ชีวิตที่เปลี่ยนไป: ปรากฏการณ์การปรับตัวของนักเรียนในบริบทครอบครัวแยกทาง
คำสำคัญ:
การปรับตัว, นักเรียน, ครอบครัวแยกทาง, ปรากฏการณ์วิทยาบทคัดย่อ
ปัจจุบันสถาบันครอบครัวกำลังเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงในหลากหลายมิติ โดยหนึ่งในปรากฏการณ์ที่มีแนวโน้มเป็นปัญหาเพิ่มขึ้นในสังคมคือ ปรากฏการณ์การแยกทางในครอบครัว ซึ่งส่งผลให้นักเรียนต้องอาศัยอยู่ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงภายในครอบครัวอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องมีการวิจัยเกี่ยวกับการปรับตัวของนักเรียนในบริบทดังกล่าว โดยการวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพแบบปรากฏการณ์วิทยา มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการปรับตัวของนักเรียนในบริบทครอบครัวแยกทาง กลุ่มเป้าหมาย คือ นักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนต้นและตอนปลาย จำนวน 6 คน ซึ่งมาจากครอบครัวแยกทาง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือ ผู้วิจัยผ่านการสัมภาษณ์เชิงลึก และการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยใช้โปรแกรม ATLAS.ti ผลการวิจัยพบว่า นักเรียนมีรูปแบบการปรับตัวที่หลากหลาย ขึ้นอยู่กับประสบการณ์ส่วนตัวและบริบทของแต่ละบุคคล ซึ่งประกอบด้วย 4 ด้าน ตามกรอบแนวคิดทฤษฎีการปรับตัวของรอย ดังนี้ 1) ด้านร่างกาย พบปัญหาสุขภาพที่เกี่ยวข้องกับความเครียด เช่น ไมเกรน นอนไม่หลับ ภาวะซึมเศร้า และพฤติกรรมทำร้ายตนเอง 2) ด้านอัตมโนทัศน์ พบความรู้สึกสูญเสีย ความไม่มั่นคง และการเปลี่ยนแปลงภาพลักษณ์ตนเอง 3) ด้านบทบาทหน้าที่ พบความกังวลเรื่องการเรียนและอนาคต ขณะเดียวกันก็มีแรงจูงใจเพิ่มขึ้นในบางราย และ 4) ด้านการพึ่งพาระหว่างกัน พบว่าการสนับสนุนจากครอบครัว เพื่อน และครูมีผลต่อการปรับตัวของนักเรียนอย่างมาก ผลการวิจัยสะท้อนให้เห็นถึงประโยชน์ต่อการพัฒนากลยุทธ์ช่วยเหลือนักเรียนกลุ่มเปราะบาง การพัฒนานโยบายสนับสนุนทางจิตใจ และเป็นประโยชน์ต่อการประยุกต์ใช้ผลการวิจัยเชิงนโยบายผ่านระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนในการติดตามนักเรียนที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงหรือกลุ่มเปราะบางอย่างต่อเนื่องต่อไปในอนาคต
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. (2566). แผนปฏิบัติการด้านครอบครัว พ.ศ. 2566–2570. กรุงเทพฯ: กรมกิจการสตรีและสถาบันครอบครัว.
จิดาภา ผูกพัน, ศุทธินี ปิยะสุวรรณ์ และ กนกจันทร์ เขม้นการ (2561) สุขภาวะทางจิตของเด็กวัยรุ่นที่ครอบครัวแยกทาง: การศึกษาเชิงปรากฏการณ์วิทยา. วารสารการพยาบาลและสุขภาพจิต, 15(2), 45-56. จาก https://he01.tci-haijo.org/index.php/bcnbangkok/article/view/191017/133467.
น้ำทิพย์ เกตุกาญจน์พาณิชย์. (2566). การศึกษาผลกระทบทางจิตใจและการปรับตัวของบุตรที่เกิดจากการหย่าร้างของครอบครัว. (วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต คณะสังคมศาสตร์). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2566). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13. จาก https://www.nesdc.go.th/ewt_dl_link.php?nid=3515.
Amato, P. R. (2021). The impact of divorce on children: An overview. Journal of Marriage and Family, 83(2), 105-120.
Buchanan, T. W., Johnson, L. W., & Miller, R. L. (2020). The role of teacher and family support in child adjustment following parental divorce. Journal of Educational Psychology, 112(5), 701-717.
Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2018). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (4th ed.). Sage Publications.
Emerson, R. M., Fretz, R. I., & Shaw, L. L. (2011). Writing ethnographic fieldnotes (2nd ed.). University of Chicago Press.
Epstein, J. L. (2011). School, family, and community partnerships: Preparing educators and improving schools (2nd ed.). Routledge.
Furstenberg, F. F., & Cherlin, A. J. (2023). Divorce and the well-being of children. Family Relations, 72(4), 650-664.
Kelly, J. B., & Emery, R. E. (2022). Children’s adjustment following divorce: Risk and resilience perspectives. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 63(1), 34-45.
Lee, J., Ward, K. P., & Chang, O. D. (2021). Impact of parental support on children’s emotional health during COVID-19. Child Development, 92(5), 1951–1967.
Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Sage: Thousand Oaks, 289-331. Form http://dx.doi.org/10.1016/0147-1767(85)90062-8.
Polit, D. F., & Beck, C. T. (2014). Essentials of nursing research: Appraising evidence for nursing practice (8th ed.). Wolters Kluwer.
Roy, C., & Andrews, H. A. (1999). The Roy adaptation model (2nd ed.). Stamford, CT: Appleton & Lange.
Roy, C. (1999). Introduction to nursing: An adaptation model (2nd ed.). Prentice Hall.
UNESCO. (2022). Adapting education systems during the COVID-19 pandemic: A global analysis. Form https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000380512.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 มหาวิทยาลัยพะเยา
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ผู้นิพนธ์ต้องรับผิดชอบข้อความในบทนิพนธ์ของตน มหาวิทยาลัยพะเยาไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยกับบทความที่ตีพิมพ์เสมอไป ผู้สนใจสามารถคัดลอก และนำไปใช้ได้ แต่จะต้องขออนุมัติเจ้าของ และได้รับการอนุมัติเป็นลายลักษณ์อักษรก่อน พร้อมกับมีการอ้างอิงและกล่าวคำขอบคุณให้ถูกต้องด้วย
The authors are themselves responsible for their contents. Signed articles may not always reflect the opinion of University of Phayao. The articles can be reproduced and reprinted, provided that permission is given by the authors and acknowledgement must be given.
