การศึกษาวิเคราะห์อนัตตาในพระพุทธศาสนาเถรวาทมองผ่านพุทธทาสภิกขุ

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่อง “การศึกษาวิเคราะห์อนัตตาในพระพุทธศาสนาเถรวาทมองผ่านพุทธทาสภิกขุ” มีวัตถุประสงค์ของการวิจัย เพื่อศึกษาอนัตตาตามแนวคิดของพุทธทาสภิกขุ และเพื่อวิเคราะห์อนัตตาในพุทธศาสนาเถรวาทมองผ่านพุทธทาสภิกขุ โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ที่เน้นการศึกษาเอกสาร (Documentary Research) ที่เกี่ยวกับเรื่องอนัตตาตามแนวคิดของพุทธศาสนาเถรวาทมองผ่านพุทธทาสภิกขุ เพื่อนำไปประยุกต์ใช้กับสังคมปัจจุบันและเป็นแนวทางในการเผยแผ่ต่อไป

          ผลการวิจัยพบว่า

          การศึกษาเรื่องอนัตตาในทัศนะของพุทธทาสภิกขุ พบว่าพุทธทาสภิกขุศึกษาเรื่องดังกล่าว โดยเนื้อหาหลัก ๆ ตรงกับทัศนะของพุทธปรัชญาที่มีปรากฏในพระไตรปิฎก แม้ว่า   คำสอนของท่านจะเน้นหนักไปในเรื่องของอัตตา จนมีบางคนเข้าใจผิดคิดว่าท่านไม่เป็น       พุทธศาสนาเถรวาท คำสอนเรื่อง ตัวกู ของกู หรืออัตตาเป็นการสอนเพื่อจะเน้นให้เห็นลักษณะของอัตตาอย่างทะลุปรุโปร่งว่าการยึดมั่นถือมั่นนั้นคือ อัตตา ซึ่งเป็นเรื่องนามธรรมที่พูดควบคู่ไปกับรูปธรรม เมื่อมีการยึดมั่นถือมั่นก็ไม่สามารถทำให้พบกับความสุขที่แท้จริง ไม่สามารถหลุดพ้นจากความทุกข์ได้ เมื่อคนส่วนใหญ่เข้าใจอัตตากับอนัตตาดีแล้ว ก็เป็นการง่ายที่จะแยกอัตตากับอนัตตาได้

          พุทธทาสภิกขุ ท่านสอนเรื่องตัวตนและมิใช่ตัวตน เช่นเดียวกับในพุทธปรัชญา ชี้ให้เห็นลักษณะตัวตนและมิใช่ตัวตน มุ่งไปสู่ความไม่มีตัวตน เพื่อพบกับความสุขสงบเย็นที่เรียกว่า “นิรามิสสุข” ซึ่งมีในพระไตรปิฎก แต่วิธีการสอนและภาษาที่ท่านใช้มีความแตกต่าง ตรงที่ท่านพยายามใช้วิธีการและถ้อยคำง่าย ๆ ในการสื่อภาษา เช่น คำว่า “ตัวกู ของกู” เป็นคำที่มีความหมายชัดเจนในตัวเอง จากงานเขียนของท่านจึงเหมาะสำหรับผู้ศึกษาทุกวัย สามารถเข้าใจหลักคำสอนที่แท้จริงของพุทธศาสนาได้ โดยที่ไม่ต้องรู้ภาษาบาลีก่อน ท่านพุทธทาสภิกขุมุ่งสอน เพื่อให้เห็นอัตตาอย่างทะลุปรุโปร่ง พิจารณาอัตตา เพื่อละอัตตาเสีย กล่าวคือ อย่าใช้อุปาทานในอัตตา เพราะสรรพสิ่งเป็นอนัตตา ซึ่งคำสอนของท่านก็เป็นหลักคำสอนอันเดียวกับคำสอนพระพุทธศาสนาเถรวาทและเป็นคำสอนของพระพุทธศาสนาที่ปรากฏในพระไตรปิฎก