หมู่บ้านราชภัฏตามศาสตร์แห่งพระราชาเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน : การกระจายความเจริญและเมืองน่าอยู่เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม: ระยะที่ 1

บทคัดย่อ

        การดำเนินโครงการวิจัยในครั้งนี้เป็นการวิจัยและพัฒนาภายใต้แนวคิดการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาการขับเคลื่อนสังคมอุดมปัญญาประชาธิปไตย พัฒนาผลิตผลทางการเกษตรที่มีคุณภาพและปลอดภัย พัฒนารูปแบบการจัดการสิ่งแวดล้อมชุมชนอย่างยั่งยืน พัฒนาเศรษฐกิจชุมชนอย่างยั่งยืนพัฒนาระบบและกลไกการบริหารจัดการภาครัฐ และการสร้างรูปแบบการดูแลสุขภาพประชาชนด้วยสมุนไพรพื้นบ้าน พื้นที่วิจัย คือ พื้นที่ตำบลแก่งเลิงจาน อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม ประชากรเป้าหมาย ได้แก่ กลุ่มผู้บริหารองค์การบริหารส่วนตำบล กลุ่มฝ่ายปกครองระดับตำบลและหมู่บ้าน กลุ่มข้าราชการในพื้นที่ กลุ่มเกษตรกร และกลุ่มประชาชนทั่วไป เครื่องมือในการเก็บรวมรวบข้อมูลประกอบด้วยหลายส่วนได้แก่ แบบสอบถาม การสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง การสนทนากลุ่ม การประชุมระดมสมอง และการประชุมเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม และการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณใช้สถิติพื้นฐานในการวิเคราะห์ข้อมูล ส่วนข้อมูลเชิงคุณภาพใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหา (Content analysis) และการวิเคราะห์แก่นสาระ (thematic analysis) แล่วนำเสนอเชิงพรรณนาความ ผลการวิจัยพบว่า (1) การพัฒนาการขับเคลื่อนสังคมอุดมปัญญาประชาธิปไตยชุมชน พบว่า ทำให้ได้กรอบแนวคิดที่ทำให้เกิดสังคมอุดมปัญญาประชาธิปไตย ได้แก่วิถีปัจเจกบุคคล วิถีประชา และ ระบบกลไกทางสังคม  (2) การพัฒนาผลิตผลทางการเกษตรที่มีคุณภาพและปลอดภัยเพื่อพัฒนาสู่เกษตรกรรมยั่งยืนของชุมชน พบว่า ควรที่จะสร้างหรือพัฒนารูปแบบการผลิตผักที่ปลอดภัยให้กับชุมชนดังกล่าว เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้และเป็นแหล่งผลิตผักปลอดภัยจากสารเคมีเพื่อใช้บริโภคและจำหน่ายให้กับชุมชน (3) การพัฒนารูปแบบการจัดการสิ่งแวดล้อมชุมชนอย่างยั่งยืน พบว่า สภาพปัญหาสิ่งแวดลอมในชุมชน คือ ปัญหาการจัดการขยะมูลฝอยในชุมชน โดยจากปัญหาดังกล่าวได้ส่งผลกระทบ ต่าง ๆ มากมายต่อสิ่งแวดล้อมในชุมชน  (4) การพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนอย่างยั่งยืนบนฐานทรัพยากรธรรมชาติและภูมิปัญญาท้องถิ่นตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง พบว่า สมาชิกในชุมชนรวมกันกำหนดแนวทางในการแก้ไขปัญหาและความต้องการของตนเอง เพื่อวางแผนพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนและแผนปฏิบัติการด้วยเทคนิค AIC  (5) การพัฒนาระบบและกลไกการบริหารจัดการภาครัฐเพื่อสนับสนุนการพัฒนาชุมชนต้นแบบบนพื้นฐานคุณธรรมและความโปร่งใส พบว่า จุดเด่นด้านการบริหารองค์การบริหารส่วนตำบลแก่งเลิงจาน ผู้บริหาร มีภาวะผู้นำสูง เน้นการบริหารงานแบบการมีส่วนร่วม ในการแก้ไขปัญหา เน้นความสามัคคีในการทำงานของบุคลากรในองค์กร  และ (6) การสร้างรูปแบบการดูแลสุขภาพประชาชนด้วยสมุนไพรพื้นบ้าน พบว่า (ก) ภาครัฐ มีความต้องการให้เกิดการสร้างเครือข่ายระหว่างภาครัฐและชุมชนในการส่งเสริมการใช้สมุนไพรในการดูแลสุขภาพที่ชัดเจน (ข) ภาคชุมชน เพื่อให้ได้แนวทางในการจัดกิจกรรมในการดูแลสุขภาพชุมชน พบว่า กลุ่มเป้าหมายมีการใช้สมุนไพรในการดูแลสุขภาพ ในภาพรวมมีการใช้สมุนไพรดูแลสุขภาพอยู่ในระดับบางครั้ง โดยมีคะแนนเฉลี่ยเท่ากับ 2.27 (S.D. = 0.52)