มุมมองเกี่ยวกับแนวทางการทำวิจัยด้านสังคมศาสตร์โดยใช้แบบจำลองสมการโครงสร้าง
คำสำคัญ:
วิจัยด้านสังคมศาสตร์, แบบจำลองสมการโครงสร้างบทคัดย่อ
การใช้เทคนิคแบบจำลองสมการโครงสร้างทดสอบสมมติฐานกับข้อมูลเชิงประจักษ์เพื่อยืนยันแนวคิดทฤษฎี มีส่วนช่วยยกระดับองค์ความรู้ด้านสังคมศาสตร์อย่างมีนัยสำคัญ ทั้งนี้ ผู้เชี่ยวชาญด้านแบบจำลองสมการโครงสร้างได้นำเสนอกระบวนการวิจัยทั้งแบบปกติ (Direct Approach) และแบบ 2 ขั้นตอน (Two-Step Approach) เพื่อเป็นทางเลือกให้ผู้วิจัยนำไปใช้และช่วยลดปัญหาในระหว่างทำวิจัย จากการทบทวนบทความวิจัยของประเทศไทยที่ใช้เทคนิคแบบจำลองสมการโครงสร้าง ผู้เขียนได้ตั้งข้อสังเกตุว่า งานวิจัยบางส่วนไม่ได้แสดงผลการวิเคราะห์ความสอดคล้องอย่างเหมาะสมครบถ้วน และ มีการใช้เทคนิคการทำวิจัยซึ่งอาจไม่เป็นไปตามหลักการวิจัยเชิงอนุมาน ดังนั้น ผู้เขียนได้ให้ข้อเสนอแนะสำหรับการวิจัยในอนาคตครอบคลุมเรื่อง การพัฒนากรอบแนวคิด การกำหนดสมมติฐาน เทคนิคการทำวิจัย รวมถึงการเลือกบริบทการวิจัยที่ทันต่อการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคม
References
กฤษณะ กลิ่นจรุง, จิตกร บัวกล่ำ, ธนกานต์ ซ่อนกลิ่น, กฤษดา เงางาม และ จิระพงค์ เรืองกุน. (2561). การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันเกณฑ์การตัดสินใจซื้อโทรศัพท์มือถือสมาร์ทโฟนของนักศึกษามหาวิทยาลัยราชภัฏธนบุรีสมุทรปราการ. รายงานสืบเนื่องการประชุมหาดใหญ่วิชาการระดับชาติและนานาชาติครั้งที่ 9 วันที่ 20-21 กรกฎาคม 2561, 649-660.
กุลธิดา กุลประฑีปัญญา,จําลอง วงษ์ประเสริฐ และ อวยพร เรืองตระกูล. (2558). โมเดลความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของคุณภาพการศึกษาพยาบาลไทย: การสังเคราะห์งานวิจัยด้วยการวิเคราะห์โมเดลสมการโครงสร้างอภิมาน. วารสารวิชาการสาธารณสุข, 24(2), 238-246.
จุฑาทิพย์ ทองเดชาสามารถ, สงวน วงษ์ชวลิตกุล และ มารุต โคตรพันธ์. (2561). การวิเคราะห์แบบจำลองสมการโครงสร้างการใช้พลังงานเชื้อเพลิงชีวภาพในรถจักรยานยนต์ในจังหวัดนครราชสีมา: แก๊สโซฮอล์ 91 และแก๊สโซฮอล์ E20. วารสารวิชาการสมาคมสถาบันอุดมศึกษาเอกชนแห่งประเทศไทย, 7(2), 23-42.
ชนิษฐ์นาฏ จุรีมาศ และ บุญชม ศรีสะอาด. (2553). การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันขวัญกำลังใจในการปฏิบัติงานของพยาบาลวิชาชีพ โรงพยาบาลชุมชนในจังหวัดร้อยเอ็ด. วารสารการพยาบาลและการศึกษา, 3(2), 73-85.
