คุณลักษณะผู้เรียน หลักสูตร และกลยุทธ์การสอนอิสลามศึกษาเพื่อสร้างบัณฑิตที่มีสมรรถนะบุคคลในศตวรรษที่ 21: กรณีศึกษาวิชาเอกอิสลามศึกษา คณะวิทยาการอิสลาม มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี
คำสำคัญ:
สมรรถนะบุคคลในศตวรรษที่ 21, วิชาเอกอิสลามศึกษา, คณะวิทยาการอิสลามบทคัดย่อ
วัตถุประสงค์ การวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อวิเคราะห์คุณลักษณะผู้เรียนอิสลามศึกษาระดับอุดมศึกษาในศตวรรษที่ 21 และผลลัพธ์การเรียนรู้ของหลักสูตร 2) เพื่อวิเคราะห์โครงสร้างและสาระหลักสูตรอิสลามศึกษาระดับอุดมศึกษาในศตวรรษที่ 21 และ 3) เพื่อวิเคราะห์กลยุทธ์การสอนอิสลามศึกษาเพื่อสร้างบัณฑิตที่มีสมรรถนะบุคคลในศตวรรษที่ 21
วิธีการศึกษา การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยเก็บข้อมูลจากผู้ให้ข้อมูลหลัก 2 กลุ่มคือ 1) ผู้ให้ข้อมูลในการวิเคราะห์คุณลักษณะบัณฑิตอิสลามศึกษาในศตวรรษที่ 21 จำนวน 34 คน ประกอบด้วย ผู้ใช้บัณฑิต คณาจารย์ประจำหลักสูตร ศิษย์เก่า นักศึกษาปัจจุบัน บุคลากรฝ่ายสนับสนุน ผู้เรียนในอนาคต 2) ผู้ให้ข้อมูลในการวิเคราะห์สาระการเรียนรู้อิสลามศึกษาและกลยุทธ์การสอน จำนวน 7 คน ประกอบด้วย รองคณบดีฝ่ายวิชาการคณะวิทยาการอิสลาม อาจารย์ประจำหลักสูตรอิสลามศึกษาและกฎหมายอิสลาม และบุคลากรฝ่ายสนับสนุน โดยผู้วิจัยใช้วิธีการคัดเลือกผู้ให้ข้อมูลหลักแบบเฉพาะเจาะจง และเก็บข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์ การสนทนากลุ่ม และการประชุมเชิงปฏิบัติการ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา และตรวจสอบความน่าเชื่อถือแบบสามเส้า
ผลการวิจัย ผลการศึกษาพบว่า คุณลักษณะผู้เรียนอิสลามศึกษาที่คาดหวังมี 4 ด้านคือ 1) เป็นบุคคลแห่งการเรียนรู้ มีความรู้อิสลามเชิงลึกและอิสลามร่วมสมัย 2) สามารถวินิจฉัยและนำความรู้อิสลามศึกษาและกฎหมายอิสลามไปประยุกต์ใช้ในการสร้างสรรค์นวัตกรรมสังคมบูรณาการอิสลาม 3) สามารถสื่อสารภาษาต่างประเทศ เท่าทันสารสนเทศและเทคโนโลยีดิจิทัล และ 4) มีภาวะผู้นำและจิตสาธารณะ โครงสร้างหลักสูตรวิชาเอกอิสลามศึกษาเป็นการบูรณาการระหว่างสาระอิสลามศึกษากับสาระวิชาสามัญโดยแบ่งเป็น 3 กลุ่มวิชาคือ กลุ่มวิชาศึกษาทั่วไป กลุ่มวิชาเฉพาะและกลุ่มวิชาเลือกเสรี กลุ่มวิชาศึกษาทั่วไปเน้นการสร้างผู้เรียนให้มีสมรรถนะบุคคลในศตวรรษที่ 21 ที่ครอบคลุมการพัฒนาที่ยั่งยืน กลุ่มวิชาเฉพาะมีเป้าหมายให้นักศึกษามีคุณลักษณะสำคัญ 5 ด้านคือ 1) ความเข้าใจอิสลามแบบองค์รวม 2) การเป็นมุสลิมที่มีดุลยภาพหรือสายกลาง (วะสะฏียะฮ์) 3) เห็นคุณค่าและใส่ใจสังคม 4) การเป็นผู้ประกอบการ และ 5) มีทักษะการสื่อสารภาษาต่างประเทศ มีการจัดรายวิชาที่ตอบสนองคุณลักษณะของบัณฑิตที่สอดคล้องกับบริบทของพื้นที่และนโยบายของประเทศ ในกลุ่มวิชาเฉพาะบางรายวิชาจัดเป็นแบบโมดูลเพื่อสามารถบูรณาการในรายวิชามากยิ่งขึ้น มีการจัดการเรียนการสอนในลักษณะผสมผสาน 4 รูปแบบคือ 1) การเรียนรู้แบบวิพากษ์ 2) การเรียนรู้แบบปัญหาเป็นฐาน 3) การเรียนรู้ในสถานการณ์จริง และ 4) การเรียนรู้ที่บูรณาการกับการทำงาน
การนำผลวิจัยไปใช้ สถาบันอุดมศึกษาไทยสามารถนำผลจากการศึกษาไปพัฒนาหลักสูตรปริญญาตรีวิชาเอกอิสลามศึกษาที่บูรณาการระหว่างสาระอิสลามศึกษากับสาระความรู้สามัญที่ตอบสนองบริบทของพื้นที่และนโยบายของประเทศ เพื่อผลิตบัณฑิตให้มีสมรรถนะบุคคลในศตวรรษที่ 21 ควบคู่กับการมีองค์ความรู้อิสลามเชิงลึก สามารถประกอบอาชีพและสามารถดำรงชีวิตท่ามกลางสังคมพหุวัฒนธรรมทั้งในบริบทสังคมไทยและสังคมโลกได้อย่างมีคุณภาพ
References
Ahmad, M., Kasmani, M. F., Sipon, S., & Saleh, N. S. S. N. (2017). Islamic science approach in higher education: the agenda on the integration of Naqli and Aqli knowledge in USIM. Proceeding IAIN Batusangkar, 1(1), 806-811.
