กระบวนการถ่ายทอดลีลาโศกนางเอกหมอลำ

บทคัดย่อ

              การศึกษากระบวนการถ่ายทอดลีลาโศกนางเอกหมอลำเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีความมุ่งหมายเพื่อ 1) ศึกษาองค์ประกอบบทกลอนลำลีลาโศกของนางเอกหมอลำ 2) ศึกษากระบวนการถ่ายทอดลีลาโศกของนางเอกหมอลำ โดยศึกษากระบวนการถ่ายทอดลีลาโศกของหมอลำอมร พรเสน่ห์ หมอลำชไมพร รุ่งนภา และหมอลำพิศมัย เพชรลมโชย ประชากร
และกลุ่มเป้าหมาย แบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม คือ กลุ่มผู้รู้ กลุ่มผู้ปฏิบัติ และกลุ่มผู้ให้ข้อมูลทั่วไป เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย
แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง แบบสัมภาษณ์แบบไม่มีโครงสร้าง และแบบสังเกต โดยการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา
              ผลการวิจัยพบว่า  องค์ประกอบบทกลอนลำลีลาโศกของนางเอกหมอลำ ประกอบด้วย ด้านทำนองลำ ด้านเสียงและจังหวะ หมอลำทั้งสามท่านลำทางยาวทำนองกาฬสินธุ์ หมอลำอมร พรเสน่ห์ มีน้ำเสียงหวานไพเราะ ลำชัดถ้อยชัดคำ
และมีการวางห้องของคำร้องที่ดี หมอลำชไมพร รุ่งนภา มีน้ำเสียงแหลม ลูกคอถี่ละเอียด สามารถเอื้อนเสียงได้หลายระดับ แล้วกลับเข้าระดับเสียงเดิมโดยไม่เพี้ยน ด้านจังหวะ หมอลำสองท่านมีการร้องแบบแบ่งจังหวะเป็นวรรค โดยลักษณะการลำ
จะลำลากเสียงยาวเหมือนกันแล้วลงวรรคจึงหายใจเอาลมแล้วขึ้นวรรคใหม่ หมอลำพิศมัย เพชรลมโชย มีน้ำเสียงทุ้มทรงพลัง กระแสเสียงที่ไพเราะชัดเจนในคำร้อง มีลักษณะการขับร้องลงเสียงสั้นเว้นวรรคหายใจถี่กว่า และมีการแบ่งวรรคตอน
อย่างชัดเจนในคำร้อง หมอลำอมร พรเสน่ห์ เป็นผู้ที่แสดงออกท่าทางด้านการแสดงบนเวทีได้แบบอ่อนช้อยงดงามทั้งทาง
แววตาสีหน้า รวมไปถึงท่าทางการกรีดกรายมือ และจีบในขณะตีบทลำคล้ายกับการออกลีลาภาษาท่าทางนาฏศิลป์ หมอลำชไมพร รุ่งนภา แสดงออกด้านท่าทางบนเวทีโดยออกลีลาไม่มากด้วยท่วงท่าวาดมือเพียงเล็กน้อย เน้นที่เสียงลำ และหมอลำพิศมัย เพชรลมโชย แสดงออกท่าทางการแสดงบนเวทีด้วยลีลาที่เต็มเปี่ยมด้วยอารมณ์แบบเต็มเม็ดเต็มหน่วย คือ ถ่ายทอดให้ผู้ชมเข้าถึงอารมณ์ของตัวละครจากสีหน้า น้ำเสียง และตีบทบาทวาดมือตามบทร้องทุกคำ