การพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากผ่านทุนทางวัฒนธรรม: กรณีศึกษากลุ่มชาติพันธุ์มอญบ้านวังกะ ตำบลหนองลู อำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มุ่งศึกษาการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากผ่านการใช้ทุนทางวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์มอญบ้านวังกะ ตำบลหนองลู อำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสังเคราะห์ทุนทางวัฒนธรรมของชุมชนบ้านวังกะ วิเคราะห์บทบาทของทุนทางวัฒนธรรมในการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก และค้นหาแนวทางในการใช้ทุนเหล่านี้เพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มและยกระดับคุณภาพชีวิตของชุมชน การวิจัยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ประยุกต์วิธีวิจัยเชิงมานุษยวิทยา กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยประชากร 25 คน มีความรู้และประสบการณ์เกี่ยวกับวัฒนธรรมและเศรษฐกิจของชุมชน การเก็บรวบรวมข้อมูลใช้วิธีการสัมภาษณ์เจาะลึก การสนทนากลุ่ม และการสังเกตการณ์ในพื้นที่ การสร้างเครื่องมือวิจัยประกอบด้วยการสร้างแบบสัมภาษณ์เชิงโครงสร้างและแบบกึ่งโครงสร้าง เพื่อให้สามารถเก็บข้อมูลที่ครอบคลุมและเชิงลึก การวิเคราะห์ข้อมูลใช้การวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) และการวิเคราะห์แนวคิด (Thematic Analysis) โดยใช้วิธีการสามเส้า (Triangulation) เพื่อเพิ่มความน่าเชื่อถือของผลการศึกษา

ผลการศึกษาพบว่ากลุ่มชาติพันธุ์มอญบ้านวังกะมีทุนทางวัฒนธรรมที่หลากหลายและลึกซึ้ง ประกอบด้วยความเชื่อทางศาสนา พิธีกรรมดั้งเดิม เช่น ประเพณีลอยเรือสะเดาะห์เคราะห์และประเพณีสงกรานต์มอญบ้านวังกะ ซึ่งจัดขึ้นทุกปีและมีความสำคัญต่อการสร้างรายได้ให้กับชุมชน โดยสามารถดึงดูดนักท่องเที่ยวจำนวนมากทั้งในและนอกพื้นที่ ก่อให้เกิด
การกระจายรายได้สู่ชุมชนในหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นการเก็บค่าเข้าชมงาน ค่าที่พัก ค่าอาหารและเครื่องดื่ม รวมถึงการขายของที่ระลึกและผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น เช่น ผ้าทอมอญ เครื่องประดับ และงานหัตถกรรมต่าง ๆ จากการสำรวจพบว่ารายได้เฉลี่ยของชุมชนเพิ่มขึ้นประมาณ 30% ในช่วงการจัดกิจกรรมประเพณีใหญ่ โดยเฉพาะในช่วงเทศกาลสงกรานต์ที่มีนักท่องเที่ยวเข้ามากว่า 3,000 คน/ปี ส่งผลให้เกิดรายได้หมุนเวียนในชุมชนมากกว่า 500,000 บาทต่อปี การใช้ทุนทางวัฒนธรรมเหล่านี้ไม่เพียงแต่ช่วยรักษาและส่งต่ออัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของชุมชนมอญบ้านวังกะ แต่ยังมีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมการท่องเที่ยว เชิงวัฒนธรรมและสร้างความร่วมมือทางเศรษฐกิจที่ยั่งยืน แนวทางการใช้ทุนทางวัฒนธรรมดังกล่าวสามารถเพิ่มมูลค่าและสร้างความยั่งยืนทางเศรษฐกิจของชุมชนได้อย่างมีประสิทธิภาพ เป็นเครื่องมือสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก และสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชนมอญบ้านวังกะในระยะยาว