ชร (18 มกราคม 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/13 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดน่าน (ตอน 2) (24 กุมภาพันธ์ 2484, 7 มีนาคม 2484, 18 เมษายน 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/15 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดปทุมธานี (ตอน 2) (5 กุมภาพันธ์ 2484, 19 กุมภาพันธ์ 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/17 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดอ่างทอง (ตอน 2) (13 กุมภาพันธ์ 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/27 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืน เงินสมทบทุนซื้อเครื่องบิน จังหวัดนนทบุรี (9 มกราคม 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงศึกษาธิการ (2) ศธ.5/37 เรื่องแจ้งความกรมการศาสนามีกรมอื่นปนอยู่ด้วย พุทธศักราช 2484 (1 ธันวาคม 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงศึกษาธิการ (2) ศธ.25/3741 เรื่องชักชวนให้ผู้ที่นับถือศาสนาอื่นโอนมานับถือพุทธศาสนา (25 สิงหาคม 2484)
หอจดหมายเหตุอัครสังฆมณฑลกรุงเทพฯ. ความขัดแย้งกับชาวฝรั่งเศสในมิสซังกรุงเทพฯ. สืบค้นเมื่อ 18 ธันวาคม 2562, จากhttp://catholichaab.com/main/index.php/2015-09-22-02-53-59/2015-09-30-02-36-32/535-2015-10-19-07-18-59.
อภิญญา. (2553). พระเกจิ ‘จาด จง คง อี๋’ (1) โด่งดังยุคสงครามอินโดจีน. ข่าวสด. 17 ธันวาคม: 31.
Strate, S. (2011). An Uncivil State of Affairs: Fascism and Anti – Catholicism in Thailand, 1941 – 1944.
Journal of southeast Asian Studies 42(1), 59 – 87.
กองบรรณาธิการข่าวสด. (2553). อมตะพระเกจิ 77 จังหวัด. กรุงเทพฯ: มติชน.
กองบรรณาธิการข่าวสด. (2556). สุดยอด - อมตะ 109 เหรียญมงคล. พิมพ์ครั้งที่ 13, กรุงเทพฯ: มติชน.
การบริจาคธงชาติเป็นของขวัญแก่พี่น้องชาวไทยในแคว้นหลวงพระบาง. (2484). ข่าวโฆษณาการ. 4(3), 694–695.
การสาสนา, กรม. (2485). แถลงการณ์คณะสงฆ์ เล่ม 30 ภาค 2. พระนคร: โรงพิมพ์สาสนศึกษา.
การสาสนา, กรม. (2485). แถลงการณ์คณะสงฆ์ เล่ม 30 ภาคพิเศษ ฉบับที่ 4. พระนคร: โรงพิมพ์สาสนศึกษา.
การสาสนา, กรม. (2488). แถลงการณ์คณะสงฆ์ เล่ม 33 ภาค 3. พระนคร: โรงพิมพ์สาสนศึกษา.
การสำรวจผู้ถือศาสนาโรมันคาธอลิค ณ จังหวัดขอนแก่น. (2484). ข่าวโฆษณาการ. 4(3): 763.
ข่าวการศึกษาผู้ใหญ่. (2485). วิทยาจารย์. 42(1), 121 – 130.
ข่าวมิซซังภาคอีสาน. (1941). สารสาสน์. 25, 312.
ความตกลงระงับกรณีระหว่างประเทศไทยกับประเทศฝรั่งเศส, (2489, 9 ธันวาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 63.
โครงการจัดการศึกษาผู้ใหญ่ในดินแดนที่ไทยเข้าปกครอง. (2484). ข่าวโฆษณาการ. 4(3), 644–645.