Ahyani, H., & Slamet, M. (2021). Building the Values of Rahmatan Lil'Alamin for Indonesian Economic Development at 4.0 Era from the Perspective of Philosophy and Islamic Economic Law. Al-Ihkam: Jurnal Hukum & Pranata Sosial, 16(1), 111-136.
Alee, N. (2016). Factors Associated with the Decision to Study at College of Islamic Studies, Prince of Songkla University. Academic Services Journal, Prince of Songkla University, 27(2), 108-118.
Arismunandar, A., Afriantoni, A., & Asmuni, A. (2019). Melayu Pattani Thailand: Muslim Minority Religion Expression In The Middle Of Non Muslim Majority. Journal of Malay Islamic Studies, 3(1), 63-74.
Assalihee, M., & Boonsuk, Y. (2022). Reforming Religion-Based Higher Education for Sustainable Development: The Case of Islamic Studies International Program at Prince of Songkla University. In Engagement with Sustainable Development in Higher Education: Universities as Transformative Spaces for Sustainable Futures (pp. 67-82), Springer.
Baka, M., & Narongraksakhet, I. (2009). The Problems and Solving of Teaching for the Islamic Private Schools in the three Southern Border Provinces. Parichat Journal, 22(1), 131-139.
Bourn, D. (2018). Understanding global skills for 21st century professions. Springer.
Chantani, A., & Chenshotkitti, S. (2019). Analysis of the Performance of Curriculum Standard Criteria 2015. Journal of Management Science Review, 21(2), 221-230.
College of Islamic Studies. (2017). Bachelor of Arts Program in Islamic Studies Curriculum - Revised Version 2017. College of Islamic Studies, Prince of Songkla University.
Cooper, L., Orrell, J., & Bowden, M. (2010). Work integrated learning: A guide to effective practice. Routledge.
Cropley, A., & Knapper, C. (2021). Lìelong Learning in Higher Education. routledge.
Fuhrman, S. H., & Elmore, R. F. (1990). Understanding local control in the wake of state education reform. Educational evaluation and policy analysis, 12(1), 82-96.
Geisinger, K. F. (2016). 21st century skills: What are they and how do we assess them?. Applied Measurement in Education, 29(4), 245-249.
Ghafar, A. (2020). Convergence between 21st century skills and entrepreneurship education in higher education institutes. International Journal of Higher Education, 9(1), 218-229.
Göl, A. (2012). Constructing knowledge: An effective use of educational technology for teaching Islamic studies in the UK. Education and Information Technologies, 17(4), 399-416.
Govender, C. M., & Taylor, S. (2015). A work integrated learning partnership model for higher education graduates to gain employment. South African Review of Sociology, 46(2), 43-59.
Jusoh, W. N. H. W., & Jusoff, K. (2009). Using multimedia in teaching Islamic studies. Journal of Media and Communication Studies, 1(5), 086-094.
Khairiyah, U., & Faizah, S. N. (2019). The effectiveness of using the Islamic integration module on the critical thinking ability of Madrasah Ibtidaiyah students. Prisma Sains: Jurnal Pengkajian Ilmu dan Pembelajaran Matematika dan IPA IKIP Mataram, 7(2), 180-191.
