จาก “ฮารอมัยน์” สู่ “อุษาคเนย์” : อิสลามาภิวัตน์ผ่านสถาบันการศึกษาอิสลาม ต้นศตวรรษที่ 20

บทคัดย่อ

ฮารอมัยน์ (Haramayn) เป็นดินแดนที่มีความสำคัญในฐานะเป็นศูนย์กลางจิตวิญญาณ ศูนย์กลางการศึกษาศาสนา และศูนย์กลางการประกอบศาสนกิจฮัจญ์ ในเดือนซูลฮิจญะฮฺตามปฏิทินอิสลาม สำหรับชาวอุษาคเนย์แล้ว ในด้านการศึกษาวิชาการศาสนา ฮารอมัยน์ถือเป็นศูนย์กลางที่สำคัญในกระบวนการถ่ายทอดความรู้ผ่านผู้รู้ทั้งที่มาจากอุษาคเนย์หรือจากภูมิภาคอื่นๆ มาตั้งแต่ศตวรรษที่ 17 จนถึงต้นศตวรรษ 20  สถาบันการศึกษาในฮารอมัยน์มีความสำคัญอย่างยิ่งในการหล่อหลอมความเป็นมุสลิมที่สมบูรณ์แบบทั้งทางโลกและทางธรรม กระบวนการเรียนการสอนผ่านสถาบันการศึกษาทั้งที่ศึกษาผ่านระบบโรงเรียน (Madrasah) และระบบดั้งเดิมที่เน้นการล้อมวงโดยมีผู้รู้เป็นแกนกลางในการถ่ายทอดความรู้ (Halaqah) ได้ส่งผ่านมายังชาวอุษาคเนย์ให้ได้นำประสบการณ์ที่สั่งสมมากลับมาถ่ายทอดในชุมชนของตนและถือเป็นรากฐานสำคัญของพัฒนาการด้านอิสลามาภิวัตน์ในอุษาคเนย์ตลอดศตวรรษที่ 20