ความเชื่อเรื่องยันต์ในล้านนาจากมุมมองพระพุทธศาสนา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยเชิงคุณภาพนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาแนวคิดเกี่ยวกับยันต์ในล้านนา 2) เพื่อศึกษาพระพุทธศาสนาเกี่ยวกับเรื่องยันต์ 3) เพื่อวิเคราะห์ความเชื่อเรื่องยันต์ในล้านนาจากมุมมองของพระพุทธศาสนา
ผลการวิจัยพบว่า
“ยันต์” หมายถึง ตารางลายเส้นที่ขีดขวางไปมาสำหรับลงคาถา มีวิวัฒนาการเชื่อมโยงกับแนวคิดเรื่อง “มนฺต” ในคัมภีร์ศาสนาพราหมณ์ มีทั้งแนวคิดของยุโรป แอฟริกา เอเชีย และประเทศไทย วัตถุประสงค์เพื่อคุ้มครอง ป้องกัน เมตตา เสน่ห์ มี 2 รูปแบบ คือ ลายเรขาคณิต และ ลายรูปภาพ องค์ประกอบของยันต์ มีผู้ทำ วัสดุ ฤกษ์ยาม อักขระ คาถา เครื่องสักการะ กระบวนการสร้างยันต์ประกอบด้วย การตั้งชื่อยันต์ วิธีการทำ การลงยันต์ การปลุกเสก และการนำไปใช้
ล้านนามีความเชื่อที่หลากหลาย ได้แก่ ความเชื่อเรื่องผี ความเชื่อเรื่องไสยศาสตร์ ความเชื่อเรื่องโหราศาสตร์ และความเชื่อเรื่องพระพุทธศาสนา ในความเชื่อเรื่อง “ยันต์ล้านนา” ยันต์ หมายถึง รูปต่าง ๆ ที่เป็นลายเส้น อักขระ คาถาเขียนด้วยอักขระล้านนา มีวัตถุประสงค์ คือ ช่วยบรรเทา ป้องกัน และคุ้มภัย ลักษณะการจารึก มีการจาร เขียน สัก องค์ประกอบ มีผู้ทำ วัสดุ ฤกษ์ยาม อักขระ คาถา และเครื่องสักการะ วิธีการทำยันต์ในล้านนามีขั้นตอนต่างเพื่อให้เกิดประสิทธิคุณตามวัตถุประสงค์ที่กำหนดไว้
ความเชื่อเรื่องยันต์ในล้านนาผ่านมุมมองพระพุทธศาสนา มีความหลากหลายทั้งที่เชื่อมโยงกับพระพุทธศาสนา และที่มาจากแนวคิดความเชื่อเดิมในท้องถิ่น อักขระคาถาที่กำกับในยันต์ล้านนา มีทั้งคาถาที่มาในพระพุทธศาสนา และคาถาที่เป็นคำบริกรรมทั่วไป ทั้งมุมมองพระคัมภีร์ มุมมองจากพระพุทธศาสนาแบบผสมผสาน และมุมมองจากชาวพุทธทั่วไปที่มีต่อยันต์ในล้านนา
Article Details
เอกสารอ้างอิง
คณาจารย์มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2553). เทศการและพิธีกรรมพระพุทธศาสนา. พระนครศรีอยุธยา: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
ณัฐธัญ มณีรัตน์. (2551). อิทธิพลของพุทธศาสนามหายานที่มีต่อระบบยันต์ในประเทศไทย. ใน วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัญฑิต คณะศิลปศาสตร์ สาขาวิชาพุทธศาสนา. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ปวงคำ ตุ้ยเขียว. (2542). สารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคเหนือ (เล่ม 11). กรุงเทพมหานคร: มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรไทย ธนาคารไทยพาณิชย์.
พระณัฐสิทธิชาญ สหธมฺโม (ณินทเศรษฐ์). (2556). การศึกษาติรัจฉานวิชาในมุมมองของพระพุทธศาสนาเถรวาท. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต คณะพุทธศาสตร์ สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระเทียรวิทย์ อตฺตสนฺโต (โอชาวัฒน์). (2548). การศึกษาความเชื่อและพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนาของร่างทรง : กรณีศึกษาในเขตกรุงเทพมหานคร. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต คณะพุทธศาสตร์ สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2548). พระพุทธศาสนาในเอเชีย. กรุงเทพมหานคร: ธรรมสภา.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2551). พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลธรรม. กรุงเทพมหานคร: บริษัท เอส. อาร์. พริ้นติ้ง แมส โปรดักส์ จำกัด.
พระพิษณุพล สุวณฺณรูโป (รูปทอง). (2544). การศึกษาหลักพุทธธรรมและคุณค่าที่ปรากฏในยันต์เทียนล้านนา กรณีศึกษาเฉพาะในเขตอำเภอเมือง จังหวัดลำปาง. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต คณะพุทธศาสตร์ สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระมหาสุทิตย์ อาภากโร (อบอุ่น). (2548). การศึกษาองค์ความรู้และภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ปรากฏในวรรณกรรมพระพุทธศาสนาเรื่องอานิสงส์และคัมภีร์ที่ใช้เทศน์ในเทศกาลต่างๆ ของล้านนา. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต คณะพุทธศาสตร์ สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระศุภชัย ชยสุโภ (คีรีเขตสุวรรณ). (2553). ผ้ายันต์ เฉพาะที่ข้าพเจ้าศึกษาพบในภาคเหนือ. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มณี พะยอมยงค์. (2543). ประเพณีสิบสองเดือนล้านนาไทย (พิมพ์ครั้งที่ 4). เชียงใหม่: ทรัพย์การพิมพ์.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกฉบับภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
รอบทิศ ไวยสุศรี. (2551). การศึกษาวิเคราะห์พระเครื่องในฐานเป็นกุศโลบายในการปฏิบัติธรรม. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต คณะพุทธศาสตร์ สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2546). พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542 (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพมหานคร: นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่นส์.
วานิสา บัวแย้ม. (2556). ศึกษาแนวคิดยันต์รูปตัวละครรามเกียรติ์. ภาควิชาประวัติศาสตร์ในประวัติศิลปะ. ใน วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต คณะโบราณคดี สาขาวิชาประวัติศาสตร์ในประวัติศิลปะ. มหาวิทยาลัยศิลปากร.
สรัสวดี อ่องสกุล. (2544). ประวัติศาสตร์ล้านนา.(พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพมหานคร: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
สุชีพ ปุญญานุภาพ. (2541). ศาสนาเปรียบเทียบ (พิมพ์ครั้งที่ 5). กรุงเทพมหานคร: มหามกุฏราชวิทยาลัย.
อรุณี ตันศิริ. (2549). วัฒนธรรมถิ่น วัฒนธรรมไทย (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์วัฒนาพานิช.
