วาทกรรมวิเคราะห์เชิงวิพากษ์ว่าด้วยเรื่อง อุดมการณ์ทางเพศของเพศทางเลือกผ่านแบบเรียนของไทย

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยนี้มุ่งศึกษาเพื่อวิเคราะห์อุดมการณ์ทางเพศด้วยกลวิธีทางภาษาผ่านภาพตัวแทนกลุ่มเพศทางเลือกในตัวบทเรียนหนังสือรายวิชาสุขศึกษาพื้นฐานมัธยมศึกษาตอนปลาย ตามแนววาทกรรมวิเคราะห์เชิงวิพากษ์ โดยเก็บข้อมูลจากสำนักพิมพ์ 5 สำนักพิมพ์ ได้แก่ พัฒนาคุณภาพวิชาการ, วัฒนาพานิช, สกสค., อักษรเจริญทัศน์ และเอมพันธ์ 

จากผลการศึกษาพบว่าหนังสือเรียนสุขศึกษาไม่ได้มุ่งเน้นแต่เพียงการให้ความรู้ในรายวิชา แต่ยังมีการแฝงกลวิธีการนำเสนอภาพตัวแทนกลุ่มเพศทางเลือกไว้ด้วย เช่น การใช้คำอ้างถึง การใช้คำมูลบท การใช้คำปรากฏร่วมกัน และการใช้วัจนกรรม ซึ่งกลวิธีเหล่านี้สะท้อนให้เห็นถึงความคิดและทัศนคติบางประการในการนำเสนอภาพตัวแทนของกลุ่มผู้ที่มีความหลากหลายทางเพศในมุมมองต่าง ๆ ยกตัวอย่างเช่น การนำเสนอภาพตัวแทนผู้กลุ่มเพศทางเลือกที่พึงประสงค์ ได้แก่ สังคมพหุวัฒนธรรมเป็นรูปแบบของสังคมที่ยอมรับความแตกต่างและความเท่าเทียมกันในศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ รวมถึงความหลากหลายทางเพศและวิถีทางเพศ และการนำเสนอภาพตัวแทนผู้กลุ่มเพศทางเลือกที่ไม่พึงประสงค์ ได้แก่ ความรุนแรงทางวัฒนธรรมในเรื่องเพศความเชื่อที่ว่า เพศตามธรรมชาติมีเพียงเพศชายและเพศหญิง ส่วนเพศอื่น ๆ “ไม่ธรรมชาติ " จึงส่งผลให้เกิดการกลั่นแกล้งกีดกันคนข้ามเพศในสังคม ซึ่งโยงนำไปสู่ปัจจัยทางสังคมวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ แนวคิดดั้งเดิมของคนในสังคม กฎหมายที่เกี่ยวข้อง ร่วมไปถึงการนำเสนอปรากฏการณ์ต่าง ๆ ของกลุ่มผู้ที่มีความหลากหลายทางเพศในสังคมผ่านสื่อสาธารณะเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ ทั้งนี้ผลการวิจัยก็แสดงให้เห็นถึงการสร้างภาพตัวแทนกลุ่มเพศทางเลือกในหนังสือเรียนเมื่อพิจารณาเทียบกับเหตุการณ์ในสังคมที่แสดงให้เห็นการปรับเปลี่ยนความคิดเรื่องเพศสภาวะแล้ว พบว่าการปรับปรุงเนื้อหาของหนังสือเรียนสุขศึกษาในระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายแม้จะแสดงพัฒนาการที่สำคัญและมีการนำเสนอเกี่ยวกับกลุ่มเพศทางเลือกมากยิ่งขึ้นแต่ก็ยังปรับเปลี่ยนได้ไม่ทันการเปลี่ยนแปลงในสังคมด้วยเหตุนี้อาจนำไปสู่การผลิตซ้ำความไม่เท่าเทียมระหว่างเพศได้