การวิเคราะห์พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ของพระพุทธศาสนาในอำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ ดังนี้ 1) เพื่อศึกษาประวัติศาสตร์ความเป็นมาของอำเภอไชยา จังหวัด
สุราษฎร์ธานี 2) เพื่อศึกษาอิทธิพลของพระพุทธศาสนาที่มีต่ออำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี 3) เพื่อศึกษาพัฒนาการทางประวัติศาสตร์ของพระพุทธศาสนาในอำเภอไชยาจังหวัดสุราษฎร์ธานีดำเนินการศึกษาโดยวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ (QualitativeResearch) เน้นการวิเคราะห์เอกสาร (Documentary Research) นำเสนอข้อมูลแบบเชิงพรรณนา

ผลการวิจัยพบว่า

1. 1. เมืองไชยามีพัฒนาการมาตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ราว 7,000 ปีมาแล้วมีพัฒนาการเป็นชุมชนและเมืองขึ้นมาในยุคต้นๆ จากการรับอารยธรรมจากภายนอก และพัฒนาชุมชนกลายเป็นเมืองท่าทางการค้าควบคุมเส้นทางที่เป็นสะพานข้ามมหาสมุทรทั้งสองจากการเข้ามามีอิทธิพลของชุมชนการค้าของอินเดีย นครรัฐแรกๆ คือ พันพัน และนครศรีโพธิ์ จนถึงศรีวิชัยยังคงพัฒนาขึ้นมาภายใต้อิทธิพลจากอินเดีย ในสมัยศรีวิชัยตอนปลายปรากฏหลักฐานจารึกถึงชื่อเมืองนี้ว่า “ครหิ” และเริ่มปรากฏชื่อเมืองไชยาเป็นครั้งแรกในสมัยพระเจ้าอู่ทองตั้งกรุงศรีอยุธยาในฐานะเมืองขึ้นเช่นเดียวกับนครศรีธรรมราช ในยุคกรุงธนบุรีหลังการล่มสลายของกรุงศรีอยุธยาเมืองไชยาได้ย้ายศูนย์กลางไปอยู่ที่พุมเรียง จนถึงรัชกาลที่ 5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ เมืองกาญจนดิษฐ์ และเมืองคีรีรัฐ ได้ถูกรวมกับเมืองไชยาตั้งศาลากลางอยู่ที่บ้านดอน ในรัชกาลที่ 6 โปรดให้เมืองไชยาเก่าให้เป็น “อําเภอพุมเรียง” และโปรดเกล้าฯ พระราชทานนามเมืองบ้านดอนใหม่ว่า “เมืองสุราษฎร์ธานี” ภายหลังเปลี่ยนชื่ออําเภอพุมเรียงเป็นอําเภอเมืองไชยาตามเดิม จนถึงรัชกาลที่ 7 เมืองไชยาได้ย้ายจากพุมเรียงมาที่ตลาดไชยาใกล้สถานีรถไฟในปัจจุบัน เรียก “อำเภอไชยา” ซึ่งเป็นเมืองสำคัญทางประวัติศาสตร์และศาสนาสืบเนื่องมา


2. 2. เมืองไชยาเป็นนครธรรมะที่มีความสัมพันธ์อยู่กับพระพุทธศาสนามาอย่างยาวนาน ผู้คนมีจิตใจเข้าถึงและยึดมั่นในพระธรรมมาตั้งแต่ยุคนครโพธิ์ที่ตั้งชื่อตามหน่อศรีมหาโพธิ์และความรุ่งเรืองทางพระพุทธศาสนาที่มีในนครนี้ ดังนั้นพระพุทธศาสนาจึงมีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตของชาวไชยาในทุกขั้นตอนของชีวิต และก่อเกิดประเพณีวัฒนธรรมที่เนื่องในพระพุทธศาสนา รวมทั้งการละเล่นบทเพลงที่ขับร้องจากภูมิปัญญาบรรพชนก็ล้วนถ่ายทอดปรมัตถธรรมและศีลธรรมอันดีแก่เยาวชนขับกล่อมจิตวิญญาณไปพร้อมกับความไพเราะที่ขับกล่อมอารมณ์

3. พระพุทธศาสนาบนดินแดนรอบอ่าวไชยาเริ่มขึ้นราวกลางพุทธศตวรรษที่ 2-3 เป็นต้นมา จากการเป็นเมืองท่าการค้าและทางสมณะทูต มีการพบหลักฐานการเข้ามาของพระพุทธศาสนาคือ เครื่องประดับที่เป็นสัญลักษณ์ในพระพุทธศาสนาในยุคต้น อายุราวพุทธศตวรรษที่ 2-5 ซึ่งชาวพุทธอินเดียนิยมทำนำติดตัวมาด้วย จากหลักฐานทางเอกสารและโบราณคดีสันนิษฐานว่าในช่วงต้นมีการนับถือพระพุทธศาสนาเถรวาท นิกายมหาสังฆิกะนิกายสถวิรวาท และนิกายมูลสรวาสติ ในสมัยศรีวิชัยยุคต้นนั้นตามที่พระภิกษุกอิจิงได้บันทึกไว้ว่ามีการนับถือพระพุทธศาสนาเถรวาทนิกายมูลสรวาสติวาทมหาสังฆิกะสถวิรวาท และสัมมิตียะ มีบางส่วนที่นับถือมหายาน ซึ่งแบ่งเป็นนิกายมาธยมิกะ และนิกายโยคาจารย์ จนถึงราวพุทธศตวรรษที่ 13-14 พระพุทธศาสนามหายานแบบตันตระได้รับความนิยมมากมีการสร้างสถูปและพระโพธิสัตว์ตามคติมหายานมากมาย ราวพุทธศตวรรษที่ 17  ลัทธิลังกาวงศ์ได้เข้ามาสู่ดินแดนแถบนี้ และทิ้งร่อยรอยคติในการตั้งตำแหน่งพระครูรักษาพระบรมธาตุไว้คือ พระครูกาแก้ว และพระครูการาม ซึ่งต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้เปลี่ยนชื่อเพิ่มเติมเป็นพระครูรัตนมุนีศรีสังฆราชาลังกาแก้ว และพระครูโสภณเจตสิการาม ในราวพุทธศตวรรษที่ 20-23 พระพุทธศาสนาเถรวาท แบบสยามวงศ์ได้รับความนิยมผสานกับลังกาวงศ์ที่มีอยู่เดิมสืบเนื่องมาจนปัจจุบัน