กันตรึมโควิด: บทบาทของเพลงเกี่ยวกับโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนาของชาวเขมรถิ่นไทย

บทคัดย่อ

ช่วงที่โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนาระบาดในประเทศไทย ศิลปินชาวเขมรถิ่นไทยในอีสานใต้ได้ผลิตเพลงที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับโรคนี้ออกเผยแพร่ทางเว็บไซต์ยูทูบดอทคอมตั้งแต่เดือนมีนาคม-พฤษภาคม 2563 เพื่อสื่อสารกับสมาชิกในกลุ่ม บทความนี้มุ่งศึกษากลุ่มข้อมูลดังกล่าวจำนวน 18 เพลงใน 2 ประเด็น คือ บทบาทต่าง ๆ ของเพลงกลุ่มนี้ และความถี่ของบทบาทแต่ละด้านที่พบ ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มข้อมูลนี้ได้นำเสนอบทบาท 5 ด้านซึ่งสอดคล้องกับกรอบแนวคิดเรื่องบทบาทของเพลงพื้นบ้านไทยที่สุกัญญา สุจฉายา (2543) เสนอ คือ (1) การให้ความบันเทิง (2) การให้การศึกษา (3.) การควบคุมสังคม (4) การเป็นทางระบายความคับข้องใจ และ (5) การเป็นสื่อมวลชนชาวบ้าน แต่ข้อมูลกลุ่มดังกล่าวได้เลือกเน้นบทบาทด้านที่ 2-5 เป็นสำคัญ หากเรียงตามความถี่จากมากไปหาน้อย ได้แก่ บทบาทที่ 3, 4, 5 และ 2 ตามลำดับ ในขณะที่บทบาทด้านที่ 1 พบน้อยมาก อาจเนื่องมาจากในช่วงที่โรคนี้กำลังระบาดและส่งผลกระทบรุนแรงไปทั่วโลก ศิลปินชาวเขมรถิ่นไทยอาจต้องการใช้สื่อพื้นบ้านสื่อสารเรื่องโรคนี้อย่างจริงจัง เพื่อให้สมาชิกในกลุ่มเข้าใจและร่วมมือป้องกันอย่างเคร่งครัดตามมาตรการต่าง ๆ ของรัฐ และอาจต้องการใช้สื่อนี้เป็นช่องทางระบายความทุกข์ใจในเรื่องต่าง ๆ ที่สมาชิกกำลังเผชิญ มากกว่าที่เลือกจะสื่อสารเรื่องนี้เพื่อความบันเทิงเป็นสำคัญ การเลือกใช้กรอบแนวคิดข้างต้นเพื่อศึกษากลุ่มข้อมูลของชาวเขมรถิ่นไทยในงานวิจัยนี้ได้พิสูจน์ว่าแม้กรอบแนวคิดที่ใช้จะผ่านกาลเวลามาหลายทศวรรษ แต่ก็ยังคงมีประสิทธิภาพและยังสามารถใช้ศึกษาวรรณกรรมร่วมสมัยของพลเมืองไทยที่ไม่ใช่กลุ่มชาติพันธุ์ไทได้ นอกจากนี้วิธีนับความถี่ของบทบาทแต่ละด้านในเพลงยังช่วยชี้ให้เห็นจุดเน้นของผู้ส่งสารที่สัมพันธ์กับพันธกิจในการสื่อสารเพื่อรับใช้ชาติและชาติพันธุ์ในยามวิกฤต