ปัจจัยภาวะผู้นำแบบกระจายอำนาจและปัจจัยการพัฒนาทุนมนุษย์ที่ส่งผลต่อการเป็นองค์กรสมรรถนะสูงของโรงเรียนในสังกัดกรุงเทพมหานคร

ปวีณา    พลาเวชกิจ; จันทรัศม์  ภูติอริยวัฒน์

doi:10.60027/iarj.2025.281368

ผู้แต่ง

ปวีณา พลาเวชกิจ คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ https://orcid.org/0009-0008-2766-484X
จันทรัศม์ ภูติอริยวัฒน์ คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ https://orcid.org/0009-0001-6094-0294

DOI:

https://doi.org/10.60027/iarj.2025.281368

คำสำคัญ:

ภาวะผู้นำแบบกระจายอำนาจของผู้บริหารสถานศึกษา, การพัฒนาทุนมนุษย์, องค์กรสมรรถนะสูง

บทคัดย่อ

ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: โรงเรียนที่มุ่งสู่การเป็นองค์กรสมรรถนะสูงนั้นผู้บริหารสถานศึกษาเป็นบุคคลสำคัญในการนำนโยบายสู่การปฏิบัติ โดยภาวะผู้นำแบบกระจายอำนาจและการพัฒนาทุนมนุษย์มีส่วนสำคัญในการส่งเสริมให้โรงเรียนเป็นองค์กรสมรรถนะสูง การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1)ศึกษาระดับปัจจัยภาวะผู้นำแบบกระจายอำนาจ ระดับปัจจัยการพัฒนาทุนมนุษย์และระดับการเป็นองค์กรสมรรถนะสูงของโรงเรียน 2)ศึกษาความสัมพันธ์ของปัจจัยภาวะผู้นำแบบกระจายอำนาจและปัจจัยการพัฒนาทุนมนุษย์กับการเป็นองค์กรสมรรถนะสูงของโรงเรียน 3)ศึกษาปัจจัยภาวะผู้นำแบบกระจายอำนาจและปัจจัยการพัฒนาทุนมนุษย์ที่ส่งผลต่อการเป็นองค์กรสมรรถนะสูงของโรงเรียน

ระเบียบวิธีการวิจัย: กลุ่มตัวอย่างคือครูในโรงเรียนสังกัดกรุงเทพมหานครรวมทั้งสิ้น 248 คน กำหนดตามตารางเครจซี่และมอร์แกน โดยการสุ่มแบบหลายขั้นตอน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือแบบสอบถามประมาณค่า 5 ระดับ มีค่า IOC ตั้งแต่ 0.50 ขึ้นไป ค่าความเชื่อมั่นของแบบสอบถามทั้งฉบับเท่ากับ .974 สถิติที่ใช้ในการวิจัยได้แก่ ค่าเฉลี่ย ค่าร้อยละ ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์แบบเพียร์สันและการถดถอยพหุคูณแบบวิธีการนำตัวแปรเข้าทั้งหมด

ผลการวิจัย: 1) ปัจจัยภาวะผู้นำแบบกระจายอำนาจ ปัจจัยการพัฒนาทุนมนุษย์ และการเป็นองค์กรสมรรถนะสูง ภาพรวมอยู่ในระดับมาก 2) ปัจจัยภาวะผู้นำแบบกระจายอำนาจและปัจจัยการพัฒนาทุนมนุษย์มีความสัมพันธ์กับการเป็นองค์กรสมรรถนะสูง ภาพรวมพบว่าตัวแปรทั้งหมดมีค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์อยู่ระหว่าง .629 ถึง .922 3) ปัจจัยภาวะผู้นำแบบกระจายอำนาจของผู้บริหารสถานศึกษาและปัจจัยการพัฒนาทุนมนุษย์ส่งผลต่อการเป็นองค์กรสมรรถนะสูงของโรงเรียนร้อยละ 70.40 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .001

