สวัสดิการสังคมไทยในกระบวนการพัฒนา

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งเสนอที่มาและสถานะของการจัดสวัสดิการสังคมไทยในกระบวนการพัฒนาโดยใช้กรอบความคิดแบบวาทกรรมร พบว่า เดิมสวัสดิการสังคมไทยเกิดโดยธรรมชาติภายใต้ระบบเกื้อกูลกันของสังคมที่บุคคลภายในครอบครัวและชุมชนดูแลช่วยเหลือกันเองโดยไม่มีรูปแบบตายตัว เรียกว่า สวัสดิการโดยชุมชน หลังจากนั้นไทยได้รับอิทธิพลทางความคิดเรื่องการบริหารงานราชการและสิทธิมนุษยชนจึงทำให้รัฐมีบทบาทหลักในการจัดสวัสดิการให้กับประชาชน ชุมชนจึงถูกเปลี่ยนบทบาทมาเป็นผู้รองรับการพัฒนาจากรัฐ แต่หลังจากที่มีการกระจายอำนาจการปกครองสู่ท้องถิ่นชุมชนจึงได้กลับมามีบทบาทอีกครั้ง ทั้งนี้การจัดสวัสดิการโดยรัฐประกอบด้วย 3 รูปแบบ ได้แก่ การประกันสังคม การช่วยเหลือทางสังคม และการบริการสังคม ส่วนสถานะของสวัสดิการสังคมในกระบวนการพัฒนามีหลากหลาย ได้แก่ เครื่องมือในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน ตัวชี้วัดในการพัฒนา เงื่อนไขในการกีดกันทางการค้าระหว่างประเทศ และนโยบายประชานิยม ถ้าการจัดสวัสดิการสังคมนั้นมีวาระซ่อนเร้นย่อมส่งผลให้ประชาชนไม่ได้รับผลประโยชน์อย่างแท้จริง ดังนั้นในการจัดสวัสดิการในอนาคตจึงควรทบทวนแนวคิดการจัดสวัสดิการจากเดิมที่เคยเป็นหน้าที่ของรัฐฝ่ายเดียวมาเป็นการแสวงหาภาคีร่วมทั้งเอกชน ประชาสังคมในการจัดสวัสดิการ รวมทั้งรื้อฟื้นและส่งเสริมให้มีการจัดสวัสดิการโดยชุมชนเพื่อเสริมสร้างในระบบสวัสดิการไทยมีความเข้มแข็ง