ปริทรรศน์ความยั่งยืนที่เปลี่ยนวิถีวัฒนธรรม การเรียนรู้สังคมศึกษา
คำสำคัญ:
ความยั่งยืน, การเรียนรู้แบบโครงงานเป็นฐาน (Project-based Learning) , การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ , การพัฒนาอย่างยั่งยืนในบริบทการศึกษาบทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อปริทัศน์การบูรณาการแนวคิดความยั่งยืนในวิชาสังคมศึกษาผ่านการเรียนรู้แบบโครงงานเป็นฐาน (Project-based Learning) โดยมุ่งเน้นการพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์ การแก้ปัญหา และการตระหนักรู้ในประเด็นการพัฒนาที่ยั่งยืน วิธีการศึกษาประกอบด้วยการวิเคราะห์เอกสารและกรณีศึกษาที่เกี่ยวข้อง ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่าการเรียนรู้แบบโครงงานเป็นฐาน (Project-based Learning) สามารถช่วยให้นักเรียนเข้าใจผลกระทบของปัญหาสิ่งแวดล้อม สังคม และเศรษฐกิจในบริบทท้องถิ่น ขณะเดียวกันยังพบข้อจำกัดในด้านทรัพยากรและการประยุกต์ใช้ในหลักสูตร บทความเสนอแนวทางแก้ไขผ่านการประสานความร่วมมือกับชุมชน การปรับปรุงหลักสูตร และการประเมินผลที่เน้นคุณภาพ เพื่อส่งเสริมการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
ดังนั้น การเรียนรู้แบบโครงงานเป็นฐาน (Project-based Learning) ส่งเสริมทักษะสำคัญ เช่น การคิดวิเคราะห์ การแก้ปัญหา และการทำงานร่วมกัน โดยเชื่อมโยงความรู้สู่ชีวิตจริงและความยั่งยืน แตกต่างจากการสอนแบบท่องจำที่จำกัดความเข้าใจลึกซึ้ง การเรียนรู้แบบโครงงานเป็นฐาน (Project-based Learning) ช่วยสร้างนักเรียนที่มีส่วนร่วม ตระหนักถึงบทบาทในสังคม และพัฒนาที่ยั่งยืน
References
กระทรวงศึกษาธิการ. (2551). หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551. ม.ป.พ.
แจ่มนภา ล้ำจุมจัง, สุนันทา กลิ่นถาวร และ ธรัช อารีราษฎร์. (2566). การสังเคราะห์รูปแบบการเรียนรู้แบบโครงงานด้วยเทคโนโลยีดิจิทัล เพื่อส่งเสริมการคิดวิเคราะห์. วารสารวิชาการการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ, 9(1), 87-99. จาก https://ph02.tci-thaijo.org/index.php/project-journal/article/view/249329.
ชญาณี ขวัญชูนุช. (2564). การจัดการเรียนรู้โดยใช้เกมจำลองสถานการณ์ (Simulation gaming): Tropical Paradise วิชาการบริหารและการจัดการท่องเที่ยว 1. DeSec-Journal Articles, 105-109. จาก https://ir.swu.ac.th/jspui/handle/123456789/27931.
ชรินทร์ มั่งคั่ง. (2565). ปัญญาการสอนสังคมศึกษา. เชียงใหม่: ลานนาการพิมพ์.
ฐิฏิภัทร์ เดชพิพัฒน์วรกุล, กฤษณา คิดดี และ ศิริรัตน์ เพ็ชร์แสงศร. (2563). ผลการจัดการเรียนรู้โดยใช้โครงงานสะตีมเป็นฐานด้วยกระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรมที่มีต่อความสามารถในการแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร, 25(1), 117-130.
ธันย์พศุตม์ พรหมมา. (2566). การพัฒนาการเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐาน (PBL) วิชาภูมิศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6. วารสารครุศาสตร์วิชาการ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย, 8(2), 173-186. จาก https://so05.tci-thaijo.org/index.php/jeducrru/article/view/265169.
ธีรพัฒน์ วงศ์คุ้มสิน และ เฉลิมขวัญ สิงห์วี. (2563). การจัดการเรียนรู้แบบใช้โครงงานเป็นฐาน เพื่อพัฒนาการเรียนรู้ด้วยการนำตนเอง. วารสารสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, 46(1), 218-253. จาก https://so04.tci-thaijo.org/index.php/socku/article/view/241841.
พจนา มาโนช. (2567). ปรัชญาการศึกษาตามหลักปรัชญาหลังนวยุคสายกลาง. วารสารสถาบันพอดี, 1(9), 1-14. จาก https://so16.tci-thaijo.org/index.php/IS-J/article/view/1025.
พิชญา กล้าหาญ และ วิสูตร โพธิ์เงิน. (2564). การพัฒนากิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวคิดกระบวนการคิดเชิงออกแบบร่วมกับการจัดการเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐาน เพื่อส่งเสริมความเป็นนวัตกรของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4. วารสารครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 49(2), 1-16. DOI: 10.58837/CHULA.EDUCU.49.2.13.