Khalil, A. (2016). The Islamic perspective of interpersonal communication. Journal of Islamic Studies and Culture, 4(2), 22-37.
Kuakul, Y., & Wae-useng, N. (2017). Problems of Academic Affairs Administration of Islamic Private Schools in Southern Border Provinces. AL-NUR 12(23), 123-133.
Laeheem, K. (2012). Youth supervision based on the Islamic beliefs of Muslim leaders in three southern province communities. Kasetsart Journal: Social Sciences, 33(3), 454-463.
Liow, J. C. (2009). Islam, education, and reform in Southern Thailand: tradition & transformation. Institute of Southeast Asian Studies.
Lo Bianco, J., & Freebody, P. (2001). Australian literacies. Informing national policy on literacy education, ERIC.
Masemann, V. L. (2003). Culture and education. In R. F. Arnove, C. A. Torres, & S. Franz (Eds.), Comparative education: The dialectic of the global and the local (4 ed., Vol. 2, pp. 115-132): Rawman & Littlefield Publishers, INC.
Medrano, A. D. (2007). Islamic Education in Southern Thailand. Islam in Southeast Asia, 7(2), 57-60.
Ministry of Higher Education, S., Research and Innovation, . (2021). Higher Education Plans to Produce and Develop the Country's Manpower BE 2564 – 2570. Ministry of Higher Education, Science, Research and Innovation.
Mispani, M., Abrori, M. S., Hasyim, U. A. A., Kushendar, K., & Muslimah, M. (2021). Higher order thinking skills (HOTS) and lower order thinking skills (LOTS) on UM-PTKIN Questions on islamic religious education materials. Jurnal Iqra': Kajian Ilmu Pendidikan, 6(2), 239-260.
Nasir, M., & Rijal, M. K. (2021). Keeping the middle path mainstreaming religious moderation through Islamic higher education institutions in Indonesia. Indonesian Journal of Islam and Muslim Societies, 11(2), 213-241.
Nurhikmah, B., & Elihami, E. (2021). The Concept Of Worldwide Education In The Review Of Islamic Education. Jurnal Edukasi Nonformal, 2(1), 10-17.
Othman, A., & Wanlabeh, N. (2012). Teachers’ perspectives on leadership practices and motivation in Islamic private schools, Southern Thailand. Asian Education and Development Studies, 1(3), 237-250.
Plomp, T. (2013). Preparing education for the information society: The need for new knowledge and skills. International Journal of Social Media and Interactive Learning Environments, 1(1), 3-18.
Saykili, A. (2019). Higher education in the digital age: The impact of digital connective technologies. Journal of Educational Technology and Online Learning, 2(1), 1-15.
Scott, P. (2000). Globalisation and higher education: Challenges for the 21st century. Journal of studies in International Education, 4(1), 3-10.
Symeonidis, V., & Schwarz, J. F. (2016). Phenomenon-based teaching and learning through the pedagogical lenses of phenomenology: The recent curriculum reform in Finland. Paper presented at the Forum Oświatowe.
Thai National Statistic Office. (2018). Survey of social, cultural and mental health conditions year 2018. Retrieved 20 April 2021 http://www.nso.go.th/sites/2014/DocLib14/News/2561/09-61/N21-09-61-1.pdf
Thorndahl, K. L., & Stentoft, D. (2020). Thinking critically about critical thinking and problem-based learning in higher education: A scoping review. Interdisciplinary Journal of Problem-Based Learning, 14(1), 1-21.
Trilling, B., & Fadel, C. (2009). 21st century skills: Learning for life in our times. John Wiley & Sons.
Voogt, J., Erstad, O., Dede, C., & Mishra, P. (2013). Challenges to learning and schooling in the digital networked world of the 21st century. Journal of computer assisted learning, 29(5), 403-413.
Zarkasih, Z., Yusuf, K. M., Hasanuddin, H., & Susilawati, S. (2019). Integration of naqli and aqli knowledge in Islamic science university of Malaysia: Concept and model. POTENSIA: Jurnal Kependidikan Islam, 5(2), 123-134.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2023 วารสารอิสลามศึกษา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความทุกเรื่อง ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารอิสลามศึกษาเป็นแนวคิดของผู้เขียน มิใช่เป็นความคิดเห็นคณะผู้จัดทำและมิใช่ความรับผิดชอบของคณะวิทยาการอิสลาม กองบรรณาธิการไม่สงวนสิทธิ์การคัดลอก แต่ให้มีการอ้างอิงแสดงที่มา
