รูปแบบการบริหารจัดการวัดด้านการปกครองโดยพุทธสันติวิธี

บทคัดย่อ

        งานวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาหลักการบริหารจัดการวัดด้านการปกครอง 2) เพื่อศึกษาหลักพุทธสันติวิธีเพื่อการบริหารจัดการวัดด้านการปกครอง และ 3) เพื่อนำเสนอรูปแบบการบริหารจัดการวัดด้านการปกครองตามหลักพุทธสันติวิธี เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยการศึกษาเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) และการสนทนากลุ่มเฉพาะ (Focus Group Discussions) จากกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ (Key informants) แบ่งเป็น 5 กลุ่ม จำนวน 53 ท่าน

        ผลการวิจัยพบว่า                     

1. หลักการการบริหารจัดการวัดด้านการปกครองวัด มีหลักการและวิวัฒนาการตั้งแต่ครั้งพุทธกาล สุโขทัย อยุธยา รัตนโกสินทร์ จนถึงปัจจุบัน โดยมีพระธรรมวินัยเป็นหลักสำคัญในฐานะเป็นธรรมนูญสูงสุด เพื่อเป็นหลักยึดโยงในการบริหารจัดการองค์กรร่วมกันที่เรียกว่า สังฆะ เป็นชุมชนแบบอย่างทางศีลธรรมของสังคมไทยมาตามลำดับ


2. หลักพุทธสันติวิธีในการบริหารจัดการวัดจากอดีตจนถึงปัจจุบัน เป็นการรวมศูนย์อำนาจไว้ที่มหาเถรสมาคม ทั้งอำนาจนิติบัญญัติ บริหาร และตุลาการ เนื่องจากพระราชบัญญัติคณะสงฆ์มีโครงสร้างการปกครองตามฝ่ายอาณาจักรในยุคนั้นๆ ซึ่งการปกครองวัดในยุคปัจจุบัน วัดได้ปรับปรุงบทบาทของวัดให้เข้ายุคศตวรรษที่ 26 ด้วยการนำพระธรรมวินัย กฎหมาย จารีต และนวัตกรรมร่วมสมัยหลักพุทธสันติวิธี มรรควิถี 8


3. รูปแบบการบริหารจัดการวัดด้านการปกครอง ตามหลักพุทธสันติวิธี มรรควิถี 8 ประการ คือ การวางแผน การจัดการ การจัดคนเข้าองค์กร การตัดสินใจ การสั่งการ การควบคุม การร่วมมือประสานเครือข่าย และการสื่อสาร ในรูปแบบ“คณะกรรมการ” การบริหารจัดการวัดด้านการปกครอง โดยใช้มรรควิถี 8 เป็นเครื่องมือในการดำเนินการด้วยหลักธรรม    อปริหานิยธรรม กำกับคณะกรรมการในการบริหารปกครองวัด ก็จะเป็นไปด้วยความมั่นคงและยั่งยืนแห่งพระพุทธศาสนาคงอยู่คู่กับสังคมไทยสืบไป