โฆษณาการ, กรม. (2484). ประมวลข่าวราชการในกรณีพิพาทระหว่างประเทศไทยกับอินโดจีนฝรั่งเศส. พระนคร: โรงพิมพ์พานิชศุภผล. (พิมพ์เนื่องในงานพระราชทานเพลิงศพ คุณหญิงเล็กราชสีหยศ (ต.จ.) ณ เมรุวัดสระเกศ วันที่ 2 กันยายน พุทธศักราช 2484)
จัดระเบียบคณะสงฆ์ในเขตที่ยึดได้. (2484). ข่าวโฆษณาการ. 4(3), 720.
เฉลียว จันทรทรัพย์. (ม.ป.ป.). เหรียญพุทธคุณ ธรรมคุณ สังฆคุณ. ม.ป.ท.
ชาญวิทย์ เกษตรศิริ. (2551). ประวัติการเมืองไทยสยาม พ.ศ.2475 – 2500. พิมพ์ครั้งที่ 5, กรุงเทพฯ: มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
ชาญวิทย์ เกษตรศิริ. (2553). (บรรณาธิการ) แม่: กลับจากบ้านโป่งถึงปากน้ำ. พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ: Dream Catcher Graphic.
ชาลี เอี่ยมกระสินธุ์. (2542). ศึกอินโดจีน. กรุงเทพฯ: เลิฟแอนด์ลิพเพรส.
ชัยเฉลิม นาคะประเวศ. (2554). ครั้งหนึ่งเมื่อนครจัมปาศักดิ์เป็นของเรา. พิมพ์ครั้งที่ 3, กรุงเทพฯ: รุ่งศิลป์การพิมพ์ (1977).
ดิเรก ชัยนาม. (2510). ไทยกับสงครามโลกครั้งที่ 2. พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ: แพร่พิทยา.
ถนอม โพธิ์ทองนาค. (2542). การปฏิบัติราชการสงครามกรณีพิพาทอินโดจีนฝรั่งเศส. อนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพ พ.อ.ถนอม โพธิ์ทองนาค ณ ฌาปนสถานวัดโสมนัสวิหาร กรุงเทพฯวันจันทร์ 27 ธันวาคม พุทธศักราช พ.ศ. 2542
ถาวร ช่วยประสิทธิ์. (2549). ทหารเหลือใช้สงคราม. พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ: สารคดี.
ธรรมการ, กรม. (2483). แถลงการณ์คณะสงฆ์ เล่ม 28. ม.ป.ท.
บัญชร ชวาลศิลป์. (2549). จากใต้สู่อีสาน ผลึกแห่งชีวิต พล.อ.เปรม ติณสูลานนท์. กรุงเทพฯ: มติชน.
ประกาศสถาปนาสมเด็จพระวันรัตขึ้นเป็นสมเด็จพระสังฆราช, (2481, 15 พฤศจิกายน). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 55.
ประเสริฐ สุดบรรทัด. (2484). กองพันทหารเสือ บันทึกการรบกับอินโดจีนของฝรั่งเศส. อนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพ พันโทประเสริฐ สุดบรรทัด ณ ฌาปนสถานวัดพระศรีมหาธาตุฯ บางเขน วันอาทิตย์ที่ 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2523.
ผาสุก พงษ์ไพจิตร และคริส เบเกอร์. (2546). เศรษฐกิจการเมืองไทยสมัยกรุงเทพฯ. พิมพ์ครั้งที่ 3, กรุงเทพฯ: ซิลค์เวอร์ม.
แผน สุพรรณภูมิ. (2555). หลวงพ่อ 5 ยอดพระเกจิแห่งสยาม. กรุงเทพฯ: กอไผ่.
พรหม สูตรสุคนธ์. (2536). ชีวประวัตินายพรหม สูตรสุคนธ์. อนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพนายพรหม สูตรสุคนธ์ ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม วันอาทิตย์ที่ 12 ธันวาคม พ.ศ. 2536.
พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พุทธศักราช 2484, (2484, 14 ตุลาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 58.
พระราชบัญญัติจัดการปกครองดินแดนที่ประเทศไทยได้คืนจากประเทศฝรั่งเศส พุทธศักราช 2484, (2484, 22 กรกฎาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 58.
พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลจังหวัดลานช้าง ศาลจังหวัดนครจัมปาศักดิ์ ศาลจังหวัดพิบูลสงคราม ศาลจังหวัดพระตะบอง พุทธศักราช 2484, (2484, 12 สิงหาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 58.
พุฒิพงศ์ พุฒตาลศรี. (2552). การเผยแผ่คริสต์ศาสนาในสมัยพระสังฆราชเรอเน มารี ยอแซฟ แปร์รอส พ.ศ.2452 – 2490. (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต) กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ภูวมินทร์ วาดเขียน. (2561). “วิถีชีวิตและความเชื่อทางศาสนาของชาวไทยเชื้อสายเวียดนามชุมชนวัดพระคริสตประจักษ์ อำเภอบางไทร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา” วารสารวิชาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา. 6(2), 59–95.
โรงเรียนคาทอลิกสังกัดสังฆมณฑลจันทบุรี. ประวัติความเป็นมาของโรงเรียนคาทอลิกสังกัดสังฆมณฑลจันทบุรี (รสจ.). สืบค้นเมื่อ 29 มกราคม 2563, จาก http://www.escd.or.th/main/index.php/vision/9-2019-01-29-09-10-10/2-2019-01-29-09-17-05.
เลือดไทย. (ม.ป.ป.). พระนคร: อารยยุค.
วิศิษฎ์ จีระวุฒิ. (2509). สังเขปประวัติเจ้าพระคุณหลวงพ่อจง พุทฺธสฺสรมหาเถระ เจ้าอาวาสวัดหน้าต่างนอก.
อนุสรณ์ชีวิตหลวงพ่อจง ที่ระลึกในงานฌาปนกิจศพ วันที่ 6 มีนาคม พ.ศ. 2509.
สง่า จันทรสาขา. (2542). ชีวิตและการงาน. อนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพนายสง่า จันทรสาขา ณ เมรุวัดพระศรี
มหาธาตุวรมหาวิหาร วันอังคารที่ 10 สิงหาคม พ.ศ. 2542.
สมบัติ ธำรงธัญวงศ์. (2554). การเมืองการปกครองไทย: พ.ศ.1762 – 2500. พิมพ์ครั้งที่ 6, กรุงเทพฯ: เสมาธรรม.
สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (วาสนมหาเถร) สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก. (2554). บันทึกเรื่องต่าง ๆ วาสนา สมบัติ และเอกสารสำคัญบางฉบับของวัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม. กรุงเทพฯ: บริษัท พริ้นท์ ซิตี้ จำกัด.
สึกสาธิการ, กระซวง. (2484). รายงานการสึกสาผู้ใหย่ ประจำปีพุทธศักราช 2484. พระนคร: แย้มศรี.
สุรพศ ทวีศักดิ์. (2560). จากพุทธศาสนาแห่งรัฐสู่พุทธศาสนาที่เป็นอิสระจากรัฐ. กรุงเทพฯ: สยามปริทัศน์.
เสรี พงศ์พิศ. (2527). คาทอลิกกับสังคมไทย สี่ศตวรรษแห่งคุณค่าและบทเรียน. พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ: โกมลคีมทอง.
แสง นิ่มพฤทธิ์. (2501). ชีวประวัติของพระครูปลัดแฉ่ง ศีลปญฺญา (หลวงพ่อแฉ่ง) วัดศรีรัตนาราม (บางพัง) จังหวัดนนทบุรี. พิมพ์แจกในงานฌาปนกิจศพพระครูปลัดแฉ่ง ศีลปญฺญา ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม วันอาทิตย์ที่ 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2501 กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย.
สำนักงานสารสาสน์. (2510). ประวัติพระศาสนจักรสากลและพระศาสนจักรในประเทศไทย. พระนคร: โรงพิมพ์บริษัทไทยหัตถการพิมพ์.