ชัยนิกร กุลวงษ์, สงวน วงษ์ชวลิตกุล และ มารุต โคตรพันธ์. (2561). แบบจำลองสมการโครงสร้างเพื่อหาปัจจัยที่ส่งผลต่อการใช้แก๊สโซฮอล์ 95 และ E85ของรถยนต์ส่วนบุคคล. วารสารวิชาการสมาคมสถาบันอุดมศึกษาเอกชนแห่งประเทศไทย, 7(2), 53-70.
ฐากูร อนุสรณ์พาณิชกุล, ภิญญาพัชญ์ นาคภิบาล และ วงศ์ธีรา สุวรรณิน. (2561). รูปแบบวิสาหกิจชุมชนที่ประสบความสำเร็จในประเทศไทย. วารสารราชภัฏเพชรบูรณ์สาร, 20(1), 8-17.
ณัฐพล ขันธไชย. (2562). บทวิจารณ์บทความ (Article review): Bagozzi, Richard P. (2010). Structural Equation Models Are Modeling Tools WithMany Ambiguities: Comments Acknowledging the Need for Caution and Humility in Their Use. Journal of Consumer Psychology 20(210) 208-214. วารสารเกษมบัณฑิต, 20(ฉบับพิเศษ), 150-153.
ดาริกา ปิตุรงคพิทักษ์, มานพ ชูนิล และ ศจีมาจ ณ วิเชียร.(2560). การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันของโมเดลทรัพยากรในงานของพนักงานกลุ่มโรงงานอุตสาหกรรมเหล็ก. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏธนบุรี, 11(1), 7-22.
ธงชัย ศรีวรรธนะ (2560).โมเดลสมการโครงสร้างปัจจัยความสอดคล้องทางภาพลักษณ์กลยุทธ์การตลาดเชิงเนื้อหาที่มีลูกค้าเป็นศูนย์กลาง และพฤติกรรมความภักดีต่อตราสินค้าของผู้ติดตามเฟสบุคธนาคารไทยชั้นนำ. วารสารสมาคมนักวิจัย, 22(1), 256-266.
ธิตินันธุ์ ชาญโกศล. (2559). การวิเคราะห์ปัจจัยและพัฒนาองค์ประกอบการบริการขนส่งทางอากาศด้านความเสี่ยงของการบริการในธุรกิจสายการบิน. วารสารปัญญาภิวัฒน์, 8(3), 78-88.
นวพร ประสมทอง, ณัฐเชษฐ์ พูลเจริญ, พยอม วงศ์สารศรี และ กังวาน ยอดวิศิษฎ์ศักดิ์. (2557). โมเดลสมการโครงสร้าง ปัจจัยที่ส่งผลต่อความสำเร็จในการจัดการความรู้ของวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) กลุ่มอุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่มในประเทศไทย. วารสารบริหารธุรกิจ เศรษฐศาสตร์และสื่อสาร, 9(1), 113-126.
นฤมล ธนการพาณิช. (2556). โมเดลเชิงสาเหตุความมีวินัยในตนเอง: การวิเคราะห์เปรียบเทียบระหว่าง SEM และ MRA. วารสารวิธีวิทยาการวิจัย, 26(3), 213-241.
นฤมล ธนการพาณิช. (2015). การพัฒนาและตรวจสอบความตรงของโมเดลเชิงสาเหตุสองทางแบบมีตัวแปรส่งผ่านของศักยภาพด้านพหุวัฒนธรรมของนักศึกษา: การเปรียบเทียบ SEM แบบมีและไม่มีตัวแปรแฝง. SDU Research Journal, 11(1), 53-74.
บริบูรณ์ ศรีมาชัย, นำชัย ศุภฤกษ์ชัยสกุล และ นาฏสุดา เชมนะสิริ. (2557). แบบจำลองสมการโครงสร้างปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการมีส่วนร่วมของผู้สูงอายุในกิจกรรมชุมชนเขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร. วารสารสมาคมนักวิจัย, 19(1), 146-158.
ประสงค์ ต่อโชติ, พัชรี จันทร์เพ็ง และ ภัทราวดี มากมี. (2555). ปัจจัยเชิงสาเหตุพหุระดับที่ส่งผลต่อการนำผลการประเมินไปใช้. วารสารศึกษาศาสตร์, 35(2), 48-59.
