เงื่อนไขนำไปสู่การก่อรัฐประหารของไทย

บทคัดย่อ

รัฐประหารถือเป็นเรื่องที่ขัดต่อการดำเนินการทางการเมืองที่เป็นไปตามครรลองของการปกครอง
ในระบอบประชาธิปไตย แต่ในความเป็นจริง “การทำรัฐประหาร” สำหรับประเทศไทย กลายเป็นเรื่องที่หลายคนให้การยอมรับ บทความนี้ได้กล่าวถึงปัจจัยเงื่อนไขนำไปสู่การก่อรัฐประหารของไทยตั้งแต่เปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย เมื่อปี พ.ศ. 2475 จนถึงปัจจุบัน (พ.ศ. 2565) เป็นระยะเวลากว่า 90 ปี ประเทศไทยมีการดำเนินการปฏิวัติ การรัฐประหาร และก่อกบฏแล้ว จำนวน 19 ครั้ง แบ่งเป็นรัฐประหารที่ประสบผลสำเร็จรวม 13 ครั้งและความพยายามในการทำรัฐประหารที่ล้มเหลว (กบฏ) อีก 11 ครั้ง อย่างไรก็ตามจากการทำรัฐประหารที่ประสบความสำเร็จทั้ง 13 ครั้งของประเทศไทยประกอบด้วย 2 องค์ประกอบใหญ่ คือ (1) กลุ่มชนชั้นในสังคมที่ประกอบด้วยพลเรือนและทหาร (2) พรรคการเมือง หรือกลุ่มคนที่ต้องการบริหารประเทศถูกจัดตั้งเป็นรัฐบาลเข้ามาบริหารประเทศ ปัจจัยเงื่อนไขที่นำไปสู่การก่อรัฐประหารของไทย จำแนกได้ 2 ปัจจัยเงื่อนไข ดังนี้ (1) ปัจจัยทางสังคม  ประกอบด้วย  ความล้าหลังทางเศรษฐกิจ  ความมีอิสระทางการเมือง การรวมศูนย์อำนาจในการปกครอง เศรษฐกิจตกต่ำ และ รัฐบาลพลเรือนไม่สามารถแก้ไขปัญหาความรุนแรงและความแตกแยกของประชาชนในสังคม  (2) ปัจจัยภายในของทหาร ประกอบด้วย  ผลประโยชน์ขององค์การทหาร เช่น การสนับสนุนทางงบประมาณ ความเป็นเอกเทศขององค์การทหาร ความต้องการที่ต้องไม่มีคู่แข่ง เป็นต้น และปัจจัยในกองทัพ เช่น การแต่งตั้งโยกย้ายตำแหน่งสำคัญของกองทัพ การตัดงบประมาณ เป็นต้น  ปัจจัยเงื่อนไขเหล่านี้ล้วนเกิดเป็นวัฏจักรที่ก่อให้เกิดการรัฐประหาร ซึ่งท้ายที่สุดของการรัฐประหารทุกครั้งคือการนำไปสู่การแก้ไขรัฐธรรมนูญอันเป็นกฎหมายสูงสุดในการปกครองประเทศ