กลวิธีการบรรเลงสะล้อ กรณีศึกษา ครูพรหเมศวร์ สรรพศรี
คำสำคัญ:
สะล้อ, ครูพรหเมศวร์ สรรพศรี, วิธีบรรเลงบทคัดย่อ
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มุ่งนำเสนอกลวิธีการบรรเลงสะล้อของครูพรหเมศวร์ สรรพศรี รวมไปถึงประวัติของท่านที่เกี่ยวข้องกับดนตรีพื้นบ้านภาคเหนือ ในการศึกษาครั้งนี้ผู้วิจัยได้ศึกษาค้นคว้า ระเบียบการบรรเลงสะล้อและวิเคราะห์กลวิธีการบรรเลงสะล้อ 2 บทเพลง คือเพลงไต และเพลงศรีเมือง ซึ่งเป็นบทเพลงที่มีความไพเราะลักษณะที่โดดเด่นในบทเพลง พบว่า เป็นเพลงที่มีลีลาท่าทางและกลวิธีพิเศษต่าง ๆ ที่แสดงให้เห็นถึงความเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตน ได้แก่ กลวิธีการ “รูดนิ้ว” กล่าวคือ การใช้นิ้วชี้ นิ้วกลางนิ้วนางและนิ้วก้อย และพบมากที่สุดคือการรูดนิ้วเสียงมี (ม) คือ การใช้นิ้วกลางขึ้นไปหาเสียงมีและการรูดเสียงเรสูง (รํ) โดยใช้นิ้วก้อยรูดจากเสียงมีสูง (มํ) ขึ้นไปหาเสียงเรสูง (รํ) มีการรูดนิ้ว การใช้กลวิธีรูดนิ้วกลางไปหาเสียงมี (ม) และการรูดนิ้วกลางไปหาเสียงที (ท) ในลักษณะแบบนี้เกือบทั้งเพลง กลวิธีการ “พรมนิ้ว” การพรมนิ้วสายเปล่า คือ เสียง โด (ด) และเสียงซอลทุกครั้งที่ขึ้นบทเพลงและท้ายห้องเพลง การใช้นิ้วกลางพรมสายเปล่าเร็ว ๆ การรวบคันชัก โดมีเสียงต่ำ ให้ลากคันชักออก การใช้คันชักหนึ่งทั้งหมดและสะบัดคันชักเข้าในโน้ตตัวสุดท้ายของห้องเพลง การใช้คันชักที่มีการรวบคันชักให้ถูกต้องเป็นระเบียบโดยจบห้องเพลงทุกห้องในแต่ละวรรคจะใช้คันชักสีเข้าเสมอ ทำให้สร้างความโดดเด่นและเพิ่มอรรถรสในทำนองเพลง การใช้คันชักสีออกและสีเข้าแล้วรวบคันชักได้อย่างละเอียด กระบวนการถ่ายทอดความรู้ทางด้านสะล้อของครูมีการมุ่งเน้นการสอนตามแบบโบราณ โดยการอธิบายและสาธิตเป็นขั้นตอน ทั้งการนั่ง การจับคันทวน การจับคันชัก การบรรเลงที่ให้เกิดความไพเราะ อ่อนหวาน น่าฟัง การบรรเลงให้มีความชัดเจนของเสียง การรูดนิ้ว การพรมนิ้ว การใช้คันชัก เพื่อเป็นแนวทางสำหรับผู้สนใจและศึกษาต่อไป
เอกสารอ้างอิง
ขำคม พรประสิทธิ์. (2549). วัฒนธรรมการบรรเลงดนตรีไทย ภาคเหนือ :รายงานผลการวิจัย. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ณรงค์ สมิทธิธรรม. (2545). ดนตรีพื้นบ้าน คนเมืองเหนือ. ลำปาง: สำนักศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง.
ศรชัย เต็งรัตน์ล้อม. (2547). ซึง 6 สาย ตำบลทุ่งกว๋าว อำเภอเมืองปาน จังหวัดลำปาง(วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
----------. (2547). ศิลปะทางเพลงพื้นบ้านภาคเหนือ. ลำปาง: สำนักศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง.
วัชระ โสฬสพรหม. (2555). ลักษณะและระบบเสียงสะล้อ ซึง กรณีศึกษา ครูโกวิท สุขประเสริฐ (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยพายัพ.
สิปปวิชญ์ กิ่งแก้ว. (2555). ซอล่องน่าน. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยศิลปากร.
สุคำ แก้วศรี. (2545). คู่มือการฝึกหัดดนตรีพื้นบ้านล้านนา (สะล้อ ซอ ซึง). โรงเรียนดนตรีและนาฏศิลป์กาสะลองคำ.
----------. (2553). สะล้อและซึง : ภูมิปัญญาดนตรีพื้นบ้านล้านนา (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). เชียงราย: มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง.
อดิศร สวยฉลาด. (2557). วิธีการบรรเลงสะล้อสามสายของผศ.ศรชัย เต็มรัตน์ล้อม (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
เอกชัย สอนศรี. (2546). ซึงในวัฒนธรรมดนตรี จังหวัดเชียงใหม่ (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: วิทยาลัยดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัยมหิดล.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความ ข้อความ ภาพประกอบ และตารางประกอบที่ลงพิมพ์ในวารสารเป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้นิพนธ์ กองบรรณาธิการไม่จำเป็นต้องเห็นตามเสมอไป และไม่มีส่วนรับผิดชอบใดๆ ถือเป็นความรับผิดชอบของผู้นิพนธ์เพียงผู้เดียว