พรรณี ลีกิจวัฒนะ. (2553). การพัฒนาองค์ประกอบของสมรรถภาพครูเทคโนโลยีสารสนเทศระดับมัธยมศึกษาตอนต้น. วารสารวิจัย มข, 15(11), 1101-1114.
พศกร ผ่องเนตรพานิช และ กฤษณา วิสมิตะนันทน์. (2016). ปัจจัยที่มีผลต่อความตั้งใจซื้อบริการฟังเพลงออนไลน์ของผู้ใช้สมาร์ทโฟนในประเทศไทย. BU Academic Review, 15(2), 69-84.
พิเชษฐ์ มุสิกะโปดก. (2559). รูปแบบความสัมพันธ์โครงสร้างเชิงสาเหตุของปัจจัยที่มีผลต่อการดำ เนินงานของโรงแรม 5 ดาวในประเทศไทย. วารสารวิชาการบริหารธุรกิจ, 5(2), 134-145.
พูลพงศ์ สุขสว่าง. (2557). หลักการวิเคราะห์โมเดลสมการโครงสร้าง. วารสารมหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์, 6(2), 136-145.
เยาวภา ปฐมศิริกุล. (2554). แบบจำลองปัจจัยความสำเร็จการจัดการธุรกิจบริการสุขภาพของโรงพยาบาลเอกชนในประเทศไทย. วารสารบริหารธุรกิจ, 30(134), 14-35.
รัชนู ทองทั่ว, ธิดาพร ศุภภากร, จุฑาภรณ์ สินสมบูรณ์ทอง และ ประสิทธิ์ พยัคฆพงษ์. (2560). การวิเคราะห์ตัวแบบสมการโครงสร้างของปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพัฒนาการด้านการอ่านของเด็กผ่านหนังสือปฐมวัย. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, 25(5), 751-765.
รุ่งโรจน์ สงสระบุญ. (2559). ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการดำเนินงานของโรงพยาบาลเอกชนในประเทศไทย.วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยธนบุรี, 10(22), 80-88.
วรางคณา โสมะนันทน์, ดลดาว ปูรณานนท์, ไพรัตน์ วงษ์นาม และ ชุติมา สุรเศรษฐ. (2559). การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันของคุณลักษณะนิสิตตามหลักไตรสิกขา. สุทธิปริทัศน์, 30(94), 168-179.
สหนนท์ ตั้งเบญจสิริกุล. (2553). การศึกษามิติของความพึงพอใจของลูกค้าที่ใช้บริการบัตรเครดิตในกรุงเทพมหานครช่วงปี 2551. วารสารเซนต์จอห์น, 13(1), 1-16.
สุเมษย์ หนกหลัง, สันติ ศรีสวนแตง และ ประสงค์ ตันพิชัย. (2558). การวิเคราะห์โมเดลองค์ประกอบเชิงยืนยันของความสามารถในการเผชิญการฟันฝ่าอุปสรรคของนักศึกษาครูหลักสูตร 5 ปี ชั้นปีที่ 3มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี. วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่, 7(1), 109-125.
อนุวัฒน์ ภักดี และ ศิลปพร ศรีจั่นเพชร. (2561).โมเดลสมการโครงสร้างคุณลักษณะคณะกรรมการและผลการดําเนินงานของบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย.วารสารวิชาชีพบัญชี, 14(41), 25-38.
อนุวัต สงสม. (2014). แบบจําลองสมการโครงสร้างการจัดการวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม โดยใช้หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง. WMS Journal of Management, 3(2), 51-56.
Anderson, J.C. and Gerbing, D.W. (1988). Structural Equation Modeling in Practice: A Review and Recommended Two-Step Approach. Psychological Bulletin, 103(3), 411-423.
Bagozzi, R.P. (1981). Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error: A Comment. Journal of Marketing Research, 18(3), 375-381.
Bearden, W.O. and Netemeyer, R.G. (eds) (1999). Handbook of Marketing Scales: Multi Item Measures for Marketing and Consumer Behavior Research. London: SAGE Publications.
Bentler, P.M. and Chou, C.P. (1987). Practical Issues in Structural Modeling. Sociological Methods and Research, 16(1), 78-117.
