การเล่นพื้นบ้านของเด็กล้านนากับการส่งเสริมพหุปัญญา
คำสำคัญ:
การเล่นพื้นบ้านของเด็ก, ล้านนา, คติชนวิทยา, ทฤษฎีพหุปัญญาบทคัดย่อ
การวิจัยเชิงคุณภาพเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์การวิจัยเพื่อศึกษาองค์ประกอบของการเล่นพื้นบ้านของเด็กล้านนา และเพื่อวิเคราะห์ว่าการเล่นแต่ละชนิดนั้นมีส่วนช่วยส่งเสริมทักษะของเด็กในด้านใดบ้างตามทฤษฎีพหุปัญญาของโฮเวิร์ด การ์ดเนอร์ โดยศึกษาข้อมูลการเล่นพื้นบ้านล้านนาจำนวน 145 ชนิดจากเอกสารและการปฏิบัติงานภาคสนามด้วยวิธีการทางคติชนวิทยา โดยเก็บรวบรวมข้อมูลจากผู้ให้ข้อมูลจำนวน 20 คน ที่ใช้วิธีการคัดเลือกผู้ให้ข้อมูลตามสะดวกและสมัครใจ ผลการศึกษาพบว่า องค์ประกอบของการเล่นพื้นบ้านของเด็กล้านนาแบ่งออกเป็น 7 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) วัตถุประสงค์ของการเล่น 2) จำนวนผู้เล่น 3) สถานที่เล่น 4) กติกาและวิธีการเล่น 5) บทร้องประกอบการเล่น 6) อุปกรณ์ประกอบการเล่น และ 7) เพศที่นิยมเล่นการเล่นนั้น และการเล่นพื้นบ้านของเด็กล้านนาทุกชนิดมีส่วนช่วยในการส่งเสริมพหุปัญญาของเด็ก โดยปัญญาด้านร่างกายและการเคลื่อนไหวปรากฏพบในทุกการเล่น ปัญญาด้านมนุษยสัมพันธ์หรือการเข้าใจผู้อื่น และปัญญาด้านการเข้าใจตนเอง มักจะเกิดขึ้นควบคู่กันไปและมักพบในการเล่นที่มีผู้เล่นมากกว่า 2 คนหรือเล่นเป็นทีม ปัญญาด้านภาษา และปัญญา ด้านดนตรี เป็นปัญญาอีกสองด้านที่มักปรากฏควบคู่กันไปเช่นกัน แต่พบในการเล่นไม่กี่ชนิดและไม่มีความชัดเจนของการส่งเสริมปัญญาสองด้านนี้มากนัก ปัญญาด้านตรรกศาสตร์และคณิตศาสตร์และปัญญาด้านมิติสัมพันธ์ ปรากฏพบในการเล่นบางชนิด แต่ไม่ชัดเจนมากเช่นกัน ส่วนปัญญาด้านธรรมชาติวิทยา มักสัมพันธ์กับการเล่นที่ใช้สถานที่กลางแจ้งหรือสถานที่ธรรมชาติ ซึ่งในปัจจุบันนี้มีแนวโน้มจะพบการเล่นในกลุ่มนี้น้อยลง เนื่องจากสภาพแวดล้อมและสภาพสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป ผลการศึกษาวิจัยนี้สามารถนำไปต่อยอดในปฏิบัติการการศึกษาในโรงเรียนในรายวิชาพละศึกษา และผู้ปกครองสามารถนำไปปรับประยุกต์เพื่อให้บุตรหลานเกิดพัฒนาการหรือพหุปัญญาในหลายด้าน
เอกสารอ้างอิง
เกศสุดา แสนนามวงษ์. (2559). การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนกิจกรรมแนะแนวโดยใช้ทฤษฎีพหุปัญญาเป็นฐานเพื่อพัฒนาทักษะชีวิต สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1. วารสารราชพฤกษ์, 14(2), 91-98.
ทัดดาว ส่องแสงจันทร์ และคณะ. (2557). การพัฒนาเครื่องมือประเมินปัญญาทางภาษาตามทฤษฎีพหุปัญญาสำหรับเด็กปฐมวัย. วารสารการวัดผลการศึกษา มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 20(1), 88-102.
ธนลาวัณย์ เพียรค้า. (2561). การจัดหลักสูตรการศึกษาบนฐานทฤษฎีพหุปัญญาของโรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร(ฝ่ายมัธยม). วารสารเกษมบัณฑิต, 19(2), 169-181.
นฏกร ประมายันต์ และคณะ. (2558). การพัฒนาระบบการสอนตามแนวทฤษฎีพหุปัญญาบนเครือข่ายอินเตอร์เน็ท. วารสารมหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์, 7(1), 58-70.
เนตรดาว มุ่งหมาย, ประสาท เนืองเฉลิม, และประยูร วงศ์จันทรา. (2556). ผลการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ตามแนวคิดพหุปัญญา เรื่อง บรรยากาศในชีวิตประจำวัน ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา, 1(2), 2-9.
มนิษวาส จินตพิทักษ์ และธิตินัดดา จินาจันทร์. (15 ตุลาคม 2556). การสูญหายของการละเล่นพื้นบ้านของเด็กล้านนา “มรดกวัฒนธรรมเอเชียที่ถูกลืม : รู้รักษา สืบสาน” (Asian Forgotten Heritage: Perception, Preservation and Presentation). ICOMOS Thailand. เชียงใหม่: คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์. (2542). สารานุกรมวัฒนธรรมไทยภาคเหนือ เล่ม 1-11. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย.
มัลลิกา คณานุรักษ์. (2550). คติชนวิทยา. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์.
เรณู อรรฐาเมศร์. (2535). คติชนวิทยา. เชียงใหม่: โครงการพัฒนาตำรา คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ สถาบันราชภัฏเชียงใหม่.
วาสนา จักร์แก้ว และคณะ. (2559). การประยุกต์ใช้ของเล่นพื้นบ้านล้านนา: เพื่อส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัย. วารสารการวิจัยกาสะลองคำ, 10(2), 27-36.
วัฒนา ปุญญฤทธิ์. (2553). การเล่นที่ไม่ใช่เรื่องเล่น ๆ. โครงการบริการนวัตกรรมทางวิชาการด้านการศึกษาปฐมวัย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต.
Cemore, J. J. (2005). What is make-believe play?: preschool teachers’ perspectives. USA: Iowa State University.
Davis, K., [et al]. (2011). The Theory of Multiple Intelligences, in Robert J. Sternberg, The Cambridge Handbook of Intelligence (2nd edition). USA: Cambridge University Press.
Kostelnik, M J., [et al]. (1998). Guiding Children’s Social Development. USA: Michigan State University.
Van Hoorn, J., [et al]. (2003). Play at the Center of the Curriculum. USA: Pearson Education, Inc.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2023 มหาวิทยาลัยพะเยา
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ผู้นิพนธ์ต้องรับผิดชอบข้อความในบทนิพนธ์ของตน มหาวิทยาลัยพะเยาไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยกับบทความที่ตีพิมพ์เสมอไป ผู้สนใจสามารถคัดลอก และนำไปใช้ได้ แต่จะต้องขออนุมัติเจ้าของ และได้รับการอนุมัติเป็นลายลักษณ์อักษรก่อน พร้อมกับมีการอ้างอิงและกล่าวคำขอบคุณให้ถูกต้องด้วย
The authors are themselves responsible for their contents. Signed articles may not always reflect the opinion of University of Phayao. The articles can be reproduced and reprinted, provided that permission is given by the authors and acknowledgement must be given.
