ครูแนะแนววิถีพุทธกับการพัฒนาผู้เรียนในศตวรรษที่ 21
คำสำคัญ:
ครูแนะแนววิถีพุทธ, การแนะแนว, การพัฒนาผู้เรียน, ศตวรรษที่ 21บทคัดย่อ
บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอคุณลักษณะของครูแนะแนว กระบวนการแนะแนวเพื่อพัฒนานักเรียนในยุคที่การเรีบนรู้ไร้ขีดกำกัด ครูแนะแนววิถีพุทธ คือ บุคลากรทางการศึกษาที่ปฏิบัติหน้าที่ในสถานศึกษา ด้วยจรรยาบรรณวิชาชีพและเอื้ออำนวยผู้เรียนด้วยความเป็นกัลยาณมิตร เพื่อพัฒนาศักยภาพเป็นพลเมืองที่ดี มีสุขภาวะ บนพื้นฐานพรหมวิหารธรรม เตรียมเยาวชนสู่โลกในศตวรรษที่ 21 มีความฉลาดเท่าทันการใช้เทคโนโลยีในโลกไร้พรมแดน กระบวนการแนะแนววิถีพุทธ จึงต้องจัดบริการแนะแนว 5 ด้าน คือ 1. บริการรวบรวมข้อมูลนักเรียนเป็นรายบุคคล 2. บริการสารสนเทศ 3. บริการการปรึกษาเชิงจิตวิทยา 4. บริการจัดวางตัวบุคคล 5. บริการติดตามและประเมินผล ให้ครอบคลุม 3 ขอบข่าย การแนะแนวด้านศึกษา การสร้างเจตคติที่ดีต่อการเรียนการพัฒนาข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการศึกษา รักการเรียนรู้ตลอดชีวิต การแนะแนวด้านอาชีพ มีเจตคติที่ดีต่อการทำงาน เข้าใจเกี่ยวกับโลกอาชีพทั้งปัจจุบันและอนาคต คันพบตนเองและตัดสินใจ วางแผนเส้นทางการศึกษา เตรียมตัวและพัฒนาตนเอง มีทักษะในการประกอบอาชีพและการแนะแนวด้านส่วนตัวและสังคม มีเป้าหมายต่ออาชีพในอนาคต โดยคำนึงถึงพัฒนาการของผู้เรียน การรับรู้ ความเข้าใจ อารมณ์ สังคม ค่านิยมและเจตคติต่อโลกอาชีพ การตระหนักรับรู้อาชีพ สำรวจอาชีพ วางแผนอาชีพ พัฒนาอัตลักษน์แห่งตน ทำความเข้าใจจุดแข็ง พัฒนาความสามารถและกำหนดบทบาท ท่าที แบบแผนการดำรงชีวิต จัดกิจกรรมให้ผู้เรียนมองเห็นเส้นทางการศึกษาและอาชีพที่เหมาะสม
การแนะแนววิถีพุทธ จึงต้องอาศัยหลักธรรมในทางพระพุทธศาสนาเพื่อเป็นเหมือนปัจจัยภายนอก คือ กัลยาณมิตร คู่กับปัจจัยภายใน คือ โยนิโสนมสิการ ความคิดที่ลึกซึ้งแยบคาย เมื่อคนรู้จักคิด หรือคิดเป็นแล้ว ก็จะเกิดปัญญา แก้ไขปัญหาถูกต้อง เป็นสัมมาทิฏิ คือกระบวนการที่แบ่งเป็น 3 ขั้นตอน คือ อบรมในด้านความประพฤติ อบรมในด้านจิตใจ และอบรมในทางปัญญา กระบวนการแห่งการศึกษาภายในตัวบุคคลนี้ เรียกว่า ไตรสิกขา
เอกสารอ้างอิง
กลุ่มพัฒนาระบบการแนะแนว สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ. (2565). หลักสูตรการพัฒนาครูแนะแนวแกนนำและการ Coaching. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด.
คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทาลัย. (2553). หลักสูตรอบรมครูแนะแนว โครงการยกระดับครูทั้งระบบตามแผนปฏิบัติการไทยเข้มแข็ง. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
จิตตินันท์ บุญสถิรกุล และ วรางคณา โสมะนันทน์. (2562). ผลของกิจกรรมแนะแนวอาชีพตามแนวคิดโยนิโสมนสิการต่อการรู้คิดแห่งตนด้านอีพและการตัดสินใจด้านอาชีพของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย. วารสารมนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์และศิลปกรรม, 12(3), 263-264.