Bollen, K.A. (1989). Structural Equations with Latent Variables. New York: John Wiley & Sons.
Byrne, B.M. (1998). Structural Equation Modeling with LISREL, PRELIS, and SIMPLIS: Basic Concepts, Applications, and Programming. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Byrne, B.M. (2016). Structural Equation Modeling with AMOS: Basic Concepts, Applications, and Programming. New York: Routledge.
Driver, C.C., Oud, J.H.L. and Voelkle, M.C. (2017). Continuous Time Structural Equation Modeling with R Package ctsem. Journal of Statistical Software, 77(5), 1-33.
Hamaker, E.L., Asparouhov, T., Brose, A., Schmiedek, F. and Muthén, B. (2018). At the Frontiers of Modeling Intensive Longitudinal Data: Dynamic Structural Equation Models for the Affective Measurements from the COGITO Study. Multivariate Behavioral Research, 53(6), 820-841.
Hermida, R. (2015). The problem of allowing correlated errors in structural equation modeling: concerns and considerations. Computational Methods in Social Sciences, 3(1), 5-17.
Hoyle, R.H. (eds.). (2012). Handbook of Structural Equation Modeling. New York: The Guilford Press.
Hu, L. and Bentler, P.M. (1999). Cut-off Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives. Structural Equation Modeling, 6(6), 1-55.
Jöreskog, K. and Sörbom, D. (2001). LISREL 8: User’s Reference Guide. Illinois: Scientific Software International.
Kline, R.B. (2016). Principles and Practices of Structural Equation Modeling. New York: The Guilford Press.
Little, T.D. (2013). Longitudinal Structural Equation Modeling. New York: The Guilford Press.
MacCallum, R.C., Roznowski, M., and Necowitz, L.B. (1992). Model Modifications in Covariance Structure Analysis: The Problem of Capitalization on Chance. Psychological Bulletin, 111(3), 490-504.
Magnusson Hanson L.L., Madsen I.E.H., Rugulies R., Peristera P., Westerlund H. and Descatha A. (2017) Temporal relationships between job strain and low-back pain. Scandinavian Journal Work Environment and Health, 43(5), 396-404.
Muthen, B. (1983). Latent Variable Structural Equation Modeling with Categorical Data. Journal of Econometrics, 22(1-2), 43-65
Rivas, R.M., Sauer, P.L., Glynn, J.G., and Miller, T.E. (2007). Persist/Dropout Differences in Pre-matriculation Attitudes of Freshman towards College Attrition: A Longitudinal Multiple Group Structural Equations Model. College Teaching Methods & Styles Journal, 3(3), 55-68.
Schumacker, R.E. and Lomax, R.G. (2010). A Beginner’s Guide to Structural Equation Modeling. New York: Routledge, Taylor & Francis Group.
Solimun. (2014). A Study on the Correlation Measurement Errors in Structural Equation Modeling (SEM) Analysis. Applied Mathematical Sciences, 8(147), 7301-7309.
Steenkamp, J-B., E.M. and van Trijp, H.C.M. (1991). The Use of LISREL in Validating Marketing Constructs. International Journal of Research in Marketing, 8(4), 283-299.
Tungbenchasirikul, S. (2005). Market Orientation, Strategic Marketing Conduct, and Marketing Performance: Evidence of UK Companies. (Unpublished PhD. Thesis. Manchester Business School). The University of Manchester.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2021 มหาวิทยาลัยพะเยา
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ผู้นิพนธ์ต้องรับผิดชอบข้อความในบทนิพนธ์ของตน มหาวิทยาลัยพะเยาไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยกับบทความที่ตีพิมพ์เสมอไป ผู้สนใจสามารถคัดลอก และนำไปใช้ได้ แต่จะต้องขออนุมัติเจ้าของ และได้รับการอนุมัติเป็นลายลักษณ์อักษรก่อน พร้อมกับมีการอ้างอิงและกล่าวคำขอบคุณให้ถูกต้องด้วย
The authors are themselves responsible for their contents. Signed articles may not always reflect the opinion of University of Phayao. The articles can be reproduced and reprinted, provided that permission is given by the authors and acknowledgement must be given.