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2483). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/4 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดกาญจนบุรี (5 ธันวาคม 2483)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2483). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/6 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดนราธิวาส (4 พฤศจิกายน 2483)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2483). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/11 เรื่องคณะกรมการจังหวัพระนครศรีอยุธยา รายงานเรื่องได้มีการชุมนุมชน ณ วัดนิเวศน์ธรรมประวัติ แสดงตำนานปลุกใจประชาชนให้ทราบถึงเรื่องฝรั่งเศสรังแกไทยเมื่อร.ศ.112 (ตอน 1) (30 ตุลาคม 2483)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2483). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/12 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดน่าน (28 ตุลาคม 2483)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2483). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/14 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดปทุมธานี (ตอน 1) (21 ตุลาคม 2483)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2483). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/16 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดอ่างทอง (ตอน 1) (4 พฤศจิกายน 2483, 29 มกราคม 2484, 31 มกราคม 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2483). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/21 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดภูเก็ต (29 ตุลาคม 2483)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2483). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/25 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดนครสวรรค์ (9 พฤศจิกายน 2483)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.3/75 เรื่องข้าหลวงประจำจังหวัดพระนครและธนบุรีรายงานเรื่องได้ไปเยี่ยมครอบครัวผู้ที่เปลี่ยนศาสนาในท้องที่อำเภอบางรัก (22 กุมภาพันธ์ 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.5/363 เรื่องคณะกรมการจังหวัดน่านรายงานเรื่องพระชยานันทมุนีเจ้าคณะจังหวัดน่าน พร้อมด้วยภิกษุสามเณรในท้องที่อำเภอสมาบุรีได้ประกอบพิธีทางศาสนาในวันวิสาขบูชา (19 พฤษภาคม 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.0601.4.2/571 เรื่องรายนามข้าราชการที่นับถือคริสต์ศาสนา (31 มกราคม 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/5 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดกำแพงเพ็ชร (18 มกราคม 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/13 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดน่าน (ตอน 2) (24 กุมภาพันธ์ 2484, 7 มีนาคม 2484, 18 เมษายน 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/15 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดปทุมธานี (ตอน 2) (5 กุมภาพันธ์ 2484, 19 กุมภาพันธ์ 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/17 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืนจังหวัดอ่างทอง (ตอน 2) (13 กุมภาพันธ์ 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงมหาดไทย มท.2.2.9/27 เรื่องสนับสนุนการเรียกร้องดินแดนคืน เงินสมทบทุนซื้อเครื่องบิน จังหวัดนนทบุรี (9 มกราคม 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงศึกษาธิการ (2) ศธ.5/37 เรื่องแจ้งความกรมการศาสนามีกรมอื่นปนอยู่ด้วย พุทธศักราช 2484 (1 ธันวาคม 2484)
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2484). เอกสารกระทรวงศึกษาธิการ (2) ศธ.25/3741 เรื่องชักชวนให้ผู้ที่นับถือศาสนาอื่นโอนมานับถือพุทธศาสนา (25 สิงหาคม 2484)
หอจดหมายเหตุอัครสังฆมณฑลกรุงเทพฯ. ความขัดแย้งกับชาวฝรั่งเศสในมิสซังกรุงเทพฯ. สืบค้นเมื่อ 18 ธันวาคม 2562, จากhttp://catholichaab.com/main/index.php/2015-09-22-02-53-59/2015-09-30-02-36-32/535-2015-10-19-07-18-59.
อภิญญา. (2553). พระเกจิ ‘จาด จง คง อี๋’ (1) โด่งดังยุคสงครามอินโดจีน. ข่าวสด. 17 ธันวาคม: 31.
Strate, S. (2011). An Uncivil State of Affairs: Fascism and Anti – Catholicism in Thailand, 1941 – 1944.
Journal of southeast Asian Studies 42(1), 59 – 87.