วิภาพรรณ พินลา และ วิภาดา พินลา. (2561). การจัดการเรียนรู้สังคมศึกษาในยุคศตวรรษที่ 21. กรุงเทพฯ: ศูนย์หนังสือแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ศูนย์วิจัยอนาคตศึกษา ฟิวเจอร์เทลส์ แล็บ. (2564). อนาคตของความยั่งยืน. กรุงเทพฯ: บริษัทต้นกล้าการพิมพ์ จํากัด.
สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. (2564). การประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อม. สืบค้น 16 พฤศจิกายน 2567, จาก https://sdgs.nesdc.go.th/sdgs/.
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (ม.ม.ป.). เกี่ยวกับ SDGs.
สืบค้น 14 พฤศจิกายน 2567, จาก https://alumni.mahidol.ac.th/sustainability/.
แสงงาม นิธิภคพันธ์, ทัศนีย์ มูลคำปลิว, ดวงจันทร์ แก้วกงพาน, ชิสาพัชร์ ชูทอง และ สุดาภรณ์ สืบสุตัน. (2564). การจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์โดยใช้ชุมชนเป็นฐาน (Community Based Learning: CBL) เพื่อส่งเสริมผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิทยาศาสตร์และทักษะ ในศตวรรษที่ 21 ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1. วารสารสหวิทยาการเพื่อการพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์, 11(1), 111-125. จาก https://so06.tci-thaijo.org/index.php/GRAURU/article/view/246734.
อุไรวรรณ คัชพงษ์ และ ประจบ ขวัญมั่น. (2566). การประเมินโครงการส่งเสริมความสัมพันธ์ระหว่างโรงเรียนกับชุมชนของสถานศึกษาขนาดเล็ก สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษากำแพงเพชร. วารสารการพัฒนาชุมชนและคุณภาพชีวิต, 11(3), 248–259. จาก https://so02.tci-thaijo.org/index.php/JCDLQ/article/view/263636.
อำพร ดัชถุยาวัตร และ ลดาวัลย์ มะลิไทย. (2566). การจัดกิจกรรมการเรียนรู้สังคมศึกษาเพื่อส่งเสริมความเป็นพลเมืองโลกในผู้เรียน. วารสารมหาจุฬาคชสาร, 14(1), 63-74. จาก https://so06.tci-thaijo.org/index.php/gajasara/article/view/264731.
Buchanan, L. B., & Crawford, E. O. (2015). Teaching for sustainability in a social studies methods course: Opportunities and challenges. Social Studies Research and Practice, 10(2), 135-156.
Farrell, A., & Hart, M. (2010). What does sustainability really mean? The search for useful indicators. Environment: Science and Policy for Sustainable Development, 40(9), 4-31.
Giovannoni, E., & Fabietti, G. (2014). What is sustainability? A review of the concept and its applications. In C. Busco, M. L. Frigo, A. Riccaboni, & P. P. Quattrone (Eds.), Integrated reporting, 21-40.
Leal Filho, W., Raath, S., Lazzarini, B., Vargas, V. R., de Souza, L., Anholon, R., Quelhas, O. L. G., Haddad, R., Klavins, M., & Orlovic, V. L. (2018). The role of transformation in learning and education for sustainability. Journal of Cleaner Production, 199, 286–295. Form: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.07.017.
Panagiotakopoulos, P., Espinosa, A., & Walker, J. (2015). Integrated sustainability management for organizations. Kybernetes, 44(6/7), 984-1004. Form: https://doi.org/10.1108/K-12-2014-0291.
Rabie, M. (2016). A theory of sustainable sociocultural and economic development. Springer.
Ramsey, J. L. (2015). On not defining sustainability. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 28(6), 1075–1087.
Roseland, M. (2000). Sustainable community development: Integrating environmental, economic, and social objectives. Progress in Planning, 54, 73–132.
Salas-Zapata, W. A., & Ortiz-Muñoz, S. M. (2019). Analysis of meanings of the concept of sustainability. Sustainable Development, 27(1), 153-161.
THAIRATH ONLINE. (2023). รู้จัก SDGs กับ 17 เป้าหมาย “การพัฒนาที่ยั่งยืน" มุ่งรักษาสิ่งมีชีวิตทุกชนิดบนโลก. Future perfect. สืบค้น 16 พฤศจิกายน 2567, จาก https://www.thairath.co.th/futureperfect/articles/2722753.
World Commission on Environment and Development. (1987). Our common future. Oxford University Press.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2024 มหาวิทยาลัยพะเยา
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ผู้นิพนธ์ต้องรับผิดชอบข้อความในบทนิพนธ์ของตน มหาวิทยาลัยพะเยาไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยกับบทความที่ตีพิมพ์เสมอไป ผู้สนใจสามารถคัดลอก และนำไปใช้ได้ แต่จะต้องขออนุมัติเจ้าของ และได้รับการอนุมัติเป็นลายลักษณ์อักษรก่อน พร้อมกับมีการอ้างอิงและกล่าวคำขอบคุณให้ถูกต้องด้วย
The authors are themselves responsible for their contents. Signed articles may not always reflect the opinion of University of Phayao. The articles can be reproduced and reprinted, provided that permission is given by the authors and acknowledgement must be given.
