องค์ประกอบของภาวะผู้นำครูที่มีผลต่อการพัฒนาตนเองของนักศึกษาวิชาชีพครู กรณีศึกษา: นักศึกษาประกาศนียบัตรบัณฑิตวิชาชีพครู
คำสำคัญ:
ภาวะผู้นำครู, การพัฒนาตนเอง, องค์ประกอบของภาวะผู้นำครู, วิชาชีพครูบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1. สำรวจระดับองค์ประกอบของภาวะผู้นำครูของนักศึกษาประกาศนีบัตรบัณฑิตวิชาชีพครู และ 2. ตรวจสอบภาวะผู้นำครูของนักศึกษาประกาศนียบัตรบัณฑิตวิชาชีพครูโดยการประเมินตนเอง ประชากรและกลุ่มตัวอย่างเป็นนักศึกษาหลักสูตรประกาศนียบัตรบัณฑิตวิชาชีพครู ที่เรียนในชั้นปีที่ 2 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2568 จำนวน 25 คน ได้มาจากการเลือกแบบเจาะจงโดยกำหนดคุณสมบัติเป็นนักศึกษาลงทะเบียนเรียนในรายวิชาหลักสูตรและการจัดการเรียนรู้ การวิจัยใช้ระเบียบวิธีแบบผสานวิธี เครื่องมือเชิงปริมาณเป็นแบบสอบถาม มาตราส่วนประมาณค่า 5 ระดับ มีค่าคุณภาพ 3.67 ใช้เก็บข้อมูลระดับภาวะผู้นำครูจากกลุ่มตัวอย่างทั้งหมดที่ได้มาด้วยการเลือกแบบเจาะจงและการวิจัยเชิงคุณภาพใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง มีค่าคุณภาพ 3.58 ใช้เก็บข้อมูลนักศึกษา 10 คน ที่ได้จากการสุ่มอย่างง่าย การวิเคราะห์ข้อมูลใช้ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ร้อยละและการวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการวิจัยพบว่า 1. องค์ประกอบภาวะผู้นำครูของนักศึกษาประกาศนียบัตรวิชาชีพครู ทั้ง 3 ด้าน คือ ด้านการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ด้านการพัฒนาตนเองและเพื่อนครู และด้านการสื่อสารและการทำงานเป็นทีม มีค่าเฉลี่ยภาพรวมในระดับมากที่สุด และ 2. ผลประเมินตนเองด้านภาวะผู้นำครู พบว่า นักศึกษาร้อยละ 90 มีคุณลักษณะของภาวะผู้นำด้านความมีวินัยและความรับผิดชอบ ร้อยละ 90 มีคุณลักษณะด้านการสร้างแรงจูงใจและร้อยละ 80 มีคุณลักษณะด้านความทันสมัยและใช้เทคโนโลยีในการทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ รวมถึง การแสดงความคิดเห็นและการร่วมกันหาทางแก้ปัญหา ทั้งนี้ ความต้องการพัฒนาตนเองสูงสุด คือ ด้านการสื่อสาร ผลการวิจัยสะท้อนว่านักศึกษามีภาวะผู้นำครูในระดับสูง แต่ยังต้องการเสริมทักษะการสื่อสารเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการปฏิบัติงานทางวิชาชีพครูต่อไป
เอกสารอ้างอิง
กนิกนันต์ กล้าหาญ, วสันต์ อติศัพท์ และ โอภาส เกาไศยาภรณ์. (2564). การสร้างเสริมภาวะผู้นำในนักศึกษาสู่ผลสัมฤทธิ์บัณฑิตที่พึงประสงค์ในศตวรรษที่ 21: กรณีศึกษามหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่. วารสารบริหารการศึกษาและภาวะผู้นำ มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร, 9(34), 206–215.
จักรพงษ์ แสนสุริวงค์, วัลนิกา ฉลากบาง และ วาโร เพ็งสวัสดิ์. (2566). องค์ประกอบภาวะผู้นำการจัดการเรียนรู้ของครูโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. วารสารวิจัยวิชาการ, 6(6), 97–114.
จิรวดี ทวีโชติ และ วัลนิภา ฉลากบาง. (2561). ภาวะผู้นำการจัดการเรียนรู้ของครู. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด, 12(1), 243–250.
ทิพกัญญา ไชยปัญหา, วาโร เพ็งสวัสดิ์ และ อภิสิทธิ์ สมศรีสุข. (2567). การประเมินความต้องการจำเป็นและแนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำครูในโรงเรียน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครพนม เขต 2. วารสารวิชาการและวิจัย มหาวิทยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ, 14(4), 13–27.
ณัฐพล ปินทอง, ยงยุทธ ยะบุญธง และ มนต์นภัส มโนการณ์. (2565). การสังเคราะห์องค์ประกอบและแนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำครูในยุคการศึกษา 4.0. วารสารครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค์, 5(5), 45–56.
นัยนา ดอรมาน, ประสาร มาลากุล ณ อยุธยา และ ผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์. (2563). การเรียนรู้เชิงประสบการณ์และการสะท้อนคิดเชิงวิพากษ์. วารสารจิตวิทยา มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต, 10, 20–28.
ผกามาศ บัวพงษ์ และ กฤษดา เชียรวัฒนสุข. (2564). ภาวะผู้นำของครูและสภาพแวดล้อมในการทำงานที่มีอิทธิพลต่อประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานของครูในระดับมัธยมศึกษา. วารสารวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม, 8(1), 50–62.
วิชญา ผิวคำ. (2561). การพัฒนากระบวนการเสริมสร้างภาวะผู้นำครูของนักศึกษาครูบนฐานทฤษฎีการเรียนรู้สู่การเปลี่ยนแปลงและแนวคิดการสืบสอบแบบร่วมมือ (วิทยานิพนธ์ครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. กรุงเทพฯ.
Abidin, M. Z., Norwani, N. M., & Musa, K. (2016). Teacher leadership knowledge to pre-service teachers. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 6(11), 351–358.
Ado, K. (2016). From pre-service to teacher leader: The early development of teacher leaders. Issues in Teacher Education, 25(1), 3–21.
Le Fevre, D. (2019). Instructional leadership and why it matters. The Education Hub. Retrieved November 23, 2025, from https://theeducationhub.Org.nz/wp-content/uploads/2021/03/Instructional-leadership-and-why-it-matters.pdf
Mayer, D. (2019). What is teacher leadership?. Emhurst University. Retrieved November 23, 2025, from https://emhurst.edu/blog/teacher-leadership
Rodrigues, A. L. (2019). The leadership process in teacher education: A case study at the University of Lisbon. International Journal of Organizational Leadership, 8, 22–37.
Wanitchong, W., Duangchatom, K., & Phoojomjit, P. (2025). The development for academic leadership of teachers under the Office of Roi Et Educational Service Area 2. Interdisciplinary Academic and Research Journal, 5(2), 259–278.
Warren, L. L. (2021). The importance of teacher leadership skills in the classroom. Education Journal, 10(1), 8–15.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
หมวดหมู่
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารจิตวิทยาพุทธศาสตร์ประยุกต์เพื่อสังคม
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
