การถวายสัตย์ปฏิญาณต่อพระมหากษัตริย์ของคณะรัฐมนตรี ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย

บทคัดย่อ

          บทความนี้มีวัตถุประสงค์คือ 1) เพื่อศึกษาพัฒนาการของแนวคิดเกี่ยวกับการถวายสัตย์ปฏิญาณต่อพระมหากษัตริย์ของคณะรัฐมนตรีตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย 2) เพื่อศึกษาปัญหาเกี่ยวกับการปฏิบัติตามเงื่อนไขการถวายสัตย์ปฏิญาณต่อพระมหากษัตริย์ และ
3) เพื่อศึกษาแนวทางการดำเนินการในกรณีเกิดปัญหาเกี่ยวกับการถวายสัตย์ปฏิญาณ งานวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยศึกษาจากเอกสารและสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน 17 รูปหรือคน

          ผลการวิจัยพบว่า 1. การถวายสัตย์ปฏิญาณของคณะรัฐมนตรีต่อพระมหากษัตริย์ถือเป็นเงื่อนไขบังคับก่อนสำหรับการเข้ารับตำแหน่งรัฐมนตรี หากนายกรัฐมนตรีหรือรัฐมนตรียังไม่ได้ถวายสัตย์ปฏิญาณ การเป็นนายกรัฐมนตรีหรือรัฐมนตรีนั้นยังไม่สมบูรณ์ แม้จะมีการโปรดเกล้าแต่งตั้งนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีแล้ว การถวายสัตย์ปฏิญาณของคณะรัฐมนตรีต่อพระมหากษัตริย์สะท้อนแนวคิดและหลักการอำนาจอธิปไตยของปวงชนชาวไทย รัฐธรรมนูญนิยม การประกันความมั่นคงของรัฐธรรมนูญ และความเชื่อ/จารีตประเพณี 2. ปัญหาเกี่ยวกับการถวายสัตย์ปฏิญาณต่อพระมหากษัตริย์ ได้แก่ 1) ปัญหาจุดเปลี่ยนผ่านของรัฐบาล 2) ปัญหาการถวายสัตย์ต่อหน้าองค์พระมหากษัตริย์ 3) ปัญหาการกล่าวถ้อยคำถวายสัตย์ไม่ครบถ้วน และ 4) ปัญหาการบังคับให้เป็นไปตามรัฐธรรมนูญ 3. แนวทางการดำเนินการแก้ไขปัญหา ได้แก่
1) การดำเนินการแก้ไขให้ถูกต้องโดยคณะรัฐมนตรี 2) กลไกการตรวจสอบโดยรัฐสภาและทางการเมือง 3) กลไกการตรวจสอบโดยศาลรัฐธรรมนูญ 4) กลไกการตรวจสอบโดยประชาชน และ 5) หลักอาชชวะ