สรุปผล: ผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่าภาวะผู้นำแบบกระจายอำนาจและการพัฒนาทุนมนุษย์มีผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญต่อผลการปฏิบัติงานของโรงเรียน ปัจจัยเหล่านี้มีส่วนรับผิดชอบต่ออิทธิพลต่อผลการปฏิบัติงานของโรงเรียนถึง 70.40% โดยมีความสัมพันธ์ที่ชัดเจนและมีนัยสำคัญทางสถิติ

เอกสารอ้างอิง

กาญจนา ครูพิพรม. (2563). การพัฒนาทุนมนุษย์ในสถาบันอุดมศึกษา : กรณีศึกษามหาวิทยาลัยมหาสารคาม.วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. https://khoon.msu.ac.th/_dir/fulltext/2021/09/Karnjana%20Krupiprom63.pdf

คมคาย น้อยสิทธิ์, บุญเรียง ขจรศิลป, และ ธนีนาฏ ณ สุนทร. (2565). การพัฒนาองค์ประกอบตัวบ่งชี้และแบบประเมินภาวะผู้นําแบบกระจายอํานาจของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาจังหวัดนนทบุรี. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร., 10(4), 1726-1737. https://so03.tci-thaijo.org/index.php/journal-peace/article/view/248969

จตุพร งามสงวน. (2560). รูปแบบการพัฒนาองค์การสมรรถนะสูงของโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่พิเศษสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. วิทยาานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค์.

ชูศรี วงศ์รัตนะ. (2553). เทคนิคการใช้สถิติเพื่อการวิจัย. กรุงเทพฯ: เทพเนรมิตการพิมพ์.

โชคชัย สุเวชวัฒนกูล, และ กนกกานต์ แก้วนุช. (2555). ทางเลือก-ทางรอดจากวิกฤตเศรษฐกิจของกิจกรรมทุนมนุษย์ในอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวและบริการตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง: กิจกรรมการบริหารและการพัฒนาทุนมนุษย. การประชุมวิชาการระดับชาติในวันคล้ายวันสถาปนาสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ ประจำปี 2555.

ณัชญานุช สุดชาดี, ถนอมวรรณ ประเสริฐเจริญสุข, และ ทรงศักดิ์ ภูสีอ่อน. (2561). โมเดลสมการโครงสร้างภาวะผู้นำของผู้บริหารและพฤติกรรมองค์การที่ส่งผลต่อองค์การสมรรถนะสูง:การวิเคราะห์อิทธิพลผ่านตัวแปรคั่นกลาง. วารสารบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 14(2), 67-77. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/EDMKKU/article/view/178984/127163

ดวงเดือน ศิริโท, และ สมานจิต ภิรมย์รื่น. (2561). การพัฒนาทุนมนุษย์ตามหลักธรรมาภิบาลที่ส่งเสริมประสิทธิผล โรงเรียนเอกชนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. วารสารบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์, 12(2), 58-67.

ธันวา วาทิตต์พันธ์. (2564). องค์ประกอบของโรงเรียนมัธยมศึกษาสมรรถนะสูง. วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศิลปากร. http://ithesis-ir.su.ac.th/dspace/bitstream/ 123456789/3795/1/60252905.pdf

ปาจรีรัตน์ อิงคะวะระ และ เพ็ญวรา ชูประวัติ. (2561). แนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำแบบกระจายความเป็นผู้นำของผู้บริหารโรงเรียน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา. An Online Journal of Education. 14(2), 1905-4491.

พัชราพร ศิริพันธ์บุญ, และ กนกอร สมปราชญ์. (2560). ภาวะผู้นำแบบกระจายอำนาจที่ส่งผลต่อโรงเรียนสมรรถนะสูงของสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาขอนแก่น เขต 1. Journal of Education Khon Kaen University, 11(3), 164-175. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/EDGKKUJ/article/view/124352

เยาวเรศ ตระกูลวีระยุทธ. (2558). รูปแบบการบริหารสถานศึกษาขีดสมรรถนะสูง สังกัดองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น. วารสารบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์, 9(1), 12-25. สืบค้นจาก: https://so02.tci-thaijo.org/index.php/JournalGradVRU/article/view/32950/28035

