รูปแบบการพัฒนาสมรรถนะศึกษานิเทศก์ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสมรรถนะและแนวทางการพัฒนาสมรรถนะศึกษานิเทศก์ สำนักงาน เขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา 2) สร้างรูปแบบการพัฒนาสมรรถนะศึกษานิเทศก์ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา และ 3) ประเมินรูปแบบการพัฒนาสมรรถนะศึกษานิเทศก์ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา 

วิธีดำเนินการวิจัยมี 3 ขั้นตอน คือ 1) การศึกษาสมรรถนะและแนวทางการพัฒนาสมรรถนะของศึกษานิเทศก์ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เป็นการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับสมรรถนะหลักและสมรรถนะประจำสายงานของศึกษานิเทศก์ และแนวทางการพัฒนาสมรรถนะ เพื่อนำไปสร้างเป็นแบบสอบถาม จากนั้นจึงนำไปสอบถามผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 9 คน เพื่อตรวจสอบค่าดัชนีความสอดคล้องของเครื่องมือ (IOC) แล้วปรับปรุงตามคำแนะนำของผู้เชี่ยวชาญ 2)  การสร้างรูปแบบการพัฒนาสมรรถนะศึกษานิเทศก์ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เป็นการวิจัยที่การประยุกต์ใช้เทคนิคเดลฟาย (Delphi Technique) ด้วยการสอบถามผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 17 คน เพื่อพิจารณาความเหมาะสมและความเป็นไปได้ของพฤติกรรมบ่งชี้ของสมรรถนะหลักและสมรรถนะประจำ  สายงาน และพิจารณาความเหมาะสมของวิธีพัฒนาสมรรถนะและกระบวนการพัฒนาสมรรถนะ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยค่ามัธยฐาน (Mdn) และค่าพิสัยระหว่างควอไทล์ (inter quartile range)  3) ประเมินรูปแบบการพัฒนาสมรรถนะศึกษานิเทศก์ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา ใช้กลุ่มตัวอย่างเป็นศึกษานิเทศก์ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา จำนวน 42 เขต จำนวน 209 คน คิดเป็นร้อยละ 82.94 ของแบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าสถิตเป็นค่าเฉลี่ย () และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.)

ผลการวิจัยพบว่า

1. ผลการศึกษาสมรรถนะและแนวทางการพัฒนาสมรรถนะศึกษานิเทศก์ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา พบว่า 1.1) สมรรถนะศึกษานิเทศก์ประกอบด้วยสมรรถนะหลักและสมรรถนะประจำสายงาน สมรรถนะหลัก แบ่งออกเป็น 5 ด้าน ได้แก่ คุณธรรม จริยธรรมและความรับผิดชอบ การทำงานเป็นทีม  บริการที่ดี การพัฒนาตนเอง และมุ่งผลสัมฤทธิ์  สมรรถนะประจำสายงานศึกษานิเทศก์ แบ่งออกเป็น 9 ด้าน ได้แก่ ทักษะมนุษย์สัมพันธ์และการสร้างแรงจูงใจ การนิเทศการศึกษา การบริหารจัดการ การพัฒนาหลักสูตรและกระบวนการจัดการเรียนรู้ การติดตามตรวจสอบและประเมินผลการจัดการศึกษา การประกันคุณภาพการศึกษา ภาวะผู้นำทางวิชาการ นโยบายและการวางแผนพัฒนาคุณภาพการศึกษา และด้านการวิจัยนวัตกรรมทางการศึกษาและการทำผลงานทางวิชาการ  1.2) แนวทางการพัฒนาสมรรถนะศึกษานิเทศก์ ประกอบด้วย วิธีการพัฒนาสมรรถนะและกระบวนการพัฒนาสมรรถนะ วิธีการพัฒนาสมรรถนะแบ่งออกเป็น 2 ด้าน คือ วิธีการพัฒนาตนและวิธีการพัฒนางาน  ด้านวิธีการพัฒนาตนเอง แบ่งออกเป็น 9 วิธี ได้แก่ การเรียนรู้สังคม การเรียนรู้ด้วยตนเอง  การศึกษาเพิ่มพูนด้วยตนเอง  การฝึกปฏิบัติตนเอง การกำหนดเป้าหมายชีวิต การวิเคราะห์จุดแข็งจุดอ่อนของตนเอง การวางแผนพัฒนาตนเอง การปรับปรุงตนเอง และการประเมินตนเอง ด้านวิธีการพัฒนางาน แบ่งออกเป็น
   7 วิธี ได้แก่ การศึกษานโยบาย ยุทธศาสตร์และทิศทางการจัดการศึกษาของหน่วยงานต้นสังกัด การปฏิบัติร่วมกันในรูปแบบมนุษย์สัมพันธ์ การทำงานเป็นทีมและกระบวนการประชาธิปไตย การกำหนดเป้าหมายการพัฒนางาน การวางแผนเชิงกลยุทธ์ในการปฏิบัติงานการปรับปรุงงาน  การวิเคราะห์ความต้องการจำเป็น และการประเมินผลการปฏิบัติงานของกลุ่ม กระบวนการพัฒนาสมรรถนะศึกษานิเทศก์ แบ่งออกเป็น 6 ขั้นตอน ได้แก่  ขั้นที่ 1 การศึกษาวิเคราะห์นโยบายและทิศทางการจัดการศึกษา(Policy and Direction of Education Management  ขั้นที่ 2 การวางแผน (Planning) ขั้นที่ 3  การปฏิบัติ (Doing)  ขั้นที่ 4 การประเมินตรวจสอบ (Checking)  ขั้นที่ 5 การปรับปรุง (Acting) และขั้นที่ 6 การทบทวน (Reviewing)  
2. รูปแบบการพัฒนาสมรรถนะศึกษานิเทศก์ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา ประกอบด้วย 3 องค์ประกอบ คือ องค์ประกอบที่ 1 สมรรถนะศึกษานิเทศก์ แบ่งออกเป็นสมรรถนะหลัก 5 ด้าน 13 สมรรถนะ 38 พฤติกรรมบ่งชี้ และสมรรถนะประจำสายงาน แบ่งออกเป็น 9 ด้าน 28 สมรรถนะ 76 พฤติกรรมบ่งชี้ องค์ประกอบที่ 2 วิธีการพัฒนาสมรรถนะศึกษานิเทศก์ แบ่งออกเป็น 2 ด้าน คือ วิธีการพัฒนาตนเอง 9 วิธีและวิธีการพัฒนางาน 7 วิธี  องค์ประกอบที่ 3 กระบวนการ พัฒนาสมรรถนะศึกษานิเทศก์ แบ่งออกเป็น 6 ขั้นตอน
3. ผลการประเมินรูปแบบการพัฒนาสมรรถนะศึกษานิเทศก์ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา พบว่า สมรรถนะหลักและสมรรถนะประจำสายงานของศึกษานิเทศก์มีความเป็นประโยชน์อยู่ในระดับมากที่สุด มีความเป็นไปได้อยู่ในระดับมาก วิธีการพัฒนาสมรรถนะและกระบวนการพัฒนาสมรรถนะศึกษานิเทศก์ มีความเป็นไปได้อยู่ในระดับมาก