การพัฒนาพันธุ์ฝางเสนโดยการเพาะเมล็ดเพื่อรักษาคุณค่าสมุนไพรไทย

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาการเพาะเมล็ดฝางเสนให้ได้ต้นกล้าที่สมบูรณ์แข็งแรง โดยใช้วิธีวิจัยเชิงปฏิบัติการ ใช้เครื่องมือ ได้แก่ แบบบันทึก สังเกตการณ์ และใช้เทคนิค AIC โดยเลือกแบบเจาะจง กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ต้นกล้าฝางเสนที่เพาะจากเมล็ด วิเคราะห์ข้อมูลโดยสถิติค่าความถี่ ร้อยละ พรรณนาและสรุปภาพรวมผลการศึกษาแบ่งออกเป็น 2 ส่วน 1) การเตรียมเมล็ดพันธุ์ พบว่า ต้องเก็บเกี่ยวเมล็ดพันธุ์จากต้นแม่พันธุ์ฝางเสน โดยเลือกเก็บฝักแก่ที่มีสีน้ำตาล ในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ - เมษายน - และคัดแยกเมล็ดที่สมบูรณ์ คือ เมล็ดที่มีลักษณะเต่ง สีน้ำตาลอ่อน ไม่มีแมลงกัดแทะ ไม่มีเชื้อรา ไม่ฝ่อลีบ จากการเก็บเกี่ยวเมล็ดพันธุ์ทั้งหมด 15 กิโลกรัม สามารถวิเคราะห์ได้ว่าฝักแก่น้ำหนัก 1 กิโลกรัม มีจำนวนฝักประมาณ 100 ฝัก มีเมล็ดประมาณ 300 เมล็ด โดยแต่ละฝักมีเมล็ด 2 - 4 เมล็ด และ 2) การเพาะเมล็ด พบว่า เมื่อนำเมล็ดฝางเสนที่คัดแยกแล้วลงเพาะในถุงเพาะกล้าที่เตรียมไว้ รดน้ำวันละ 2 ครั้ง เมื่อครบ 15 วันหลังหยอดมีอัตราการงอก 100% ใช้ระยะเวลาอนุบาล ต้นกล้า 6 เดือนจนมีความสูงประมาณ 40 - 60 เซนติเมตร จึงพร้อมสำหรับการนำไปปลูกต่อไป สะท้อนให้เห็นว่าการเพาะจากเมล็ดที่สมบูรณ์ มีคุณภาพ จะส่งผลต่ออัตราการงอกของต้นพันธุ์ ซึ่งข้อดีของการเพาะด้วยเมล็ด คือ ต้นกล้าพันธุ์ที่มีระบบรากแก้วที่สมบูรณ์ เป็นวิธีที่ทำได้ง่ายและได้ปริมาณมาก จากผลการศึกษานี้สามารถใช้เป็นแนวทางในการผลิตวัตถุดิบสมุนไพรฝางเสนตั้งแต่การเตรียมเมล็ดพันธุ์รวมทั้งการเพาะขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดจนได้ต้นกล้าที่สมบูรณ์