พุทธธรรมเพื่อพัฒนาทุนมนุษย์ในยุคของการเปลี่ยนแปลง

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นการศึกษาหลักพุทธธรรมในการพัฒนาทุนมนุษย์ในยุคของการเปลี่ยนแปลงทั้งนี้เนื่องจากทุนมนุษย์ เป็นฐานรากของการพัฒนา และขับเคลื่อนสิ่งต่าง ๆ ในสังคม โดยใช้กำลังกายและกำลังสมองที่มีอยู่ในตัวมนุษย์ ก่อให้เกิดการพัฒนาที่เป็นประโยชน์ต่อมวลมนุษยชาติ แต่อย่างไรก็ตาม ความทันสมัยของเทคโนโลยี ส่งผลให้โลกอยู่ในยุคของการเปลี่ยนแปลงซึ่งมีผลกระทบต่อทุนมนุษย์ ได้แก่ 1) ด้านกายภาพ ทำให้มนุษย์มีสุขภาพทรุดโทรมจากภาวะโรคต่าง ๆ 2) ด้านสังคม ทำให้เกิดปฏิสัมพันธ์ของมนุษย์ในสังคมลดลง 3) ด้านจิตใจ ทำให้มนุษย์ไม่สามารถควบคุมและรู้เท่าทันจิตของตนได้ และ 4) ด้านปัญญา ทำให้มนุษย์ใช้ปัญญาในทางที่ไม่เหมาะสม เป็นต้น ดังนั้น 1) ครอบครัว ชุมชน และสังคม ควรมีหน้าที่ในการปลูกฝังค่านิยมและทัศนคติที่ดีงามให้แก่ทุนมนุษย์ และ 2) ภาครัฐ ควรจัดให้มีการปฏิรูปการเรียนรู้ เพื่อพัฒนาทุนมนุษย์ให้เป็นคนเก่ง เป็นคนดี มีศีลธรรม และที่สำคัญควรนำหลักพุทธธรรมภาวนา 4 มาปรับใช้ในการพัฒนาทุนมนุษย์สู่เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน ประกอบไปด้วย 1) กายภาวนา หมายถึง พัฒนาให้เป็นผู้ที่มีสุขภาพร่างกายแข็งแรง 2) สีลภาวนา หมายถึง พัฒนาให้เป็นผู้ที่มีความประพฤติที่ดีงาม และมีคุณธรรม จริยธรรม อยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขด้วยศีล 3) จิตภาวนา หมายถึง พัฒนาให้เป็นผู้ที่มีจิตใจมั่นคง เข้มแข็ง และ 4) ปัญญาภาวนา หมายถึง พัฒนาให้เป็นผู้ที่มีความรู้ ความสามารถเท่าทันสถานการณ์ต่าง ๆ ด้านการศึกษาและศาสนา