มนุษยศาสตร์ในศตวรรษที่ 21 : วิเคราะห์เนื้อหาและทิศทางของหลักสูตรอาณาบริเวณศึกษาในอุดมศึกษาไทย

บทคัดย่อ

งานวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อวิเคราะห์เนื้อหารายวิชาบังคับด้านมนุษยศาสตร์ในหลักสูตรอาณาบริเวณศึกษา และ 2) เพื่อวิเคราะห์ทิศทางของมนุษยศาสตร์ในศตวรรษที่ 21 สำหรับหลักสูตรอาณาบริเวณศึกษา โดยมีขั้นตอนการวิจัย คือ 1) การสำรวจและรวบรวมหลักสูตรอาณาบริเวณศึกษาในระดับปริญญาตรีที่ดำเนินการเรียนการสอนในสถาบันอุดมศึกษาของไทย 2) การวิเคราะห์เนื้อหารายวิชาจากสาขาย่อยของมนุษยศาสตร์ ด้วยการศึกษารายวิชาต่าง ๆ จากกลุ่มวิชาบังคับในหลักสูตรอาณาบริเวณศึกษา 3) การระบุทิศทางมนุษยศาสตร์ในศตวรรษที่ 21 สำหรับหลักสูตรอาณาบริเวณศึกษา จากการวิจัยพบว่า การจำแนกสาขาย่อยของมนุษยศาสตร์ สามารถแบ่งเป็น 1) สาขาปรัชญาและศาสนา 2) สาขาภาษา 3) สาขาประวัติศาสตร์ 4) สาขาวรรณคดี และ 5) สาขาศิลปะ หลักสูตรอาณาบริเวณศึกษาในระดับปริญญาตรี มีจำนวน 21 หลักสูตร ซึ่งพบว่าเนื้อหาในสาขาภาษาและสาขาประวัติศาสตร์ ปรากฏรายวิชาในหลักสูตรมากที่สุด ส่วนสาขาวรรณคดีปรากฏรายวิชาในหลักสูตรน้อยที่สุด และเมื่อเปรียบเทียบรายวิชามนุษยศาสตร์และเนื้อหาจากหลักสูตรเก่าและหลักสูตรใหม่ พบว่ามีทิศทางและเนื้อหารายวิชาที่ใกล้เคียงเดิม ขณะที่ทิศทางมนุษยศาสตร์ควรผนวกแนวทางการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ทั้งทักษะการคิดเชิงวิพากษ์ การคิดเชิงสร้างสรรค์ การสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ รวมทั้งการเรียนรู้ในรูปแบบบูรณาการ