ซะกาฮฺ : ปัญหาของความเข้าใจและแนวทางการจัดการ

Abstract

คําสอนในทางสังคมเศรษฐกิจที่สําคัญของอิสลามคือการลงทุนในทรัพย์สิน (Al Amwal) อันเป็นทรัพยากรทางเศรษฐกิจที่จะก่อให้เกิดผลผลิตงอกงามและเขยิบฐานะทางเศรษฐกิจของสังคมให้ดีขึ้น ดังนั้นการสนับสนุนให้ใช้ทรัพยากรทางเศรษฐกิจอย่างมีประสิทธิภาพ (Effective) จึงเป็นบรรทัดฐานอย่างหนึ่งในระบบเศรษฐกิจแห่งอิสลามและซะกาฮฺก็เป็นนโยบายทางการเงินอีกด้านหนึ่งที่ตอบสนอเป้า            หมายเหล่านี้อย่างชัดเจน ด้วยเหตุนั้นฐานะภาพของซะกาฮุจึงมีความสําคัญยิ่งในทฤษฎีทางการเงินในเชิงมหภาค (Macro Monetary Theory) ในระบบการคลัง (Public Finance) ของรัฐอิสลาม ¹

อัลลอฮฺ (ศุบห์) ทรงบัญญัติเรื่องซะกาฮฺ²และกําหนดผู้มีสิทธิได้รับ³ ไว้อย่างชัดแจ้ง ในอัลกุรอาน รอซูลุลลอฮฺ (ศ็อลฯ) ได้นําไปสู่ภาคปฏิบัติเป็นครั้งแรก⁴ ด้วยการกําหนดลักษณะและปริมาณของทรัพย์สิน วิธีเก็บ อัตราการจ่ายตลอดจนพิกัดซะกาฮฺ (Nisab) ซึ่ง เมื่อผู้ใดครอบครองแล้วภาระของการจ่ายซะกาฮฺ (Burden of Zakatation) ก็จะตกแก่ผู้นั้น ตามลักษณะของทรัพย์สิน

ถึงแม้รายการทรัพย์สินที่ต้องจ่ายซะกาฮฺในสมัยของท่านนบี (ศ็อลฯ) จะมีไม่มากนักเมื่อเทียบกับระบบเศรษฐกิจที่มีความสลับซับซ้อนในปัจจุบัน แต่ความสําคัญของการเก็บ (Collection) และการจ่าย (Distbursment) จะตกอยู่ภายใต้ความรับผิดชอบของรัฐหรือองค์กรที่ถูกแต่งตั้งขึ้นมาเพื่อทําหน้าที่นี้โดยตรง⁵ ดังนั้น เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับการซะกาฮฺจะได้รับการฝึกฝนและมีความเชี่ยวชาญเป็นพิเศษ เพราะก่อนที่ท่านนบี (ศ็อลฯ) จะส่งตัวแทน ไปเก็บซะกาฮฺ ท่านมิเพียงแต่จะบอกอัตราการจ่าย ลักษณะของทรัพย์สิน ฯลฯ เพียงอย่างเดียวหากแต่ยังแนะนําถึงวิธีกําหนดและเก็บตลอดจนคุณธรรมที่พวกเขาต้องแสดงออกอีกด้วย⁶ เป็นการชี้นําเพื่อเป็นแบบอย่างแก่รัฐอิสลามตลอดจนชุมชนมุสลิมภายหลังถึงปัญหาของความเข้าใจผ่านกระบวนการศึกษาเกี่ยวกับซะกาฮฺอย่างครอบคลุมและแนวทางการจัดการโดยผ่านสถาบันจัดตั้งอย่างมีประสิทธิภาพให้เป็นไปตามเป้าหมาย

ความพยายามในการเขียนบทความในลักษณะที่เป็นโครงร่าง นี้เป็นการมองสถาบันซะกาฮฺจากฐานบนสู่ล่างโดยเล็งผลที่เกิดขึ้นอันเนื่องมาจากการเก็บและจ่ายซะกาฮฺที่เป็นตัวแปรสำคัญยิ่งต่อ การผลักดันทรัพยากรต่างๆให้เป็นประโยชน์ต่อชีวิตทางสังคมมากกว่าจะมองซะกาฮฺว่าเป็นเพียงหลักการที่กําหนดแก่ผู้ที่เกี่ยวข้องต้องจ่ายเพื่อพ้นภาระทางศาสนาเพียงอย่างเดียวโดยไม่คํานึงถึงปรัชญาอันเป็นเป้าหมายที่ห้อมล้อมสถาบันที่สําคัญยิ่งนี้