ผ้าทอผู้ไทบ้านละหาน้ำ: ภูมิปัญญาทางภาษาและมิติทางวัฒนธรรม

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภูมิปัญญาทางภาษาและมิติทางวัฒนธรรมของชื่อลวดลายผ้าทอชาวผู้ไท
บ้านละหาน้ำ เมืองสองคอน แขวงสะหวันนะเขต สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพด้วยการเก็บข้อมูลภาคสนามและการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 20 คน โดยการสุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง วิเคราะห์ข้อมูลและนำเสนอด้วยการพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยภูมิปัญญาทางภาษาพบว่า ชาวผู้ไทบ้านละหาน้ำมีการสืบทอด
ภูมิปัญญาผ้าทอมาจนถึงปัจจุบัน การสร้างลวดลายผ้าทอส่วนใหญ่ใช้วิธีการมัดหมี่ ซึ่งลวดลายผ้าทอที่พบมีจำนวน 50 ลวดลาย และมีชื่อที่แตกต่างกัน แสดงให้เห็นภูมิปัญญาทางภาษาในการสร้างคำเรียกชื่อลวดลายจากสิ่งของและธรรมชาติรอบตัวมาประยุกต์ให้เกิดเป็นลวดลาย กลวิธีทางภาษาในการตั้งชื่อลวดลายส่วนใหญ่เป็นการประสมคำในรูปแบบ
คำหลัก+คำขยาย สะท้อนภูมิปัญญาในการใช้ภาษาเพื่อสื่อถึงลักษณะของลวดลาย การประกอบสร้างลวดลายหลักและลวดลายย่อยได้ ส่วนด้านมิติทางวัฒนธรรม พบว่า ชื่อลวดลายผ้าทอสามารถจัดกลุ่มได้เป็น 5 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มสิ่งของ กลุ่มสัตว์
กลุ่มพืช กลุ่มเรขาคณิต และกลุ่มสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ แสดงให้เห็นว่าในวัฒนธรรมของชาวผู้ไทบ้านละหาน้ำมีความผูกพันกับธรรมชาติและการตั้งชื่อลวดลายผ้าด้วยคำว่า “นาค” มากที่สุดสะท้อนความเชื่อเรื่องนาคซึ่งเป็นลักษณะที่ปรากฏร่วมกันในประเทศลุ่มน้ำโขง

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภูมิปัญญาทางภาษาและมิติทางวัฒนธรรมของชื่อลวดลายผ้าทอชาวผู้ไท
บ้านละหาน้ำ เมืองสองคอน แขวงสะหวันนะเขต สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพด้วยการเก็บข้อมูลภาคสนามและการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 20 คน โดยการสุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง วิเคราะห์ข้อมูลและนำเสนอด้วยการพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยภูมิปัญญาทางภาษาพบว่า ชาวผู้ไทบ้านละหาน้ำมีการสืบทอด
ภูมิปัญญาผ้าทอมาจนถึงปัจจุบัน การสร้างลวดลายผ้าทอส่วนใหญ่ใช้วิธีการมัดหมี่ ซึ่งลวดลายผ้าทอที่พบมีจำนวน 50 ลวดลาย และมีชื่อที่แตกต่างกัน แสดงให้เห็นภูมิปัญญาทางภาษาในการสร้างคำเรียกชื่อลวดลายจากสิ่งของและธรรมชาติรอบตัวมาประยุกต์ให้เกิดเป็นลวดลาย กลวิธีทางภาษาในการตั้งชื่อลวดลายส่วนใหญ่เป็นการประสมคำในรูปแบบ
คำหลัก+คำขยาย สะท้อนภูมิปัญญาในการใช้ภาษาเพื่อสื่อถึงลักษณะของลวดลาย การประกอบสร้างลวดลายหลักและลวดลายย่อยได้ ส่วนด้านมิติทางวัฒนธรรม พบว่า ชื่อลวดลายผ้าทอสามารถจัดกลุ่มได้เป็น 5 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มสิ่งของ กลุ่มสัตว์
กลุ่มพืช กลุ่มเรขาคณิต และกลุ่มสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ แสดงให้เห็นว่าในวัฒนธรรมของชาวผู้ไทบ้านละหาน้ำมีความผูกพันกับธรรมชาติและการตั้งชื่อลวดลายผ้าด้วยคำว่า “นาค” มากที่สุดสะท้อนความเชื่อเรื่องนาคซึ่งเป็นลักษณะที่ปรากฏร่วมกันในประเทศลุ่มน้ำโขง