ธนศวรรณ ยิ่งยง. (2566). ผลของโปรแกรมการส่งเสริมความสุขตามแนวพุทธจิตวิทยาของบุคลากรทางการแพทย์แผนไทย (ดุษฎีนิพนธ์พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต). มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย. พระนครศรีอยุธยา.
พระธรรมปิฏก (ป.อ. ปยุต โต). (2543). ความคิดแหล่งสำคัญของการศึกษา. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์พุทธ ธรรม.
“________”. (2545). พุทธศาสน์กับการแนะแนว. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์พุทธธรรม.
มณฑิรา จารุเพ็ง. (2559). การแนะแนวแนะเพื่อพัฒนาคุณค่าแห่งตนของวัยรุ่นในศตวรรษที่ 21. วารสารจิตวิทยา มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต, 6(2), 67-68.
เมธาวี อุดมธรรมานุภาพ และคณะ. (2566). แก่นพุทธจิตวิทยาสู่การเรียนรู้เพื่อพัฒนาชีวิต. นนทบุรี : สำนักพิมพ์เชน ปริ้นติ้ง.
วรรณ์ดี แสงประทีปทอง. (2561). แนวทางประเมินผลการเรียนรู้ในศตวรรษที่21. วารสารวิจัยและประเมินอุบลราชธานี, 7(1), 2-3.
วนัญญา แก้วแก้วปาน. (2565). การศึกษาการจัดบริการแนะแนวเพื่อพัฒนาผู้เรียนในศตวรรษที่ 21. วารสารศึกษาศาสตร์, 33(1), 122.
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2565). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม (พิมพ์ครั้งที่39). กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์ผลิธัมม์.
สายหยุด มีฤกษ์, พระสมุห์โชคดี วชิรปญฺโญ, วิชชุดา ฐิติโชติรัตนา และ พรทิพย์ วรรณวิโรจน์. (2567). การพัฒนากระบวนการและการสร้างเครือข่ายการแนะแนววิถีพุทธสำหรับบุคลากรทางการศึกษาในสังคมไทย. วารสารพุทธจิตวิทยา, 9(3), 389.
สายันต์ ขันธนิยม. (2567). โปรแกรมการฝึกการคิดแบบโยนิโสมนสิการเพื่อพัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรมและการแก้ปัญหาของผู้ต้องขังหญิง (ดุษฎีนิพนธ์พุทธศาสตรดุษฎี บัณฑิต). มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย. พระนครศรีอยุธยา.
โสรีซ์ โพธิแก้ว. (2565). การสังเคราะห์หลักอริยสัจ 4 สู่กระบวนการปรึกษาเชิงจิตวิทยาจิตรักษาเพื่อการพัฒนา รักษาและเยี่ยวยาชีวิตจิตใจ : แนวคิด แนวทางและประสบการณ์. สมุทรสาคร : มปท.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานกระทรวงศึกษาธิการ. (2559). การแนะแนวแบบมุ่งอนาคต. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2555). แนวการจัดกิจกรรมแนะแนวตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2555. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.
สำนักงานเลขาธิการการศึกษา. (2552. ข้อเสนอการปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษที่สอง พ.ศ 2552-2561 (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ : สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ.
อุรปรีย์ เกิดในมงคล. (2557). การศึกษาและพัฒนารูปแบบการให้คำปรึกษาเพื่อเสริมสร้างความหวังทางการศึกษาของนักเรียนวัยรุ่น (ดุษฎีนิพนธ์การศึกษาดุษฎีบัณฑิต). มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. กรุงเทพฯ.
เอลวิน ธารไพศาลสมุทร. (2566). การศึกษาและการเสริมสร้างความฉลาดทางอารมณ์ในโลกดิจิทัลของนักเรียนวัยรุ่นโดยการจัดการเรียนรู้กิจกรรมแนะแนวแบบผสมผสาน (ดุษฎีนิพนธ์การศึกษาดุษฎีบัณฑิต). มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. กรุงเทพฯ.
Panich W. (2012). The way for students'learning (3rd Edition). Bangkok: SodsriSs Foundation.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
หมวดหมู่
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารจิตวิทยาพุทธศาสตร์ประยุกต์เพื่อสังคม
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
