มหาตมะ คานธี: การพิสูจน์ความจริงบนเส้นทางแห่งสันติด้วยวิธีสัตยาเคราะห์

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดของมหาตมา คานธี ที่ใช้วิธีสัตยาเคราะห์ อันหมายถึง การยึดถือในความจริงเพื่อเรียกร้องให้เกิดสันติในสังคมอินเดีย คานธีเริ่มใช้วิธีการนี้จากการเรียกร้องความเป็นธรรมให้ชาวอินเดียที่ทำงานในแอฟริกาใต้ เมื่อกลับสู่อินเดีย เขาใช้วิธีการเดียวกันนี้เพื่อเรียกร้องความไม่เป็นธรรมให้แก่ประเทศมาตุภูมิของเขา หลักการของสัตยาเคราะห์มี 3 ประการ คือ 1) การถือว่า พระเป็นเจ้าคือสัจจะ 2) การเข้าถึงสัจจะได้ก็ด้วยการยึดหลักอหิงสา และ 3) อหิงสาจะเกิดขึ้นได้ก็ด้วยการอุทิศตนอย่างยิ่งยวด ทั้งสามประการนี้เป็นการพิสูจน์ความจริงของคานธี คือ การเข้าถึงพระเป็นเจ้า ดังนั้น การที่เขาใช้วิธีการสัตยาเคราะห์ต่อสู้กับฝ่ายตรงข้าม จึงเป็นการต่อสู้กับตนเองไปในตัว เพื่อให้ถึงสันติทั้งภายในและภายนอก ภายใน คือ การบรรลุสัจจะของตนเองอันเป็นเสมือนการเข้าถึงพระเป็นเจ้า ภายนอก คือ การบรรลุข้อเรียกร้องความเป็นธรรมแก่ชาวอินเดีย จากที่กล่าวมานี้ จึงเห็นทัศนะของคานธีทั้งขั้นหลักการและปฏิบัติการใน 3 ด้าน ได้แก่ 1) ด้านปรัชญา เป็นแนวคิดทางสายกลางที่เน้นการพัฒนาศักยภาพมนุษย์ โดยเฉพาะการมุ่งเน้นให้บรรลุความเป็นอภิมนุษย์ด้วยการมีศีลธรรมแบบนาย 2) ด้านศาสนา เป็นแนวปฏิบัติที่บูรณาการหลักธรรมทุกศาสนามาปฏิบัติด้วยกันอย่างลงตัว นั่นคือ หลักอหิงสา และสามารถเข้าถึงเป้าหมายทางศาสนาได้ด้วยการมีสัจจะ 3) ด้านภาวะผู้นำ วิธีการของคานธีสามารถชักจูงประชาชนให้ปฏิบัติตามโดยสมัครใจ เขาจึงเป็นผู้นำชั้นยอดที่สามารถนำพาคนอื่นให้ไปนำพาคนต่อ ๆ ไปได้ ภาวะผู้นำของคานธีจึงสมกับสมญานามว่า มหาตมา คือ จิตวิญญาณอันยิ่งใหญ่ จากแนวทางที่คานธีได้ต่อสู้ด้วยหลักการของสัตยาเคราะห์ทั้งสามประการดังกล่าว จึงก่อให้เกิดสันติทั้งภายในและภายนอกอย่างแท้จริง