พระนามของพระศรีมหาอุมาเทวีในคัมภีร์ศรีลลิตาสหัสรนาม ในมุมมองของคติชนวิทยาสามมิติ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาพระนามของพระศรีมหาอุมาเทวีที่ปรากฏในคัมภีร์ศรีลลิตา สหัสรนาม ในมุมมองของคติชนวิทยาสามมิติ เป็นการวิจัยจากเอกสาร ผลการศึกษาพบว่า พระศรีมหาอุมาเทวีเป็นเทวสตรีผู้มีความหลากหลายทางด้านพระนาม รูปลักษณ์ บุคลิกภาพ ทรงสำแดงองค์ได้หลายบทบาท มีปรากฏแพร่หลายในเทพปกรณัมทางศาสนาฮินดู สะท้อนถึงประวัติ ความเชื่อมโยงกับเทพเจ้าอื่น ๆ ขนบธรรมเนียมวัฒนธรรม วีรกรรมต่าง ๆ ทำให้ผู้สนใจได้เรียนรู้ผ่านเทพปกรณัม ด้วยสารสาระที่มีรายละเอียดและมีความเกี่ยวข้องกับสิ่งต่าง ๆ อย่างหลากหลาย ทำให้พระศรีมหาอุมาเทวีมีพระนามที่ผู้คนเรียกขานเป็นจำนวนมาก ปรากฏในคัมภีร์ศรีลลิตาสหัสรนาม (Sri Lalita Sahasaranama) ถึง 1,000 พระนาม พระนามจากคัมภีร์นี้ได้มีผู้นำมาเป็นบทสวดมนตรา เพื่อใช้เจริญสติและสมาธิ สร้างพลังมันตระ สามารถนำไปสู่ความหลุดพ้นตามหลักศาสนาฮินดูได้ นอกจากนี้ความหมายของพระนามต่าง ๆ ยังสะท้อนคุณลักษณะส่วนพระองค์ของพระศรีมหาอุมาเทวีได้อย่างชัดเจน ได้แก่ คุณลักษณะพิเศษแห่งความเป็นมหาเทวีทั้งด้านรูปธรรมและนามธรรม บทบาทในฐานะชายาและศักติของพระศิวะ บทบาทในฐานะมารดาแห่งโลก ความเชื่อมโยงกับเทพเจ้าพระองค์อื่น และสะท้อนถึงสิ่งที่พระศรีมหาอุมาเทวีโปรดปราน

จากความหมายของพระนาม สามารถเชื่อมโยงได้ตามแนวคิดคติชนวิทยาสามมิติ ได้แก่ มิติแห่งปัจเจกบุคคล มิติแห่งสังคมและวัฒนธรรม และมิติแห่งเทพปกรณัม ทำให้เข้าใจปรากฏการณ์การนับถือพระศรีมหาอุมาเทวีมากขึ้น ทุกพระนามและทุกเทพปกรณัมล้วนเป็นบทเรียนของชีวิต มีบทบาทในการเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจ และจรรโลงจิตวิญญาณเพื่อให้มีพลัง มีกำลังใจและตั้งมั่นอยู่ในความดี ทั้งยังมีส่วนในการสร้างสังคมที่ดีต่อไป