ปัจจัยที่มีผลต่อผลสัมฤทธิ์นโยบายการพัฒนาชุมชนตามแนวปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงขององค์การบริหารส่วนตำบล ในกลุ่มจังหวัดภาคกลางของประเทศ

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์การวิจัย 1) เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อผลสัมฤทธิ์นโยบายการพัฒนาชุมชนตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงขององค์การบริหารส่วนตำบล ในกลุ่มจังหวัดภาคกลางของประเทศ และ 2) เพื่อเสนอแนวทางที่เหมาะสมในการปรับปรุงผลสัมฤทธิ์ของนโยบายการพัฒนาชุมชนตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงขององค์การบริหารส่วนตำบล ในกลุ่มจังหวัดภาคกลางของประเทศ ในการวิจัยนี้ใช้รูปแบบการวิจัยแบบผสานวิธี ได้แก่ การวิจัยเชิงคุณภาพ และการวิจัยเชิงปริมาณ การวิจัยเชิงคุณภาพดำเนินการโดยศึกษาเอกสารและทฤษฎีที่เกี่ยวข้องและสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลสำคัญที่เกี่ยวข้องกับการกำหนดนโยบายการพัฒนาชุมชนตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง จำนวน 3 คน นายกองค์การบริหารส่วนตำบล จำนวน 3 คน และผู้นำชุมชนจำนวน 6 คน รวมจำนวน 12 คน ซึ่งที่มาโดยการเลือกแบบเจาะจงและวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา  ส่วนการวิจัยเชิงปริมาณ ใช้ศึกษากลุ่มตัวอย่าง ผู้เข้าร่วมโครงการจำนวน 400 คน ที่เป็นประชาชนที่อาศัยอยู่ในเขตพื้นที่ขององค์การบริหารส่วนตำบล ในเขตจังหวัดปทุมธานี จังหวัดสระบุรี และจังหวัดอ่างทอง ซึ่งเป็นกลุ่มจังหวัดภาคกลางของประทศ โดยกำหนดขนาดกลุ่มตัวอย่างตามคำนวณด้วยสูตรของทาโร ยามาเน่ และคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างโดยใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบหลายขั้นตอนตามสัดส่วน และการสุ่มตัวอย่างอย่างง่าย เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นแบบสอบถามมาตรตราส่วนประมาณค่า 5 ระดับ ที่มีเชื่อมั่น 0.85 และสถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลประกอบด้วย ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์ถดถอยพหูคุณแบบขั้นตอน

           ผลการวิจัย พบว่า

           1) ผลการศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อผลสัมฤทธิ์นโยบายการพัฒนาชุมชนตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงขององค์การบริหารส่วนตำบล ในกลุ่มจังหวัดภาคกลางของประเทศโดยรวม ในการวิจัยเชิงคุณภาพ พบว่า มี 3 ปัจจัยคือ (1) ปัจจัยด้านนโยบาย คือ การสร้างชุมชนเศรษฐกิจพอเพียงให้เข็งแข็ง (2) ปัจจัยด้านเศรษฐกิจพอเพียง คือ การสร้างความรู้ความเข้าใจในการวางรากฐานทางเศรษฐกิจในมิติต่าง ๆ โดยคำนึงถึงภูมิคุ้มกันการเปลี่ยนแปลงของโลก (3) ปัจจัยด้านการนำนโยบายไปปฏิบัติ คือ ชุมชนมีส่วนร่วมในการสร้างเครือข่ายเศรษฐกิจพอเพียงให้มากขึ้น ส่วนการวิจัยเชิงประมาณ พบว่า ปัจจัยที่มีผลต่อผลสัมฤทธิ์ของนโยบายการพัฒนาชุมชนตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงขององค์การบริหารส่วนตำบล ในกลุ่มจังหวัดภาคกลางของประเทศ ประกอบด้วย 3 ปัจจัย คือ (1) ปัจจัยด้านนโยบาย (β =  0.779)  มี 1 ตัวแปร คือ ด้านวัดผลได้จริง (2) ปัจจัยด้านเศรษฐกิจพอเพียง (β = 0.879)  มี 3 ตัวแปร  คือ ด้านความมีเหตุผล ด้านภูมิคุ้มกัน และด้านความรู้ความเข้าใจ (3) ปัจจัยด้านการนำนโยบายไปปฏิบัติ (β = 0.841) มี 2 ตัวแปร คือ ด้านภาวะผู้นำที่เหมาะสม ด้านความร่วมมือของชุมชน ซึ่งทั้ง 3 ปัจจัยดังกล่าว สามารถอธิบายความผันแปรของผลสัมฤทธิ์ของนโยบายการพัฒนาชุมชนตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงขององค์การบริหารส่วนตำบล ในกลุ่มจังหวัดภาคกลางของประเทศ ได้ร้อยละ 80.90 (R = 0.809)อย่างมีระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

           2) แนวทางที่เหมาะสมการปรับปรุงผลสัมฤทธิ์ของนโยบายการพัฒนาชุมชนตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงประกอบด้วยการปฏิบัติที่สำคัญ 4 ประการ คือ (1) ภาครัฐควรการสนับสนุนวัสดุการผลิตทางเกษตรครบวงจรและโรงเรือนการเกษตรแก่ชุมชน ซึ่งโรงเรือนและอุปกรณ์ดังกล่าวนั้น สามารถช่วยให้เกษตรกรมีผลผลิตที่มีคุณภาพทัดเทียมกับหลายประเทศที่เจริญแล้วในตะวันตกและเอเชีย (2) ภาครัฐควรพัฒนาความเข้มแข็งของครอบครัว เพื่อเพิ่มพลังของชุมชนในการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ในการสนับสนุนให้นโยบายการพัฒนาชุมชนตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมีความเข้มแข้งในการป้องกันและแก้ไขปัญหาของชุมชนทั้งปัญหาอาชญากรรม ปัญหายาเสพติด ปัญหาความรุนแรงในสังคมได้ (3) ภาครัฐควรสนับสนุนให้มีการจัดตั้งองค์กรในการสร้างความร่วมมือกันพัฒนาสถาบันครอบครัวในทุกมิติให้เกิดภูมิคุ้มกันความรุนแรงจากปัญหาต่าง ๆ ในสังคมและ (4) ภาครัฐควรสนับสนุนให้เกิดการแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรที่ทันสมัยให้สามารถสร้างมูลค่าเพิ่มแก่เกษตรกร สนับสนุนการขนส่งผลผลิต และที่สำคัญยิ่งคือ ควรช่วยจัดการด้านการตลาดที่มีประสิทธิภาพให้แก่ชุมชน