นวัตกรรมรูปแบบรายการโทรทัศน์ และการมีส่วนร่วมของคนหูหนวก

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่อง “นวัตกรรมรูปแบบรายการโทรทัศน์และการมีส่วนร่วมของคนหูหนวก” มุ่งเน้นศึกษารายการ “ใจเท่ากัน” ออกอากาศทางสถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส  โดยใช้การสัมภาษณ์เจาะลึก  เพื่อศึกษาถึงปัจจัยในการผลิตรายการ กระบวนการผลิตรายการ และการสื่อสารแบบมีส่วนร่วมของคนหูหนวก ใช้การสนทนากลุ่มเพื่อศึกษาความพึงพอใจและการใช้ประโยชน์ของคนหูหนวกและผู้ชมทั่วไปที่มีต่อรายการ  ผลวิจัยพบว่าปัจจัยสำคัญในการผลิตรายการ  ได้แก่ ปัจจัยด้านผู้ส่งสารและเศรษฐกิจ เนื่องจากรายการ “ใจเท่ากัน” ได้รับการสนับสนุนจากองค์กรผู้ผลิตสื่อเพื่อสนองต่อประโยชน์สาธารณะ ไม่แสวงหา
ผลกำไร  ปัจจัยด้านกฎหมายและเทคโนโลยีผลักดันให้เกิดรายการโทรทัศน์ที่ช่วยให้คนหูหนวกมีสิทธิเสรีภาพในการเปิดรับและเข้าถึงสื่อง่ายขึ้น  โดยพบว่าปัจจัยด้านสังคมและวัฒนธรรมเป็นปัจจัยที่ทำให้รายการโทรทัศน์สำหรับคนหูหนวกในประเทศไทยมีจำนวนน้อย เนื่องจากคนสังคมยังไม่ทราบข้อจำกัดของคนหูหนวก

กระบวนการผลิตรายการและและการสื่อสารแบบมีส่วนร่วมของคนหูหนวก พบว่าเป็นการทำงานร่วมกันระหว่างทีมงานคนหูดีและคนหูหนวก โดยคนหูหนวกได้มีส่วนร่วมในฐานะ ผู้ส่งสาร / ผู้ผลิต / ผู้ร่วมผลิต / ผู้แสดง แต่ยังไม่พบการมีส่วนร่วมในระดับบริหารการศึกษาความพึงพอใจพบว่า ผู้ชมทั้งสองกลุ่มพึงพอใจรายการที่ให้ความรู้ความบันเทิง เปิดโอกาสให้คนหูหนวกได้แสดงศักยภาพ และปลุกจิตสำนึกคนในสังคม การนำเสนอเนื้อหาด้วยภาษามือและคำบรรยาย เพราะช่วยให้คนหูหนวกรับชมรายการได้อย่างเข้าใจและมีอรรถรสมากขึ้น โดยผู้ชมคนหูหนวกชื่นชอบเนื้อหาที่เกี่ยวกับการประกอบอาชีพเป็นพิเศษ อย่างไรก็ตามพบว่าผู้ชมทั้งสองกลุ่มไม่พึงพอใจวันและเวลาออกอากาศ  คำบรรยายมีขนาดเล็ก รวมทั้งไม่รู้จักแขกรับเชิญที่มาร่วมรายการ

การศึกษาการใช้ประโยชน์พบว่า ผู้ชมทั้งสองกลุ่มนำสาระความรู้ไปปรับใช้ในชีวิตประจำวัน โดยผู้ชมคนหูหนวกใช้เป็นหัวข้อในการสนทนาสร้างความสัมพันธ์ในครอบครัวและสร้างแรงบันดาลใจ ส่วนผู้ชมทั่วไปใช้ประโยชน์ในการปลุกจิตสำนึกให้เห็นถึงสิทธิความเท่าเทียมกันของคนหูหนวก