วิเคราะห์พุทธศิลป์ล้านนากับกระบวนการสร้างความสัมพันธ์ กลุ่มชาติพันธุ์อนุภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขง

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของดุษฎีนิพนธ์ เรื่อง “พุทธศิลป์ล้านนากับการสร้างความสัมพันธ์กลุ่มชาติพันธุ์อนุภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขง” มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ประวัติความเป็นมาของพุทธศิลป์ล้านนา 2) การสร้างความสัมพันธ์ ผ่านงานพุทธศิลป์ล้านนาของกลุ่มชาติพันธุ์อนุภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขง 3) วิเคราะห์ปัจจัยที่ทำให้เกิดการสร้างความสัมพันธ์ของกลุ่มชาติพันธุ์เหล่านี้ เป็นการวิจัยเอกสารและการวิจัยภาคสนาม

          ผลการวิจัยพบว่า

1. พุทธศิลปกรรมล้านนาเกิดขึ้นเมื่อพุทธศตวรรษที่ 19 โดยกษัตริย์ในราชวงศ์มังราย เป็นการรับอิทธิพลทางพุทธศิลปกรรมจาก 2 แหล่ง ได้แก่ 1) จากอาณาจักรพุทธแห่งพุกาม ผ่านอาณาจักรเชียงแสนและอาณาจักรหริภุญชัย และ 2) จากอาณาจักรพุทธแห่งลังกา ผ่านอาณาจักรสุโขทัย มีพัฒนาการในระยะเวลา 150 ปี จนถึงยุคทองของพระพุทธศาสนาในล้านนา


2. คุณค่าของพุทธศิลปกรรมล้านนา ได้พัฒนาขึ้นด้วยองค์ประกอบ 6 ประการ คือ 1) การมีความเข้มแข็งของกองทัพ 2) สถาบันพระพุทธศาสนา 3) กฎหมาย 4) ช่างฝีมือ 5) การเกษตรกรรม 6) เศรษฐกิจ ปัจจัยเหล่านี้ ส่งอิทธิพลทางพุทธศิลปกรรม ในฐานะเป็นกระบวนการสร้างความสัมพันธ์กับกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในอนุภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขง ผ่านทางการเมืองการปกครอง ความเชื่อทางพระพุทธศาสนา สังคมวัฒนธรรม เศรษฐกิจ และเทคโนโลยี

          3. พุทธศิลปกรรมล้านนาสร้างความสัมพันธ์กับกลุ่มชาติพันธุ์ในอนุภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขงด้วยปัจจัยที่สำคัญ 11 ประการ คือ 1) การเมืองการปกครอง 2) การเพิ่มของประชากร 3) ความเชื่อทางพระพุทธศาสนา 4) การศึกษา 5) นิรุกติศาสตร์ 6) สังคมและประเพณี 7) ชาติพันธุ์ 8) ภูมิศาสตร์ 9) การค้าขายและเศรษฐกิจ 10) คมนาคมและการท่องเที่ยว และ 11) เทคโนโลยี