วรลักษณ์ ลลิตศศิวิมล. (2559). แบบจำลองสมการโครงสร้างการพัฒนาทุนมนุษย์ที่ส่งผลต่อความได้เปรียบทางการแข่งขันเพื่อความสำเร็จในการดำเนินงานของธุรกิจเอกชนในจังหวัดสงขลา. วารสารบริหารธุรกิจเทคโนโลยีมหานคร, 13(2), 79-99. https://so04.tci-thaijo.org/ index.php/journalmbsmut/article/view/77284/62017

วิรัลพัชร นันทินบัณฑิต. (2563). การพัฒนาทุนมนุษย์ของโรงเรียนสังกัดเทศบาล. วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศิลปากร. http://ithesis-ir.su.ac.th/dspace/handle/123456789/3233

ศุภกานต์ ประเสริฐรัตนะ. (2555). โมเดลสมการโครงสร้างภาวะผู้นําแบบกระจายอํานาจของผู้บริหารสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน. วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยขอนแก่น. http://phd.mbuisc.ac.th/thesis/Supphakant.pdf

สำนักการศึกษา กรุงเทพมหานคร. (2566). รายงานสถิติปีการศึกษา 2566 โรงเรียนสังกัดกรุงเทพมหานคร. สำนักการศึกษา กรุงเทพมหานคร

สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา. (2546). พระราชบัญญัติสภาครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ. 2546. สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา.

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ. (2557). เกณฑ์คุณภาพการบริหารจัดการภาครัฐ พ.ศ.2558. วิชั่นพริ้นท์แอนด์มีเดีย.

สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2560). แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2560 – 2579. สืบค้นจาก: https://www.onec.go.th/index.php/book/BookView/1540. สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา.

สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2565). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ.2566-2570). สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.

Armstrong, M., & Murlis, H. (2007). Reward Management: A Handbook of Remuneration Strategy and Practice. 3rd Edition, Kogan Page Publishers, London.

Chatterji, N., & Kiran, R. (2017). Role of human and relational capital of universities as underpinnings of a knowledge economy: A structural modeling perspective from north Indian universities. International Journal of Educational Development, 56, 52-61.

Davis, M. (2009). Distributed leadership and school performance. Ph.D. Dissertation, Department of Education Leadership, University of The George Washington.

Elmore, R. (2000). Building a new structure for school leadership. Albert Shanker Institute.

Gordon, Z. V. (2005). The Effect of Distributed Leadership on Student Achievement. Central Connecticut State University. https://books.google.co.th/books?id=yZzuygAACAAJ

Grant, C. P. (2011). The relationship between distributed leadership and principal's leadership effectiveness in North Carolina. North Carolina State University.

Harris, A. (2016). Distributed leadership matters: perspectives, practicalities, and potential. Thousand Oaks, California: Corwin. Retrieved from: https://sk.sagepub.com/Books/distributed-leadership-matters

Kayrooz, C., & Leming, M.J. (2008). Distributed Leadership: Leadership in Context. UNESCO-APEID International Conference: Quality Innovations for Teaching and Learning.

Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607 – 610.

Leithwood, K., Mascall, B., Strauss, T., Sacks, R., Memon, N., & Yashkina, A. (2007). Distributing leadership to make schools smarter: Talking the ego out of the system. Leadership and Policy in schools, 6(1), 37-67.

MacBeath, J. (2005). Leadership as distributed: a matter of practice. School Leadership & Management, 25(4), 349-366.

Riddle II, P. L. (2015). The Relationship between the Distributed Leadership Readiness of West Virginia Principals and Their Perceptions of Selected School-based Committees. West Virginia University.

Smith, L. M. (2007). A study of teacher engagement in four dimensions of distributed leadership in one school district in Georgia. Ph.D. Dissertation, Department of Education Leadership, University of Georgia Southern.

Terrell, H. P. (2010). The relationship of the dimensions of distributed leadership in elementary schools of urban districts and student achievement. Dissertation Abstracts International Section A: Humanities and Social Sciences, 71(4-A), 1159.

Texas Education Agency. (2016). 2015-2016 Reward Schools Case Studies: Statewide Report. Texas Comprehensive Center.