คัมภีร์จริยาปิฎก ฉบับวัดบ้านโฮ่งหลวง : การปริวรรตการแปลตรวจชำระ และการศึกษาวิเคราะห์

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาประวัติพัฒนาการและความสำคัญของคัมภีร์จริยาปิฎก 2) เพื่อปริวรรตการแปลและตรวจชำระคัมภีร์จริยาปิฎก ฉบับวัดบ้านโฮ่งหลวง 3) เพื่อวิเคราะห์คุณค่าและอิทธิพลของคัมภีร์จริยาปิฎก ฉบับวัดบ้านโฮ่งหลวง อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน

          ผลการวิจัยพบว่า

          คัมภีร์ใบลานในรูปแบบของวรรณกรรมมากมายของล้านนา โดยเฉพาะคัมภีร์จริยาปิฎก เป็นคัมภีร์หนึ่งในพระไตรปิฎกที่รวบรวมอยู่ในพระสุตตันตปิฎก หมวด ขุททกนิกาย ว่าด้วยเรื่องการบำเพ็ญบารมีของพระโพธิสัตว์ในอดีตชาติ ซึ่งภายหลังได้มี “อรรถกถาจริยาปิฎก” หรือ “ปรมัตถทีปนี” เป็นการนำพุทธวจนะของพระพุทธเจ้ามาอธิบายขยายความใหม่เพื่อให้เข้าใจได้ง่าย การปริวรรตคัมภีร์จริยาปิฎก ฉบับวัดบ้านโฮ่งหลวงนี้ มีจำนวน 20 ผูกลาน จารขึ้นโดยพระมหาสุรปัญโญภิกขุ เมื่อจุลศักราช 925 (พ.ศ. 2106) โดยได้ยึดแบบการปริวรรตจากภาษาล้านนาเป็นภาษาไทยกลางตามหลักสากล และได้ชำระภาษาบาลีให้ถูกต้องตามหลักไวยากรณ์ คัมภีร์จริยาปิฎกฉบับวัดบ้านโฮ่งนี้ ได้แต่งแปลบาลีแบบนิสสัยสำนวนจินตกวีล้านนา ซึ่งไพเราะได้อรรถรสของสำนวนล้านนา คุณค่าของคัมภีร์จริยาปิฎก คือ พระภิกษุสงฆ์สามเณรได้ศึกษาเล่าเรียนอย่างลึกซึ้งจนเกิดความมั่นคงพระพุทธศาสนาและมีความเข้าใจภาษาล้านนาและบาลีอย่างดียิ่ง อิทธิพลของคัมภีร์จริยาปิฎก คือ ได้ฝึกการดำเนินชีวิตตามการบำเพ็ญบารมีของพระโพธิสัตว์ นำมาเป็นต้นแบบในการดำเนินชีวิต และมีคุณธรรมจริยธรรม ส่วนอรรถกถาจริยาปิฎกกับคัมภีร์จริยาปิฎกฉบับวัดบ้านโฮ่งหลวงจะมีรายละเอียดเหตุการณ์แตกต่างกันเฉพาะการแปลภาษาบาลี แต่หลักใหญ่ใจความลำดับเรื่องเหมือนกันกับอรรถกถาจริยาปิฎก